W 2024 roku polscy pracownicy mogą po raz drugi skorzystać z dodatkowego urlopu, który wykracza poza standardowy limit urlopu wypoczynkowego. Nowe przepisy przewidują aż 7 dni dodatkowego wolnego w roku, w tym 2 dni z powodu siły wyższej oraz 5 dni urlopu opiekuńczego. Jakie są zasady ich wykorzystania?
Od dwóch lat pracownicy zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę mogą korzystać z dodatkowych dni wolnych w ciągu roku. W sumie jest to 7 dodatkowych dni, w których nie musimy wypełniać obowiązków służbowych. Jeśli nie wykorzystamy ich do końca 2024 r., to przepadną. Urlop opiekuńczy oraz wolne od siły wyższej nie przechodzą na kolejny rok kalendarzowy. Poniżej tłumaczmy najważniejsze zasady ich udzielania.
Nowe dni wolne 2024. Urlop opiekuńczy + wolne z powodu siły wyższej
Nowe dni wolne zostały wprowadzone dzięki nowelizacji Kodeksu pracy z 26 kwietnia 2023 roku. Ta nowelizacja wdrożyła do polskiego prawa dwie unijne dyrektywy dotyczące przejrzystych warunków pracy oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym (work-life balance). Dzięki temu Kodeks pracy obecnie przewiduje:
- 5 dni urlopu opiekuńczego, dostępnego niezależnie od stażu pracy,
- 2 dni tzw. zwolnienia z powodu siły wyższej, również bez względu na staż pracy.
Wolne z powodu siły wyższej 2024. Zasady korzystania
Urlop z powodu siły wyższej to rozwiązanie wprowadzone na mocy unijnej dyrektywy work-life balance. Każdy pracownik może skorzystać z tego zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego.
Najważniejsze zasady dotyczące tego urlopu to:
- Wymiar urlopu: pracownik może wybrać, czy chce wykorzystać wolne w wymiarze 2 dni, czy 16 godzin.
- Płatność: wynagrodzenie za czas zwolnienia wynosi 50% normalnej stawki.
- Wniosek: pracownik musi złożyć wniosek o urlop najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. Nie ma ściśle określonego wzoru wniosku.
- Przeznaczenie: zwolnienie przysługuje w sytuacjach, które są wynikiem siły wyższej, takich jak nagłe wypadki lub choroby wymagające obecności pracownika w innym miejscu.
- Proporcjonalność: w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, urlop jest udzielany proporcjonalnie do ich wymiaru czasu pracy.
Urlop opiekuńczy 2024. Kto może skorzystać? [ZASADY]
Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła również 5 dodatkowych dni urlopu opiekuńczego. Z tego urlopu może skorzystać każdy pracownik, niezależnie od tego, czy jest rodzicem. Urlop jest przeznaczony na opiekę nad członkami rodziny lub osobami zamieszkującymi w tym samym gospodarstwie domowym. Najważniejsze zasady to:
- Osoby uprawnione: urlop opiekuńczy może być wzięty na okoliczność sprawowania opieki nad osobą najbliższą, członkiem rodziny lub też inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym. Można wykorzystać go w celu opieki nad: synem, córką, matką, ojcem, małżonkiem lub partnerem życiowym.
- Brak wynagrodzenia: w czasie urlopu opiekuńczego pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie. Co ważne, urlop ten jest wliczany do okresu zatrudnienia, co jest istotne m.in. podczas ustalania prawa do emerytury.
- Elastyczność: urlop można wykorzystać jednorazowo lub podzielić na części.
- Wniosek: pracownik, aby wziąć urlop opiekuńczy, musi złożyć wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.
- Brak wpływu na inne urlopy: okres urlopu opiekuńczego nie wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego ani urlopu na żądanie.
- Obowiązek pracodawcy: pracodawca nie może odmówić pracownikowi tego urlopu ani żądać dokumentacji medycznej osoby, która wymaga opieki.
Jakie inne urlopy przysługują pracownikom?
Oprócz nowych form urlopów, pracownikom w Polsce przysługuje szereg innych rodzajów urlopów, które są regulowane przez Kodeks pracy. Do najważniejszych należą:
- Urlop wypoczynkowy. Przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę, w wymiarze 20 lub 26 dni w roku, w zależności od stażu pracy.
- Urlop macierzyński. Przysługuje pracownicom na czas porodu i opieki nad noworodkiem, wynosząc 20 tygodni, z możliwością przedłużenia.
- Urlop rodzicielski. Może być wykorzystany przez matkę lub ojca po urlopie macierzyńskim, w wymiarze do 32 tygodni.
- Urlop na żądanie. Pracownik może skorzystać z 4 dni urlopu na żądanie w ciągu roku, bez wcześniejszego uzgadniania z pracodawcą.
- Urlop bezpłatny. Pracownik może wnioskować o urlop bezpłatny, jednak jego udzielenie zależy od zgody pracodawcy.
Nowelizacja Kodeksu pracy z 2023 roku wprowadziła istotne zmiany, które miały poprawić równowagę między życiem zawodowym a prywatnym pracowników. Pracodawcy mają obowiązek zapewnienia pracownikom możliwości skorzystania z tych uprawnień, a pracownicy powinni być świadomi swoich praw i z nich korzystać.