Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
/>
W ubiegłym tygodniu pisaliśmy szeroko o zmianach w ustawie o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (dalej: ustawa o ochronie roszczeń). Dzisiaj skupiamy się na kwestii związanej z opłacaniem składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej: FGŚP) za pracowników. Od 5 września 2017 r. w wyniku nowelizacji ustawy rozszerzona została definicja pracownika, co przełożyło się na obowiązek opłacania składek za grupę osób dotychczas nieobjętych ochroną roszczeń pracowniczych.
Kto płatnikiem
Obowiązek odprowadzania składek na FGŚP wynika z powołanej już na wstępie ustawy o ochronie roszczeń, która reguluje zasady, zakres i tryb ochrony roszczeń pracowniczych w razie niemożności ich zaspokojenia z powodu niewypłacalności pracodawcy. Ustawa ta odnosi się do pracodawców, wobec których, w uproszczeniu, może być ogłoszona upadłość lub którym grozi likwidacja.
Składki na fundusz opłacają więc wyłącznie ci płatnicy składek, którzy są pracodawcami w rozumieniu przepisów powołanej ustawy, a więc:
1) przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2) przedsiębiorcy prowadza?cy działalność gospodarcza? również na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
3) oddziały banków zagranicznych,
4) oddziały instytucji kredytowych,
5) oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń,
6) oddziały lub przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych,
– jeśli jednocześnie zatrudniają, zgodnie z przepisami polskiego prawa, co najmniej jedną osobę fizyczną w związku z prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalnością gospodarczą lub działalnością przedstawicielstwa.
Przedsiębiorcami (pkt 1 i 2) są przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a wie?c osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobą prawnaą, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawna? – wykonujące we własnym imieniu działalność gospodarczą. W tej kategorii pracodawców mieszczą się również spółki cywilne. Co prawda, spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, ale taki status mają jej wspólnicy, których może dotyczyć niewypłacalność (ogłoszenie upadłości).
W konsekwencji składek na FGŚP nie opłacają pracodawcy, u których nie może zajść niewypłacalność, tj. wobec których odrębne przepisy nie przewidują możliwości ogłoszenia ich upadłości. Są to:
- osoby prawne podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru stowarzyszeń,
winne organizacje społeczne i zawodowe,
- fundacje,
- samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, o których mowa w rozdziale 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, wpisane do rejestru przedsiębiorców z tytułu wykonywania działalności gospodarczej,
- jednostki zaliczane na podstawie odrębnych przepisów do sektora finansów publicznych,
- osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo domowe zatrudniające osoby wykonujące pracę zarobkową w tym gospodarstwie.
Po osiągnięciu stanu niewypłacalności pracodawca nie ma obowiązku opłacania składek na FGŚP. [PRZYKŁADY 1 I 2]
Co się zmieniło
Składki na FGŚP są opłacane za pracowników w rozumieniu art. 10 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych. Definicja ta jest bardzo szeroka, bo obejmuje osoby zatrudnione nie tylko na podstawie umowy o pracę, lecz także np. umowy-zlecenia. [SCHEMAT]
Do 4 września 2017 r. pracodawca nie był jednak obowiązany do opłacania składek na omawiany fundusz za osoby z nim spokrewnione lub spowinowacone, tj. za:
- małżonka,
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione,
- rodziców, macochę, ojczyma oraz osoby przysposabiające,
- rodzeństwo,
- wnuków,
- dziadków,
- zięciów, synowe, bratowe, szwagierki i szwagrów,
- osoby wykonujące pracę zarobkową w gospodarstwie domowym.
Nowelizacja ustawy o ochronie roszczeń usunęła to wyłączenie. Obecnie nie ma znaczenia pokrewieństwo lub powinowactwo łączące pracodawcę z pracownikiem, lecz jedynie podstawa świadczenia pracy (umowa o pracę, zlecenie, praca nakładcza), chyba że pracownik znajdzie się w jednej z grup, którą ustawa wyłącza z obowiązku opłacania składek na FGŚP.
Należą do nich pracownicy:
- w wieku co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
- powracający z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego – w okresie 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z danego rodzaju urlopu;
- którzy ukończyli 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem byli zarejestrowani jako bezrobotni;
- którzy nie ukończyli 30. roku życia, skierowani do pracy przez powiatowe urzędy pracy – przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę.
Podstawa wymiaru
Składkę na FGŚP ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia co do rocznej podstawy tych składek (limit 30-krotności). Składki opłaca się wyłącznie za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Rozliczamy je w jednej pozycji deklaracji rozliczeniowej miesięcznej ZUS DRA (blok VIII, pole 02). Należne kwoty należy wpłacać w dotyczącym płatnika terminie przekazywania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W stosunku do należności z tytułu składek na FGŚP w zakresie ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę opłaty dodatkowej i grzywny z tytułu nieopłacenia składek w terminie stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.
Stopa procentowa składki na FGŚP wynosi 0,10 proc. podstawy jej wymiaru, a składka jest finansowana w całości przez płatnika składek.
PRZYKŁAD 1
Działalność komercyjna nie ma znaczenia
Fundacja opiekująca się chorymi dziećmi prowadzi również działalność gospodarczą, co przewiduje statut. W związku z ta? działalnością? zatrudnia 6 osób na umowy o prace?. Nie ma jednak obowiązku opłacania składek na FGŚP za zatrudnionych pracowników mimo posiadania statusu „przedsiębiorcy”. Fundacje są bowiem wymienione ustawowo jako podmioty, wobec których nie zachodzi niewypłacalność.
PRZYKŁAD 2
Zakład budżetowy nie jest niewypłacalny
Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji, w związku z prowadzona? działalnością?, zatrudnia 40 pracowników (umowy o prace?). Będąc samorządowym zakładem budżetowym, za zatrudnionych pracowników nie opłaca składek na FGŚP.
Podstawa prawna
Art. 1, art. 2, art. 9–10, art. 28, art. 29 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1256 ze zm.).
Art. 4 ust. 1 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1829 ze zm.).
Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 700 ze zm.).
Ustawa z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1557).
