Karta nauczyciela: najważniejsze zmiany od 1 września

Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany wynikające z nowelizacji dotyczące Karty nauczyciela (dalej: KN). Szerzej omówione zostaną propozycje zmian, które mają wejść w życie wraz z nowym rokiem szkolnym.

Skrócenie okresu zatrudnienia nauczyciela początkującego na czas określony

Nowelizacja wprowadza zmiany w zasadach zatrudniania nauczycieli początkujących, które są powiązane z modyfikacjami procedury awansu zawodowego oraz oceny ich pracy. Nauczyciel początkujący to osoba rozpoczynająca pracę w zawodzie, odbywająca przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela pod opieką mentora. Obecnie ustawodawca przewiduje cztery możliwe formy takich nauczycieli zatrudnienia, tj. umowę na czas:

• określony na dwa lata (dotychczasowa, standardowa forma zatrudnienia),
• nieokreślony po dwóch latach pracy – pod warunkiem uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego,
• nieokreślony z obligatoryjnym rozwiązaniem po sześciu latach – w przypadku nieuzyskania stopnia nauczyciela mianowanego,
• określony jednego roku szkolnego – jeżeli nauczyciel początkujący nie posiada co najmniej dobrej oceny pracy.

Nowelizacja zmienia przede wszystkim pierwszy punkt, skracając okres standardowego zatrudnienia nauczyciela początkującego z dwóch lat do jednego roku szkolnego.

Po wejściu w życie nowych przepisów stosunek pracy z nauczycielem początkującym, który posiada wymagane kwalifikacje, będzie nawiązywany na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny. Jeżeli zostanie on zatrudniony w trakcie trwania roku szkolnego, to umowa będzie zawierana na czas do końca roku szkolnego, w którym nastąpiło zatrudnienie. Celem tej zmiany jest zachęcenie młodych absolwentów do podejmowania pracy w zawodzie nauczyciela poprzez umożliwienie wcześniejszego niż dotąd uzyskania stabilnego zatrudnienia.

Zmiana zasad zatrudniania jest powiązana z modyfikacjami procedury awansu zawodowego i oceny pracy. Zgodnie z nowelizacją stosunek pracy z nauczycielem początkującym, który spełnia trzy warunki:

• ma wymagane kwalifikacje,
• ma za sobą co najmniej 11 miesięcy pracy w szkole oraz
• uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy

– będzie nawiązywany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Nowelizacja skraca tym samym wymagany okres zatrudnienia warunkujący możliwość zatrudnienia bezterminowego – z dwóch lat do 11 miesięcy. Umowa o pracę na czas nieokreślony będzie zawierana od roku szkolnego następującego po roku, w którym nauczyciel spełnił oba warunki: wymagany staż pracy oraz pozytywną ocenę.

Ocena pracy

Zatrudnienie nauczyciela początkującego na czas nieokreślony będzie poprzedzone weryfikacją jego umiejętności praktycznych. Ocena pracy, którą dotychczas dyrektor szkoły przeprowadzał w drugim roku przygotowania do zawodu nauczyciela, będzie teraz dokonywana po upływie co najmniej 8 miesięcy tego przygotowania, jednak nie później niż w 11. miesiącu. W sytuacji, gdy nauczyciel zmieni miejsce zatrudnienia w trakcie pierwszych 8 miesięcy przygotowania, ocena pracy będzie dokonywana po 3 miesiącach pracy w nowej szkole, ale pod warunkiem, że od początku przygotowania minęło co najmniej 8 miesięcy i nie więcej niż 12 miesięcy.

Jednogodzinna hospitacja

Przed oceną pracy nauczyciel będzie zobowiązany przeprowadzić zajęcia w wymiarze co najmniej jednej godziny dydaktycznej w obecności:

• dyrektora szkoły,
• mentora,
• jednej z następujących osób: doradcy metodycznego, nauczyciela konsultanta, przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny lub nauczyciela dyplomowanego uczącego tego samego przedmiotu lub prowadzącego ten sam rodzaj zajęć, zatrudnionego w tej samej bądź innej szkole.

Uwaga! Zmiany dotyczące skrócenia okresu terminowego zatrudnia nauczyciela początkującego i jego oceny po podpisaniu ustawy przez Prezydenta wejdą w życie 1 września 2025 r.

