Zasiłek opiekuńczy 2026 - kto może go dostać, na kogo przysługuje?

Zasady, na jakich przysługuje i jest wypłacany zasiłek opiekuńczy, zostały zawarte w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) oraz przepisach wykonawczych.

Zasiłek ten przysługuje pracownikom, jak również zleceniobiorcom i przedsiębiorcom, o ile zgłosili się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek opiekuńczy za opiekę nad zdrowym dzieckiem

Zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 w przypadku:

• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
• pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym.

Rodzic wraz z wnioskiem o zasiłek składa również:

• oświadczenie w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do którego uczęszcza dziecko;
• zaświadczenie lekarskie wystawione ubezpieczonemu na zwykłym druku lub jego kopię potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS, w przypadku porodu, choroby małżonka lub pobytu w szpitalu ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem;
• oświadczenie ubezpieczonego o chorobie niani lub dziennego opiekuna oraz wydruk zaświadczenia lekarskiego lub kopia zaświadczenia lekarskiego stwierdzające niezdolność do pracy niani lub dziennego opiekuna, potwierdzone przez ubezpieczonego za zgodność z oryginałem - w przypadku choroby niani lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem.

Limit dni zasiłkowych za okres opieki nad zdrowymi dziećmi do lat 8 wynosi 60 dni w roku łącznie dla obojga rodziców.

Zasiłek opiekuńczy za opiekę nad chorym dzieckiem do lat 14

Zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres opieki nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia przez nie 14 lat.

Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy za okres opieki nad chorym dzieckiem, lekarz lub inna osoba uprawniona do wystawiania zaświadczeń lekarskich musi wystawić zaświadczenie stwierdzające konieczność opieki nad dzieckiem z powodu jego choroby. Zaświadczenie to, tak jak zaświadczenie o chorobie pracownika, przekazywane jest do pracodawcy elektronicznie poprzez PUE ZUS.

Limit dni zasiłkowych za okres opieki nad zdrowymi dziećmi do lat 8 oraz chorymi dziećmi do lat 14 wynosi 60 dni w roku łącznie dla obojga rodziców.

Zasiłek opiekuńczy za opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym

Zasiłek opiekuńczy za okres opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym przysługuje na specjalnych zasadach. Dotyczy to dziecka legitymującego się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Zasiłek przysługuje za okres opieki nad dzieckiem o wskazanym wyżej stopniu niepełnosprawności w przypadku:

• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
• pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym;
• choroby dziecka.

Rodzic wraz z wnioskiem o zasiłek składa również:

• zaświadczenie lekarskie wystawione ubezpieczonemu na zwykłym druku lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS, w przypadku porodu, choroby lub pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym;
• zaświadczenie lekarskie stwierdzające konieczność opieki nad dzieckiem – w przypadku choroby dziecka.

Różnica między zasiłkiem opiekuńczym przyznawanym za okres na dziecko niepełnosprawne ze wskazanymi wyżej orzeczeniami a na dziecko chore do lat 14 lub zdrowe do lat 8 bez tych orzeczeń polega na limicie wieku i limicie dni zasiłkowych. Z zasiłku opiekuńczego na dziecko niepełnosprawne można korzystać do dnia ukończenia przez dziecko 18 lat, a limit dni zasiłkowych wynosi 30 dni w roku kalendarzowym.

Razem z dniami zasiłkowymi na dziecko zdrowe do lat 8 oraz dziecko chore do lat 14 limit dni zasiłkowych wynosi 60 dni w roku kalendarzowym łącznie dla obojga rodziców.

Zasiłek opiekuńczy za chore dziecko starsze niż 14 lat

Zasiłek opiekuńczy na dziecko starsze niż 14 lat, oprócz zasiłku na dziecko niepełnosprawne do lat 18, przysługuje na takich samych zasadach jak za innych członków rodziny, do których ustawa zasiłkowa zalicza: małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. Zasiłek ten przysługuje, gdy dziecko jest chore.

Aby otrzymać zasiłek, wymagane jest otrzymanie zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego konieczność opieki nad dzieckiem.

Limit dni, za które można otrzymać zasiłek, wynosi 14 dni w roku kalendarzowym łącznie dla obojga rodziców. Do tego limitu wlicza się okresy opieki nad innymi członkami rodziny – zatem liczba dni, za które pracownik otrzyma zasiłek opiekuńczy za opiekę nad dzieckiem powyżej 14 roku życia nie może przekroczyć 14 dni, licząc razem z opieką np. nad małżonkiem lub rodzicem.

Ponadto limit 14 dni wlicza się do limitu 60 dni opieki nad zdrowymi dziećmi do lat 8 oraz chorymi dziećmi do lat 14. [Przykład 1]

Czy tylko opieka nad dziećmi biologicznymi i adopcyjnymi uprawnia do zasiłku opiekuńczego?

Nie, za dzieci, nad którymi opieka uprawnia do zasiłku opiekuńczego, uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie (np. w ramach rodziny zastępczej).

Pracownik może więc otrzymać zasiłek opiekuńczy za okres opieki nad dzieckiem swojego małżonka, nawet gdy tego dziecka nie przysposobił. Nie ma znaczenia nawet, że to dziecko na co dzień nie mieszka z pracownikiem, chodzi jedynie o to, że dziecko znajduje się pod opieką pracownika w okresie, za jaki wypłacany jest zasiłek chorobowy. Na analogicznej zasadzie pracownik może otrzymać zasiłek opiekuńczy za okres opieki nad ojczymem lub macochą. [Przykład 2]

W jakich przypadkach zasiłek nie przysługuje?

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, gdy w gospodarstwie domowym znajduje się osoba, która w danym dniu, za który pracownik wnioskuje o zasiłek, może sprawować opiekę. Nie chodzi tu jedynie o obecność w domu, ale o psychofizyczną zdolność do zapewnienia opieki.

Zdaniem ZUS członkiem rodziny, który może zapewnić opiekę, nie jest osoba, która:

• jest całkowicie niezdolna do pracy,
• jest chora,
• nie jest sprawna fizycznie lub psychicznie ze względu na swój wiek,
• prowadzi gospodarstwo rolne,
• jest pracownikiem, który odpoczywa po pracy na nocnej zmianie,
• prowadzi działalność,
• nie jest zobowiązana do opieki na podstawie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - jeśli odmawia sprawowania opieki.

Płatnik zasiłku opiekuńczego (pracodawca) powinien za każdym razem ocenić na podstawie informacji zawartych we wniosku pracownika o zasiłek opiekuńczy, ewentualnie uzupełnionych, czy domownik może zapewnić opiekę. Skutki złożenia fałszywego oświadczenia obciążają pracownika.

Opieka nad chorym dzieckiem do lat 2 – zasady specjalne

W przypadku występowania o zasiłek opiekuńczy za okres opieki nad chorym dzieckiem do lat 2, płatnik nie bada, czy jest inny domownik, który może zająć się dzieckiem. Nawet gdy w domu jest taka osoba, i tak należy wypłacić zasiłek wnioskującemu pracownikowi. [Przykład 3]