Dłużnicy zyskali dodatkowy miesiąc na układ, a wierzyciele wcześniejszy wgląd w plan

Oznacza to koniec z dowolnością w ustalaniu dnia układowego i ze stanem zawieszenia. Nowe przepisy, które obowiązują od 23 sierpnia 2025 r., nie ograniczają się do prostego przesunięcia terminów. Reforma spina w całość dotychczas rozbieżne regulacje, porządkuje praktykę i narzuca większą dyscyplinę uczestnikom postępowania. Obecnie maksymalny czas trwania procedury o zatwierdzenie układu wynosi cztery miesiące, dzień układowy trzeba wyznaczać według jasnych zasad, a głos wierzyciela zachowuje ważność przez dłuższy okres.

Cztery miesiące zamiast trzech

Do czasu nowelizacji art. 211 prawa restrukturyzacyjnego (dalej: p.r.) przewidywał, że dzień układowy może przypadać maksymalnie na trzy miesiące przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu. W praktyce oznaczało to, że całe postępowanie – od wyznaczenia dnia układowego do momentu skierowania wniosku do sądu – nie mogło trwać dłużej niż trzy miesiące.

Rozwiązanie to miało wymusić sprawność procedury, jednak w praktyce generowało poważne trudności. Przede wszystkim pozostawało w sprzeczności z art. 226g p.r., który gwarantował czteromiesięczną ochronę przeciwegzekucyjną w przypadku dokonania obwieszczenia o dniu układowym. Istniał więc dualizm regulacyjny: z jednej strony dłużnik miał cztery miesiące ochrony, z drugiej – samą restrukturyzację w ramach postępowania o zatwierdzenie układu musiał przeprowadzić w trzy miesiące.

Nowelizacja usuwa ten rozdźwięk. Zgodnie z nową treścią art. 211 ust. 2 p.r. dzień układowy może przypadać nie wcześniej niż cztery miesiące i nie później niż dzień przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie układu. W praktyce oznacza to, że całe postępowanie może trwać do czterech miesięcy – dokładnie tyle, ile trwa okres ochrony przeciwegzekucyjnej.

Nie jest to zmiana przypadkowa. Jest ona zgodna z dyrektywą 2019/1023, która dopuszcza maksymalny okres wstrzymania czynności egzekucyjnych wynoszący właśnie cztery miesiące.

Uwaga! Z punktu widzenia wierzycieli wydłużenie czasu trwania postępowania o zatwierdzenie układu o miesiąc można oceniać dwojako. Z jednej strony dało to dłużnikowi większe szanse na skuteczne przeprowadzenie restrukturyzacji i choćby częściowe zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Jednak z drugiej strony oznacza to, że wierzyciele muszą dłużej czekać, bez możliwości egzekucji, co zwiększa ryzyko kredytowe.

Oznacza to dla nich bowiem również konieczność dłuższego utrzymywania ryzyk kredytowych w bilansach, bez możliwości podejmowania działań windykacyjnych. Wydłużenie czasu trwania postępowania może być więc szczególnie dotkliwe w tych przypadkach, w których postępowanie o zatwierdzenie układu wykorzystywane jest wyłącznie jako pozorny instrument restrukturyzacji.

Warto przy tym podkreślić, że wydłużenie czasu trwania postępowania o zatwierdzenie układu o jeden miesiąc nie stanowi zmiany radykalnej. Jeśli dłużnik nie był w stanie w dotychczasowych trzech miesiącach rzetelnie przygotować planu restrukturyzacyjnego, prognoz finansowych, propozycji układowych, zgromadzić wymaganej dokumentacji oraz przeprowadzić negocjacji i głosowania, to trudno zakładać, że samo wydłużenie terminu o dodatkowe cztery tygodnie zasadniczo to odmieni. Zmiana ta jest natomiast korzystna w postępowaniach, w których dłużnik rzeczywiście dąży do przeprowadzenia restrukturyzacji i potrzebuje nieco więcej czasu, aby przygotować rzetelne oraz realne propozycje układowe (w tym z należytą starannością dokumentację potwierdzającą zdolność do wykonania układu). Natomiast w przypadkach, gdy występuje negatywna praktyka polegająca na czysto instrumentalnym wykorzystaniu postępowania o zatwierdzenie układu jako środka tymczasowej ochrony przed wierzycielami, wydłużenie terminu pozostaje bez znaczenia z punktu widzenia realizacji celów restrukturyzacyjnych.