Przepisy przejściowe

Nowelizacja (w art. 7–10) zawiera przepisy przejściowe dotyczące nauczycieli, którzy rozpoczęli odbywanie przygotowania do zawodu nauczyciela przed 1 września 2025 r. Zgodnie z art. 7 noweli do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2025 r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Stosownie do art. 8 noweli w przypadku zmiany miejsca zatrudnienia przyjęto, że ocena pracy będzie przeprowadzana w terminie nie dłuższym niż 30 dni roboczych od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Oznacza to, że nowy dyrektor szkoły będzie dokonywał oceny pracy nauczyciela w drugim i zarazem ostatnim roku jego przygotowania do zawodu. Nauczyciel, który rozpoczął przygotowanie przed 1 września 2025 r., będzie je kontynuował na dotychczasowych zasadach (art. 9 nowelizacji).

Do nauczycieli początkujących nieposiadających stopnia awansu zawodowego, którzy rozpoczęli przygotowanie przed 1 września 2025 r., będzie miał zastosowanie art. 10 ust. 2–3a KN w dotychczasowym brzmieniu (art. 10 nowelizacji). Oznacza to, że nawiązuje się z nimi umowę o na czas określony na 2 lata szkolne. Jednocześnie nowy art. 10 ust. 3aa nie będzie w ich przypadku stosowany. W związku z tym stosunek pracy z takim nauczycielem będzie mógł zostać nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony dopiero po spełnieniu dwóch warunków: przepracowaniu co najmniej dwóch lat w szkole oraz uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy, przy czym ocena ta będzie dokonywana w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela.

Wzmocnienie roli mentora

Nowelizacja wprowadza istotne zmiany dotyczące roli mentora, wzmacniając jego znaczenie w procesie wspierania nauczyciela początkującego. Dotychczas do zadań mentora należało przede wszystkim umożliwienie obserwacji prowadzonych przez niego zajęć oraz omawianie ich z nauczycielem, jednak brak było jednoznacznych regulacji określających minimalny wymiar takiego wsparcia. W efekcie nie wszyscy nauczyciele początkujący mogli liczyć na jednakowe zaangażowanie ze strony mentora. Nowelizacja usunęła tę lukę, precyzując zakres obowiązków mentora i wprowadzając minimalne czas realizacji tych działań.

Mentor będzie zobowiązany do zapewnienia nauczycielowi początkującemu możliwości obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć oraz ich omawiania w wymiarze co najmniej jednej godziny w miesiącu w pierwszym roku przygotowania do zawodu nauczyciela oraz co najmniej czterech godzin w każdym kolejnym roku. Równocześnie będzie musiał obserwować zajęcia prowadzone przez nauczyciela początkującego i je z nim omówić ćw takim samym wymiarze czasowym. Do wskazanych godzin wliczane będą również zajęcia określone w art. 9fa ust. 1 i 5 KN, czyli przeprowadzane przez nauczyciela przed komisją w drugim i ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu.

Nauczyciel, który uzyskał w tym okresie co najmniej dobrą ocenę pracy, będzie musiał przeprowadzić jedną godzinę zajęć w obecności tej komisji.

Zmiany w powyższym zakresie mają obowiązywać od 1 września 2025 r. Zgodnie z przepisem przejściowym zawartym w art. 9 nowelizacji, nauczyciele, którzy rozpoczęli przygotowanie do zawodu przed tą datą, będą je kontynuować na dotychczasowych zasadach.

Uzasadnienie oceny pracy nauczyciela

W zakresie oceny pracy nauczyciela pierwsza zmiana dotyczy treści karty oceny pracy nauczyciela. Zgodnie z art. 6a ust. 8a pkt 9 KN dokument ten zawiera między innymi uzasadnienie oceny pracy. Dotychczas obowiązujące przepisy nie precyzują jednak, co powinno znaleźć się w tym uzasadnieniu, a to w praktyce może prowadzić do niejednolitości oraz ograniczonej przejrzystości ocen. W związku z tym nowelizacja uzupełniła wymieniony przepis poprzez wskazanie, że uzasadnienie powinno zawierać ocenę poziomu spełnienia każdego z kryteriów, które zostały zastosowane przy ocenie pracy danego nauczyciela. Zmiana ta ma wejść w życie 1 września 2025 r. Zgodnie z przepisem przejściowym zawartym w art. 7 nowelizacji do postępowań w sprawie oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed tą datą stosować należy przepisy dotychczasowe.

