Złomowanie samochodu osobowego: jak gmina powinna rozliczyć w VAT jego sprzedaż

Należy jednak mieć na uwadze to, że aby dana czynność (np. dostawa towaru) podlegała opodatkowaniu VAT, musi być dokonana przez podatnika VAT działającego w takim charakterze. Z opisu stanu faktycznego wynika, że gmina ma status zarejestrowanego podatnika VAT czynnego. Jednak jednostki samorządu terytorialnego (w tym gminy) mają także status organu władzy publicznej. Należy zatem rozważyć, czy w przypadku sprzedaży auta na złom gmina działa w charakterze podatnika VAT, czy organu władzy publicznej.

Uwaga! Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Wyłączenie organów władzy publicznej z kategorii podatników ma charakter podmiotowo-przedmiotowy. Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności:

• publicznoprawne – wyłączają te podmioty z kategorii podatników,
• cywilnoprawne – skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników VAT, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu VAT.

Zatem ww. wyłączenie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy z kategorii podatników:

• dotyczy wyłącznie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy,
• odnosi się tylko do tych czynności, które związane są z realizacją zadań nałożonych na te podmioty przepisami prawa i do realizacji których zostały one powołane (por. interpretacje indywidualne dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 2 grudnia 2021 r., sygn. 0114-KDIP4-2.4012.715.2021.2.MC; z 16 lutego 2022 r., sygn. 0112-KDIL1-3.4012.681.2021.2.ZW).

Warto zwrócić uwagę na stanowisko organów podatkowych odnoszące się do sprzedaży majątku wykorzystywanego wyłącznie do zadań publicznych. Można spotkać pogląd, że sprzedaż przez gminę pojazdów wykorzystywanych wyłącznie do działalności w charakterze organu władzy publicznej – stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy o VAT – nie podlega VAT. Dotyczy to np. sprzedaży przez gminę wykorzystywanych wyłącznie w ramach jej zadań własnych:

• samochodów pożarniczych przekazanych Ochotniczej Straży Pożarnej (por. interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 20 grudnia 2018 r., sygn. 0112-KDIL2-2.4012.559.2018.1.LS),
• mikrobusu dostosowanego do przewozu niepełnosprawnych (por. interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 21 marca 2017 r., 2461-IBPP1.4512.85.2017.1.MŁ).

Jednak w analizowanej sprawie samochód nie był faktycznie wykorzystywany wyłącznie do realizacji działalności publicznoprawnej gminy pozostającej poza zakresem opodatkowania VAT, lecz służył do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. W konsekwencji przekazanie przez gminę za odpłatnością zużytego pojazdu samochodowego do demontażu stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT.

Ważne: Sprzedając na złom pojazd samochodowy (tj. odpłatnie przekazując go do demontażu), gmina działała w charakterze podatnika VAT, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, i nie była objęta wyłączeniem zawartym w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

Tym samym, sprzedaż ta jest czynnością podlegającą VAT jako odpłatna dostawa towarów (por. interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 8 kwietnia 2025 r., sygn. 0112-KDIL3.4012.14.2025.2.EW).

Ile wyniesie VAT

Podstawowa stawka VAT wynosi obecnie 23 proc. (art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146ef ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT) i dotyczy m.in. samochodów osobowych, a także złomu (tj. sprzedaży aut na złom).

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT zwolniona z VAT jest dostawa towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jak wskazał dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 29 marca 2019 r. (sygn. 0112-KDIL2-2.4012.135.2019.1.MŁ), zwolnienie od podatku określone w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT dotyczy wszystkich towarów – zarówno nieruchomości, jak i ruchomości – przy nabyciu (imporcie lub wytworzeniu), w odniesieniu do których nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia VAT i wykorzystywanych – niezależnie od okresu ich używania przez podatnika (kilka dni, miesięcy czy lat) – wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT. Aby zatem można było do dostawy towaru (m.in. samochodu osobowego) zastosować zwolnienie na podstawie tego przepisu, muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki:

• towary muszą służyć wyłącznie działalności zwolnionej, w żadnym momencie ich posiadania nie można zmienić ich przeznaczenia oraz sposobu wykorzystywania,
• brak prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu (imporcie, wytworzeniu) tych towarów.