Koniec dowolności w ustalaniu daty układu

Nowe brzmienie art. 211 p.r. precyzuje zasady ustalania dnia układowego. Od 23 sierpnia dzień ten nie może przypadać później niż w dniu dokonania obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ). Rozwiązanie to zamyka drogę do nadużyć, jakie pojawiały się w poprzednim stanie prawnym. W praktyce zdarzało się bowiem, że dłużnicy wskazywali dzień układowy w przyszłości, sztucznie wydłużając okres trwania postępowania. Wierzyciele nie mieli wówczas pewności, od jakiego momentu ocenia się ich prawa, ani które wierzytelności wchodzą do układu.

Zmiana przepisów oznacza większą transparentność. Wierzyciele już na początku wiedzą, które ich wierzytelności wchodzą do układu, a które pozostają poza nim. Dłużnik musi więc precyzyjnie zaplanować moment ustalenia dnia układowego. Zbyt wczesne jego wyznaczenie może bowiem spowodować, że w przypadku skomplikowanej restrukturyzacji procedura głosowania nie zostanie przeprowadzona prawidłowo albo zostanie przeprowadzona z negatywnym skutkiem i nie dojdzie do zawarcia układu z wierzycielami.

Okres ważności głosu wierzyciela

Nowelizacja zmieniła także art. 215 p.r. Zanim ją wprowadzono, głos wierzyciela oddany na kartach do głosowania zachowywał ważność przez trzy miesiące. Nowelizacja wydłużyła ten okres do czterech miesięcy. Dzięki temu głosy oddane w początkowej fazie postępowania zachowują ważność do samego końca maksymalnego okresu trwania postępowania.

To logiczna konsekwencja wydłużenia maksymalnego czasu trwania postępowania. Dzięki temu dłużnik może wcześniej rozpocząć zbieranie głosów bez ryzyka, że ich ważność wygaśnie przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie układu. Rozwiązanie to zwiększa elastyczność negocjacji i zmniejsza presję czasową, jednocześnie zapewniając stabilność decyzji wierzycieli na całym etapie procedury.

Nowe obowiązki dokumentacyjne

To nie koniec. Obecnie art. 211a p.r. nakazuje nadzorcy układu założyć i prowadzić akta w systemie KRZ już w dniu ustalenia dnia układowego przez dłużnika, a nie – jak wcześniej – dopiero po jego ustaleniu. Dzięki temu zwiększa się transparentność postępowania, natychmiastowe uprawnienie do złożenia wniosku o dostęp do akt postępowania.

Jeszcze dalej idzie art. 211b p.r., który jest nową normą określającą obowiązki doradcy restrukturyzacyjnego w zakresie terminu sporządzenia kluczowych dokumentów w toku postępowania o zatwierdzenie układu.

Zgodnie z nim, nadzorca układu na co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem zbierania głosów musi przygotować takie dokumenty jak:

• spis wierzytelności oraz wierzytelności spornych,
• plan restrukturyzacyjny,
• test zaspokojenia,
• opinię o możliwości wykonania układu, a także
• test prywatnego wierzyciela lub inwestora.