Wydłużenie terminu na ocenę pracy nauczyciela

Nowelizacja wydłużyła termin na dokonanie oceny pracy nauczyciela w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, a także w razie jego przeniesienia do innej szkoły. Dotychczas, zgodnie z art. 6a ust. 1db KN (i art. 6a ust. 1df KN odnośnie do nauczyciela mianowanego), w ww. sytuacjach dyrektor szkoły musi ocenić pracę za okres dotychczas odbytego przygotowania w terminie nie dłuższym niż 21 dni od daty rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Dyrektorzy szkół zgłaszali jednak, że obowiązujący termin 21 dni na przeprowadzenie oceny pracy w wymienionych sytuacjach był zbyt krótki i utrudniał rzetelne wykonanie tego obowiązku. W związku z tym nowelizacja wydłużyła go do 30 dni roboczych.

Zmiana ta ma wejść w życie 1 września 2025 r. Jednocześnie, zgodnie z przepisem przejściowym zawartym w art. 7 nowelizacji, do postępowań w sprawie oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed tą datą stosuje się przepisy dotychczasowe, co oznacza, że w takich przypadkach nadal będzie obowiązywał termin 21 dni.

Określenie terminu na ponowne ustalenie oceny pracy

Nowelizacja do art. 6a KN dodała ust. 10d. Przepis ten zobowiązuje dyrektora szkoły lub organ dokonujący oceny do ponownego jej ustalenia w terminie 30 dni roboczych od dnia otrzymania decyzji o uchyleniu oceny. Obejmuje on wszystkie przypadki ponownej oceny pracy, niezależnie od etapu awansu zawodowego. Jeśli nauczyciel zmienił miejsce pracy przed ponownym ustaleniem oceny, obowiązek ten spoczywa na dyrektorze szkoły, w której był wcześniej zatrudniony.

Zmiana ma obowiązywać od 1 września 2025 r. Do postępowań wszczętych przed tą datą będą stosowane dotychczasowe przepisy.

Doprecyzowanie przepisów dotyczących oceny pracy po rozwiązaniu stosunku pracy

Dotychczasowe przepisy KN (art. 6a ust. 1db–1dg) zobowiązywały do dokonania oceny pracy nauczyciela w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, przeniesienia do innej szkoły lub udzielenia określonych urlopów. W praktyce jednak zdarzały się sytuacje, w których nauczyciel niedawno otrzymał ocenę pracy, a w krótkim czasie następowała jedna z ww. okoliczności, co skutkowało obowiązkiem przeprowadzenia kolejnej oceny, często obejmującej np. tylko okres ferii letnich. Powodowało to zbędne obciążenie dyrektora szkoły. Dlatego nowelizacja przyjęła rozwiązanie, zgodnie z którym w ww. przypadkach, jeśli nauczyciel był oceniany w ciągu ostatnich 3 miesięcy, to nie będzie konieczne sporządzanie nowej oceny – wcześniejsza będzie traktowana jako obowiązująca.

Zmiana ma obowiązywać 1 września 2025 r. Do postępowań niezakończonych przed tą datą stosuje się przepisy dotychczasowe.

