Poradnia oświatowa

Umowa o dofinansowanie podnoszenia kwalifikacji zawodowych może być skuteczna również w formie ustnej. Pogląd ten potwierdził Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z 26 sierpnia 2025 r. (sygn. akt VIII Pa 107/25). Sąd, odwołując się do art. 103¹–103⁵ kodeksu pracy (dalej: k.p.), wskazał, że pisemna forma umowy jest wymagana wyłącznie wtedy, gdy obejmuje ona zobowiązanie pracownika do pozostania w zatrudnieniu po ukończeniu kształcenia. W pozostałych przypadkach – czyli gdy chodzi jedynie o określenie warunków dofinansowania, bez wiązania pracownika zatrudnieniem na przyszłość – umowa może być zawarta ustnie lub nawet dorozumianie, np. poprzez działania stron.

Sąd zauważył, że w badanej sprawie pracodawca nie doręczył nauczycielce pisma o przyznaniu środków, mimo iż w planie dofinansowań kwota została zatwierdzona i szkoła faktycznie potwierdziła jej praktyki odbywane w ramach studiów. Te fakty wskazywały, że strony zawarły dorozumianą umowę o dofinansowanie. Sąd zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 17 i art. 94 pkt 6 k.p. pracodawca ma obowiązek ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Dodatkowo art. 103³ k.p. stanowi, że pracodawca może przyznać pracownikowi świadczenia dodatkowe, takie jak pokrycie opłat za kształcenie, a art. 103⁴ par. 1 k.p. przewiduje zawarcie umowy określającej wzajemne prawa i obowiązki, przy czym jej forma pisemna – w świetle par. 3 tego przepisu – jest wymagana jedynie w razie zobowiązania pracownika do dalszego zatrudnienia.

W konsekwencji brak formy pisemnej nie powoduje nieważności umowy o dofinansowanie studiów, jeśli strony zgodnie realizowały jej postanowienia. Co więcej, w regulaminie dofinansowań obowiązującym w szkole nie przewidziano rygoru nieważności dla niezachowania formy pisemnej. Sąd Okręgowy wskazał, że obowiązek zachowania formy pisemnej nie może być interpretowany w sposób prowadzący do pokrzywdzenia pracownika, zwłaszcza gdy brak pisma był skutkiem zaniechań praco dawcy.

Jakie składniki pensji przysługują nauczycielowi po uniewinnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym

W związku z toczącym się postępowaniem dyscyplinarnym nauczyciel został zawieszony w pełnieniu obowiązków. Po uniewinnieniu wystąpił do pracodawcy o wypłatę niewypłaconych składników wynagrodzenia za okres zawieszenia – dodatku za wysługę lat i dodatku motywacyjnego. Dyrektor szkoły odmówił, twierdząc, że art. 85u ust. 4 Karty nauczyciela przewiduje zwrot jedynie zatrzymanego wynagrodzenia zasadniczego, a nie dodatków. Czy nauczyciel w przedstawionej sytuacji ma prawo do dodatków za wysługę lat i motywacyjnego?

Uniewinniony nauczyciel ma prawo do pełnego wynagrodzenia za okres zawieszenia, wraz z przysługującymi mu dodatkami. Stanowisko to potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 18 marca 2025 r. (sygn. akt III PZP 5/24). SN stwierdził, że nauczycielowi uniewinnionemu w postępowaniu dyscyplinarnym przysługuje prawo do wypłaty wszystkich dodatków, które stanowiły element jego wynagrodzenia przed zawieszeniem, w tym dodatku motywacyjnego i dodatku za wysługę lat. Sąd Najwyższy wskazał, że literalna wykładnia art. 85u Karty nauczyciela (dalej: KN) prowadziłaby do nierównego traktowania nauczyciela uniewinnionego, który mimo oczyszczenia z zarzutów ponosiłby negatywne skutki finansowe bezpodstawnego oskarżenia. Takie rozumienie przepisu byłoby sprzeczne z zasadą sprawiedliwości i racjonalności prawa pracy. Zdaniem SN użyte w art. 85u ust. 4 KN pojęcie „zatrzymane kwoty wynagrodzenia” obejmuje wszystkie stałe składniki wynagrodzenia, a nie tylko płacę zasadniczą. Dodatki za wysługę lat i motywacyjny stanowią element wynagrodzenia należnego z tytułu stosunku pracy, który nie jest uzależniony od faktycznego wykonywania obowiązków, lecz od stażu i jakości pracy, a więc od przesłanek już wcześniej spełnionych przez nauczyciela. SN zwrócił uwagę, że w okresie zawieszenia w obowiązkach nauczyciel faktycznie nie wykonuje pracy, ale zachowuje status pracownika, a jego wynagrodzenie może zostać czasowo ograniczone jedynie ze względów ostrożnościowych. Po uniewinnieniu, które potwierdza brak winy, nie ma żadnych podstaw, by nauczyciel ponosił konsekwencje finansowe za okres, w którym bezpodstawnie był pozbawiony części wynagrodzenia.

SN oparł swoje rozstrzygnięcie także na zasadzie równego traktowania w zatrudnieniu oraz na porównaniu z innymi pragmatykami zawodowymi – np. przepisami dotyczącymi sędziów, policjantów czy strażaków – które wprost przewidują wyrównanie wszystkich składników uposażenia po uniewinnieniu. Brak takiej regulacji w KN nie może prowadzić do gorszego traktowania nauczycieli w analogicznej sytuacji.

Kiedy szkoła może zatrudnić nauczyciela kontraktowego na czas określony

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w wyroku z 18 lutego 2025 r. (sygn. akt V Pa 71/24) uznał, że nie. Wskazał, iż zgodnie z art. 10 ust. 7 Karty nauczyciela nauczyciela kontraktowego można zatrudnić na czas określony tylko wtedy, gdy przemawia za tym rzeczywista potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub konieczność zastępstwa nieobecnego nauczyciela.

Sama niepewność co do przyszłej liczby uczniów nie stanowi wystarczającej podstawy do zawarcia umowy terminowej, ponieważ jest to jedynie przypuszczenie, a nie obiektywna potrzeba organizacyjna. Jeżeli w dacie zatrudnienia szkoła dysponowała liczbą uczniów uzasadniającą utrzymanie etatu, to nauczyciel powinien zostać zatrudniony na czas nieokreślony.