Uwaga! W praktyce zmiana ta oznacza istotny wzrost obowiązków formalnych doradców restrukturyzacyjnych, przy jednoczesnym podniesieniu poziomu przejrzystości postępowania dla wierzycieli, którzy już na 30 dni przed rozpoczęciem procedury głosowania mają pełny dostęp do dokumentacji i mogą oddać swój głos, rzetelnie oceniając realność oraz wykonalność przedstawionych im następnie propozycji układowych.

Bez stanu zawieszenia

Jedną z najważniejszych zmian w postępowaniu o zatwierdzenie układu jest dodanie art. 218a p.r., który precyzuje ramy czasowe postępowania o zatwierdzenie układu. Ustanawia on mechanizm automatycznego umorzenia postępowania z mocy prawa, jeżeli w terminie czterech miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia o dniu układowym nie zostanie złożony wniosek o zatwierdzenie układu.

Dotychczas brak wniosku powodował jedynie wygaśnięcie skutków obwieszczenia (art. 226g p.r.), co powodowało niepewność co do samego trwania postępowania restrukturyzacyjnego. Wierzyciele nie wiedzieli, czy postępowanie wciąż trwa, czy może jednak należy je uznać za zakończone. Taki stan negatywnie wpływał na pewność obrotu gospodarczego i powodował komplikacje w systemie KRZ, zwłaszcza w przypadku braku terminowego zakreślenia tych postępowań jako zakończonych.

Uwaga! Ostatnia nowelizacja p.r. wprowadziła zmiany, które:

• porządkują dotychczasową praktykę postępowań o zatwierdzenie układu,
• zwiększają przejrzystość procedury oraz
• dostosowują krajowe regulacje do standardów wynikających z dyrektywy 2019/1023.

Zmiany te mają istotne znaczenie dla wszystkich uczestników postępowania restrukturyzacyjnego, wpływając zarówno na sytuację dłużników, jak i wierzycieli oraz doradców restrukturyzacyjnych.

▶ Dla dłużników oznaczają wydłużenie czasu na zebranie głosów oraz przeprowadzenie negocjacji. Dłuższy okres trwania postępowania stanowi narzędzie sprzyjające skutecznemu zawarciu układu i umożliwia prowadzenie rozmów z wierzycielami w sposób bardziej przemyślany i uporządkowany. Jednocześnie pozwala wierzycielom na dokładniejszą ocenę jakości dokumentów przygotowywanych przez dłużnika – w szczególności planu restrukturyzacyjnego – co w naturalny sposób nakłada na dłużników obowiązek dochowania wyższej staranności przy opracowywaniu strategii restrukturyzacyjnej.

▶ Dla wierzycieli nowe regulacje oznaczają istotny wzrost przejrzystości postępowania o zatwierdzenie układu. Jasno określone zasady ustalania dnia układowego, obowiązek prowadzenia akt w systemie KRZ od momentu jego ustalenia, a także konieczność przygotowania i udostępnienia kluczowych dokumentów (tj. plan restrukturyzacyjny, opinia o możliwości wykonania układu czy test prywatnego wierzyciela) na co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem procedury głosowania, zapewniają wierzycielom stabilne podstawy do oceny realności przedstawionych propozycji układowych. W praktyce umożliwia to podejmowanie bardziej świadomych i odpowiedzialnych decyzji w zakresie głosowania nad układem.

▶ Dla doradców restrukturyzacyjnych zmiany wiążą się z istotnym wzrostem obowiązków formalnych i odpowiedzialności zawodowej. Sporządzenie pełnej dokumentacji w przewidzianym terminie wymaga szczegółowej analizy sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika, co oznacza nie tylko zwiększenie nakładu pracy, ale także konieczność zachowania najwyższego standardu profesjonalizmu. Nowelizacja wzmacnia rolę doradcy jako gwaranta prawidłowego przebiegu procedury, eliminując możliwość instrumentalnego wykorzystywania postępowania o zatwierdzenie układu jako wyłącznie środka opóźniającego dochodzenie wierzytelności przez wierzycieli dłużnika. ©℗