Zasady oceny pracy przy awansie nauczyciela pełniącego obowiązki dyrektora

Nowelizacja zmodyfikowała okres, za jaki będzie dokonywana ocena pracy nauczyciela mianowanego, który chce ubiegać się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego, jeżeli w okresie ostatnich 3 lat pracy przez część tego okresu będzie realizował zadania na stanowisku nauczyciela, a w pozostałym okresie będzie zajmował stanowisko szefa szkoły (czasowo pełnił obowiązki dyrektora szkoły lub pełnił w zastępstwie obowiązki dyrektora szkoły przez okres co najmniej 6 miesięcy). Doczasowe przepisy KN nakazywały ocenę za okres pracy w szkole, jednak nie krótszy niż 9 miesięcy. W stosunku do tej zasady formułowane były zarzuty, że problematyczne jest dokonanie oceny pracy tego nauczyciela, w przypadku gdy przez część trzyletniego okresu podlegającego ocenie zajmował on stanowisko dyrektora szkoły (czasowo pełnił obowiązki dyrektora szkoły lub pełnił w zastępstwie obowiązki dyrektora szkoły przez okres co najmniej 6 miesięcy), a przez część okresu realizował wyłącznie obowiązki nauczyciela. W związku z tym nowelizacja zmienia art. 6a ust. 1de KN. Jeżeli w trzyletnim okresie podlegającym ocenie nauczyciel pełnił funkcję dyrektora szkoły (czasowo wykonywał obowiązki dyrektora lub zastępował go przez okres co najmniej sześciu miesięcy), a w dniu dokonywania oceny nie zajmuje już tego stanowiska (nie pełni tych obowiązków), to ocena pracy dokonywana będzie za okres wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela (przy czym okres ten nie może być krótszy niż dziewięć miesięcy). W sytuacji natomiast, gdy w dniu dokonania oceny pracy, nauczyciel będzie zajmował stanowisko dyrektora szkoły (czasowo pełnił obowiązki dyrektora szkoły lub pełnił w zastępstwie obowiązki dyrektora szkoły przez okres co najmniej 6 miesięcy), a wcześniej, w okresie realizował wyłącznie obowiązki nauczyciela, to ocena pracy będzie dokonywana za okres, gdy nauczyciel pełnił obowiązki dyrektora szkoły (pełnił czasowo obowiązki dyrektora szkoły lub pełnił w zastępstwie obowiązki dyrektora szkoły) jednak nie krótszy niż 9 miesięcy.

Zmiana w tym zakresie ma wejść w życie z 1 września 2025 r. Zgodnie z przepisem przejściowym zawartym w art. 7 nowelizacji do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 września 2025 r. stosuje się przepisy dotychczasowe.

Wskazanie miejsca odbywania przygotowania do zawodu przez nauczyciela zatrudnionego w więcej niż jednej szkole

Nauczyciel początkujący zatrudniony w więcej niż jednej szkole na co najmniej ½ etatu będzie odbywał przygotowanie do zawodu w placówce wskazanej jako podstawowe miejsce pracy. Zmiana doprecyzowuje zasady, zapewniając spójność z regulacjami dotyczącymi świadczenia na start. Ma wejść w życie 1 września 2025 r.

Ujednolicenie ochrony przedemerytalnej

W związku z potrzebą ujednolicenia ochrony przedemerytalnej nauczycieli, nowelizacja wprowadza przepisy, które rozszerzają ją w art. 39 kodeksu pracy również na nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania oraz umowy o pracę na czas nieokreślony.

Ochrona ta nie będzie jednak stosowana w przypadku:

• uzyskania przez nauczyciela prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
• całkowitej likwidacji szkoły,
• negatywnej oceny pracy nauczyciela dokonanej zgodnie z przepisami KN.

Dodatkowo, w przypadkach zmian organizacyjnych (takich jak częściowa likwidacja szkoły czy zmniejszenie liczby oddziałów), ochrona będzie obowiązywać tylko wtedy, gdy możliwe będzie dalsze zatrudnianie nauczyciela – np. poprzez ograniczenie wymiaru zajęć. Dyrektor szkoły będzie miał obowiązek zaproponować ograniczenie zatrudnienia, jeśli będzie to możliwe (co najmniej do 1/2 etatu). Gdy nauczyciel nie wyrazi zgody na ograniczenie lub dalsze zatrudnienie w jakiejkolwiek formie będzie niemożliwe, ochrona przedemerytalna nie będzie stosowana.

Analogiczne zasady będą obowiązywały nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Zmiany te mają wejść w życie 1 września 2025 r.

Zmienione przesłanki przydzielania nauczycielowi godzin ponadwymiarowych

Dotychczas mogły być one przyznane „w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania”. Takie sformułowanie budziło jednak wątpliwości, gdyż wielu nauczycieli (np. pedagodzy, psycholodzy, logopedzi) nie prowadzili zajęć dydaktycznych w rozumieniu programu nauczania, a mimo to realizowali godziny ponadwymiarowe. Nowelizacja zastąpiła dotychczasową przesłankę bardziej ogólnym sformułowaniem: „w szczególnych przypadkach wynikających z potrzeb szkoły”. Dzięki temu zapis obejmie wszystkich nauczycieli – niezależnie od rodzaju realizowanych zajęć – i dostosuje przepisy do obecnej praktyki oraz innych regulacji ustawy.

