Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Do tej pory organ rentowy nie mógł umarzać należności cywilnoprawnych lub udzielać ulg w ich spłacie. W konsekwencji w każdym przypadku (nawet jeśli było to np. nieracjonalne ekonomicznie) musiał dochodzić np. zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
– Cel jest słuszny, ale mam spore wątpliwości co do faktycznego stosowania nowych regulacji przez ZUS. Organ rentowy z reguły niechętnie umarza jakiekolwiek należności (tj. składki czy odsetki za zwłokę) – mówi Krzysztof Bogusz, radca prawny w kancelarii Stolarz, Bogusz Radcy Prawni Spółka Partnerska w Rudzie Śląskiej, prowadzący bloga „Odwołanie od decyzji ZUS”.
Być może jednak ZUS już wkrótce zastosuje nowe regulacje. Taki wniosek można wysnuć na podstawie odpowiedzi, której udzielił Związkowi Zawodowemu Celnicy.pl. Ma ona swoje źródło w uchwale Sąd Najwyższego z 26 sierpnia 2021 r. (sygn. akt III UZP 1/21), w której SN uznał, że nagroda roczna za 2017 r. wypłacona funkcjonariuszowi Służby Celno-Skarbowej w 2018 r. (czyli po ustaniu tytułu obowiązkowego ubezpieczenia społecznego i przejściu do systemu emerytur mundurowych) stanowi podstawę wymiaru składek. Zakończył tym samym trwający kilka lat spór prawny. Problem w tym, że wielu funkcjonariuszy jeszcze przed uchwałą SN weszło z ZUS w spór sądowy. Związek zarekomendował już wycofanie z sądów spraw dotyczących tej kwestii, jednocześnie wystąpił do ZUS z prośbą o nieobciążanie ich zasądzonymi kosztami zastępstwa procesowego.
Związkowcy wskazują, że funkcjonariusze wstąpili na drogę prawną w związku ze specyficzną sytuacją związaną ze zmianą trybu zaopatrzenia emerytalnego, zachęceni korzystnymi orzeczeniami. Nie powinni zatem ponosić z tego tytułu negatywnych konsekwencji.
W odpowiedzi organ rentowy wskazał, że ma prawo wystąpić o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, ale rozstrzygnięcie tej kwestii należy do sądu orzekającego w danej sprawie. Zaznaczył jednocześnie, że wspomniana na wstępie nowelizacja wprowadziła art. 77a, który przewiduje możliwość umarzania należności cywilnoprawnych przysługujących ZUS, do których zalicza się także zasądzone koszty zastępstwa procesowego. W związku z tym, na indywidualny wniosek funkcjonariusza, Zakład rozpozna możliwość zastosowania tego przepisu i umorzenia zasądzonych kosztów, o ile wystąpią ku temu ustawowe przesłanki. Chodzi o ważny interes dłużnika lub interes publiczny (umorzenie w całości), a także względy społeczne lub gospodarcze (umorzenie w części, rozłożenie na raty, odroczenie terminu płatności).
Zapytaliśmy ZUS, jak będzie interpretował te przesłanki. W odpowiedzi organ rentowy wskazuje, że dokonując wykładni, będzie korzystał przede wszystkim z dorobku doktryny i orzecznictwa wypracowanego m.in. na tle stosowania art. 57 ustawy o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305), określającego przesłanki umarzania w całości albo w części, odraczania spłaty, rozkładania na raty należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, które przypadają organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym. Wynika z niego, że „interes publiczny” to korzyść służącą ogółowi. ZUS wskazuje, że należy przez to rozumieć nie tylko potrzebę zapewnienia maksymalnych dochodów budżetu państwa, ale też ograniczenie jego ewentualnych wydatków. Organ w danym przypadku powinien ustalić, co jest korzystniejsze – dochodzenie należności czy zastosowanie ulgi.
Z kolei o „ważnym interesie dłużnika” powinny, jak podkreśla ZUS, decydować kryteria obiektywne, zgodne z powszechnie aprobowaną hierarchią wartości, w której wysoką rangę mają zdrowie i życie, a także możliwości zarobkowe, które mają służyć zdobyciu środków utrzymania dla siebie i rodziny.
ZUS zaznacza ponadto, że „względy społeczne lub gospodarcze” to sytuacja, gdy z powodu przypadków losowych lub szczególnego splotu okoliczności dłużnik nie jest w stanie uregulować należności.
Organ rentowy zwraca jednak uwagę, że powyższe przesłanki są nieostre, wobec czego ich interpretacja będzie każdorazowo zależała od realiów konkretnego stanu faktycznego sprawy. ©℗