Niespełnienie choćby jednego z tych warunków daje podstawę do wyłączenia dostawy towarów ze zwolnienia z VAT przewidzianego w ww. art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT (por. interpretacje indywidualne dyrektora KIS z 15 marca 2019 r., sygn. 0112-KDIL1-1.4012.7.2019.3.SJ; z 26 października 2023 r., sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.495.2023.4.MC).

W analizowanym przypadku sprzedany na złom samochód był w praktyce wykorzystywany nie tylko działalności zwolnionej z VAT, lecz także działalności opodatkowanej VAT, a przede wszystkim do zadań własnych (publicznoprawnych), tj. niepodlegających VAT stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Zatem do sprzedaży tego auta na złom nie można zastosować zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Ważne: Do sprzedaży auta na złom gmina powinna zastosować podstawową 23-proc. stawkę VAT.

Pozostaje zatem ustalić podstawę opodatkowania, wysokość podatku należnego oraz moment powstania obowiązku podatkowego.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Należy pamiętać, że podstawą opodatkowania jest zapłata z tytułu dokonanej dostawy (np. w formie sprzedaży), pomniejszona o kwotę należnego VAT, tj. wartość netto (bez podatku). Jak bowiem wynika z art. 29a ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT, podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty VAT.

W analizowanym przypadku podstawą opodatkowania sprzedaży przedmiotowego samochodu na złom będzie ustalona kwota netto wynagrodzenia, tj. 500 zł. Podatek należny od sprzedaży auta wyniesie 115 zł (500 zł x 23 proc.).

Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.

Ważne: Gmina przekazała samochód odpłatnie do demontażu 16 czerwca 2025 r., zatem należy uznać, że do dostawy towaru (samochodu na złom) doszło właśnie tego dnia. Gmina powinna wykazać tę transakcję w JPK_V7M za czerwiec 2025 r.

Z opisu stanu faktycznego nie wynika, kiedy gmina otrzymała zapłatę za sprzedane auto. Zakładam, że nastąpiło to po wydaniu towaru i wystawieniu faktury, a zatem w tej sprawie nie wystąpiła zaliczka, o której mowa w art. 19a ust. 8 ustawy o VAT.

Jak gmina powinna udokumentować transakcję

Nabywcą pojazdu (samochodu na złom) jest podatnika VAT (firma Y), a sprzedaż nie korzysta ze zwolnienia z VAT. W związku z tym gmina musi udokumentować tę sprzedaż fakturą (art. 106b ust. 1–3 ustawy o VAT). Stosownie do art. 106i ust. 1 ustawy o VAT fakturę tę powinna wystawić w terminie do 15 lipca 2025 r., tj. w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła dostawa towaru.

Zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT w przypadku faktur, w których kwota należności ogółem przekracza kwotę 15 tys. zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej, obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, faktura powinna zawierać wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”, przy czym do przeliczania na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się zasady przeliczania kwot stosowane w celu określenia podstawy opodatkowania. W poz. 79 załącznika nr 15 do ustawy o VAT wymienione są sklasyfikowane w grupowaniu 38.11.49.0 PKWiU zużyte samochody, komputery, telewizory i inne urządzenia przeznaczone do złomowania.

Ważne: Chociaż samochód został sprzedany na złom, a nabywcą był inny podatnik (tj. firma Y), to wystawiona faktura nie powinna zawierać wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”, gdyż jej wartość nie przekracza kwoty 15 tys. zł.

Podsumowanie

Gmina w JPK_V7M za czerwiec 2025 r. na podstawie wystawionej faktury powinna wykazać:

• podstawę opodatkowania w kwocie 500 zł w polach K_19 (ewidencja) oraz P_19 (deklaracja),
• podatek należny w kwocie 115 zł w polach K_20 (ewidencja) oraz P_20 (deklaracja).

Faktura ta powinna być ujęta w ewidencji JPK_V7M bez żadnych oznaczeń, w tym bez oznaczenia „FP”, kodów GTU czy oznaczeń procedur. ©℗