Zakres zajęć możliwych do realizowania w ramach godzin ponadwymiarowych nie ulega zmianie. Nadal będą to wyłącznie te, które nauczyciel może prowadzić w ramach swojego pensum dydaktycznego, zgodnie z art. 35 ust. 2 KN. Zmiana ma wejść w życie 1 września 2025 r.

Przydział nauczycielom praktycznej nauki zawodu godzin ponadwymiarowych

Środowisko szkół prowadzących kształcenie zawodowe sygnalizuje problemy organizacyjne związane z niedoborem nauczycieli przedmiotów zawodowych. Wobec narastającego deficytu kadry dydaktycznej w tym obszarze, a także w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania procesu kształcenia zawodowego, nowelizacja wprowadziła do KN dodatkowy przepis w art. 35 KN. Chodzi tu o ust. 1a. Umożliwia on przydzielanie nauczycielom praktycznej nauki zawodu oraz nauczycielom teoretycznych przedmiotów zawodowych godzin ponadwymiarowych w wymiarze przekraczającym limit określony w art. 35 ust. 1 KN. Rozwiązanie to będzie jednak możliwe wyłącznie za wyraźną zgodą nauczyciela. Zmiana ma wejść w życie 1 września 2025 r.

Nowelizacja zmodyfikowała również inne przepisy dotyczące godzin ponadwymiarowych, jednak z uwagi na skutki finansowe ich wprowadzenia ustawodawca postanowił, że mają obowiązywać w przyszłym roku.

Doprecyzowane zasady realizacji godzin doraźnych zastępstw

Doraźne zastępstwa organizuje się w przypadku krótkotrwałej nieobecności nauczyciela. Optymalnie powinny być one realizowane przez nauczycieli tego samego przedmiotu, ale w praktyce często zastępstwo obejmuje inne zajęcia wychowawcze, opiekuńcze czy specjalistyczne.

Uwaga! Zgodnie z przepisami, godziny doraźnych zastępstw to zajęcia wykraczające ponad obowiązkowy tygodniowy wymiar nauczyciela. Przysługuje za nie jest dodatkowe wynagrodzenie.

W praktyce występują jednak przypadki, w których dyrektorzy szkół niewłaściwie organizują zastępstwa – zlecając je w czasie, gdy nauczyciele powinni realizować własne zajęcia (np. pedagodzy czy psycholodzy), co dezorganizowało ich pracę i skutkowało brakiem dodatkowego wynagrodzenia.

Aby przeciwdziałać tym praktykom, nowelizacja doprecyzowała przepisy KN w ten sposób, że godziny doraźnych zastępstw nie będą mogły być realizowane kosztem zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami, chyba że z przyczyn organizacyjnych nauczyciel nie będzie mógł prowadzić własnych zajęć w danym dniu (np. z powodu wycieczki klasy).

Zmiana ma wejść w życie 1 września 2025 r.

Doradca zawodowy wśród nauczycieli specjalistów

Zgodnie z nowymi przepisami, decyzję o zatrudnieniu doradcy zawodowego podejmować będzie dyrektor przedszkola lub szkoły. Kierując się analizą potrzeb dzieci, uczniów i ich rodziców, dyrektor będzie mógł elastycznie dostosować zakres wsparcia związanego z doradztwem zawodowym do specyfiki placówki i środowiska. Celem zmiany jest umożliwienie skuteczniejszego wspierania uczniów w planowaniu ścieżki edukacyjnej i zawodowej, uwzględniającej zarówno ich predyspozycje, jak i zmieniające się potrzeby rynku pracy.

Aby usprawnić organizację pracy doradców zawodowych, zajęcia przez nich prowadzone – zgodnie z art. 109 ust. 1 pkt 7 ustawy – Prawo oświatowe – nie będą wliczane do łącznego limitu etatów nauczycieli specjalistów, określonego w art. 42d ust. 3 KN. Jednocześnie określono sposób obliczania wymiaru etatu doradcy zawodowego – z wyłączeniem wspomnianych godzin zajęć doradczych – co zapewni większą przejrzystość w rozliczeniach.

Nowe regulacje mają wejść w życie 1 września 2025 r.

Szerszy krąg uprawnionych do urlopu dla poratowania zdrowia

Zgodnie z art. 73 ust. 1 KN nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po nieprzerwanym przepracowaniu co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie mniejszym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku:

– w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia: a) choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub b) choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę, lub

– na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową. Na podstawie art. 73 ust. 2 KN nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne.

Z przepisów tych wynika, że ograniczenie w zakresie udzielania urlopu dla poratowania zdrowia nie jest powiązane z rodzajem emerytury, jaką może uzyskać nauczyciel. Oznacza to, że nie ma znaczenia, czy nauczyciel nabył prawo do wcześniejszej emerytury nauczycielskiej, o której mowa w art. 88 ust. 1 KN, emerytury na zasadach ogólnych po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, czy też do emerytury stażowej. Stanowisko to potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 26 marca 2007 r. (sygn. akt I PK 262/06).

Związki zawodowe zrzeszające nauczycieli, a także sami nauczyciele, wskazywali jednak, że wprowadzenie emerytury stażowej (w art. 88a) nowelizacją KN z 28 lipca 2023 r. uniemożliwiło wielu nauczycielom skorzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia, mimo że nie zamierzają przechodzić na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

W związku z tym omawiana nowelizacja wprowadza zmianę, zgodnie z którą nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, będzie można udzielić urlopu dla poratowania zdrowia wyłącznie na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową. Zmiana ta ma na celu umożliwienie korzystania z leczenia sanatoryjnego nauczycielom znajdującym się w końcowym okresie zatrudnienia, którzy jednak nie planują natychmiastowego przejścia na emeryturę.

Nabycie uprawnień

Zgodnie z art. 73 ust. 1 KN, nauczyciel zatrudniony na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć może uzyskać urlop dla poratowania zdrowia po przepracowaniu nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze co najmniej 1/2 etatu. Warunek ten dotyczy pierwszego takiego urlopu. Przepisy art. 73 ust. 1a i 3 KN precyzują, jak ustala się siedmioletni okres zatrudnienia – m.in. za nieprzerwaną pracę uznaje się zatrudnienie podjęte w ciągu 3 miesięcy po zakończeniu poprzedniego stosunku pracy, a do okresu pracy wlicza się też nieobecności z powodu choroby lub urlopów innych niż wypoczynkowy, jeśli nie przekraczają łącznie 6 miesięcy. W razie ich przekroczenia, wymagany okres pracy ulega wydłużeniu. W praktyce wątpliwości budziło sformułowanie z art. 73 ust. 4 KN, że siedmioletni okres powinien przypadać „bezpośrednio przed” urlopem. Prowadziło to do błędnych interpretacji i zawyżania wymaganego stażu pracy. Ponieważ sposób ustalania okresu pracy został już jasno określony w art. 73 ust. 1a i 3 KN nowelizacja uchyla zbędne i mylące sformułowanie z ust. 4.

Zmiany dotyczące urlopu dla poratowania zdrowia mają wejść w życie 1 września 2025 r.

Odciążenie kuratorów oświaty od zadań dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, komisje dyscyplinarne dla nauczycieli działają przy wojewodach i orzekają w I instancji we wszystkich szkołach na terenie województwa.

Odwołania rozpatrują komisje przy ministrach właściwych ds. oświaty i kultury. Na podstawie art. 20 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie wojewoda może powierzyć kuratorowi oświaty prowadzenie spraw dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli.

Jednakże łączenie przez kuratora oświaty funkcji nadzorczych nad szkołami z zadaniami dotyczącymi odpowiedzialności dyscyplinarnej budzi wątpliwości co do obiektywizmu i może utrudniać realizację innych ustawowych obowiązków kuratora. W związku z tym nowelizacja wprowadza do KN nowy przepis, tj. art. 77a, który wykluczy stosowanie art. 20 ustawy o wojewodzie w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli.

W praktyce oznacza to, że od 1 września 2025 r. kompetencje w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli mają pozostać wyłącznie po stronie wojewody i nie będą mogły być delegowane kuratorowi oświaty.

Jednocześnie w noweli przewidziany jest okres przejściowy, w którym dotychczasowe porozumienia między wojewodami a kuratorami pozostaną ważne do 31 sierpnia 2026 r., co pozwoli na płynne dostosowanie się do nowych regulacji.

Takie rozwiązanie ma zwiększyć przejrzystość i bezstronność w prowadzeniu spraw dyscyplinarnych, a także odciążyć kuratorów oświaty, pozwalając im skupić się m.in. na zadaniach nadzoru pedagogicznego. ©℗