Spór o nieruchomości: rozstrzygnie go sąd cywilny, a nie administracyjny

Zdarza się, że organy egzekucyjne zajmują nieruchomości należące do dłużników podatkowych, mimo że są one wykorzystywane przez osoby trzecie, np. dzierżawców prowadzących na nich działalność gospodarczą. W takim przypadku, choć dzierżawca nie jest dłużnikiem, jego prawa mogą zostać dotknięte przez egzekucję.

W opisanej wyżej sytuacji osoba trzecia próbowała skorzystać z przysługującego jej prawa do złożenia wniosku o wyłączenie nieruchomości spod egzekucji. Jednak izba administracji skarbowej odmówiła pozytywnego rozpatrzenia tego żądania.

Wniosek o wyłączenie tylko do organu egzekucyjnego

Zgodnie z art. 38 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: u.p.e.a.), osoba, która nie jest zobowiązana ale rości sobie prawo do rzeczy lub prawa majątkowego objętego egzekucją, może – w terminie 14 dni od uzyskania informacji o zajęciu – wnioskować o jego wyłączenie spod egzekucji. We wniosku należy powołać lub przedstawić dowody na potwierdzenie swoich praw.

Organ egzekucyjny musi rozpoznać taki wniosek w terminie 14 dni. Termin ten może zostać wydłużony o drugie tyle, jeśli analiza materiału dowodowego okaże się czasochłonna. Do czasu rozpatrzenia wniosku egzekucja w tym zakresie jest wstrzymywana, choć dotychczasowe czynności egzekucyjne zachowują moc.

W przypadku negatywnej decyzji w pierwszej instancji stronie przysługuje zażalenie. Jeśli jednak także organ odwoławczy odmówi wyłączenia rzeczy spod egzekucji – dalsze środki zaskarżenia w trybie administracyjnym nie przysługują.

Nie można zaskarżyć odmowy do sądu administracyjnego

Kluczowe znaczenie ma art. 40 u.p.e.a., który wyklucza możliwość złożenia skargi do sądu administracyjnego na ostateczne postanowienie w sprawie odmowy wyłączenia spod egzekucji. Oznacza to, że choć decyzja może być dotkliwa w skutkach, nie podlega kontroli sądowo-administracyjnej.

Potwierdził to m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w postanowieniu z 5 października 2022 r. (sygn. I SA/Rz 571/22). W tej sprawie dzierżawca złożył skargę na postanowienie dyrektora izby administracji skarbowej utrzymujące w mocy odmowę wyłączenia zajętej nieruchomości spod egzekucji. Sąd odrzucił skargę jako niedopuszczalną, podkreślając, że droga sądowo-administracyjna nie znajduje zastosowania.

Skuteczna droga: pozew do sądu cywilnego

Osoba trzecia, której wniosek o wyłączenie rzeczy spod egzekucji został oddalony, może skorzystać z ochrony na gruncie prawa cywilnego. Jak wskazuje art. 40 u.p.e.a., ma ona prawo żądać zwolnienia rzeczy od zabezpieczenia lub egzekucji administracyjnej w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

W tym celu należy wnieść pozew do sądu rejonowego powództwo przeciwegzekucyjne. Równolegle odpis pozwu należy przekazać organowi egzekucyjnemu.

W praktyce oznacza to, że dzierżawca – jako osoba trzecia – może skutecznie dochodzić swoich praw w sądzie cywilnym, a nie administracyjnym. Warto także zwrócić uwagę na termin – pozew należy wnieść w ciągu 14 dni od doręczenia odmowy wydanej w trybie zażalenia.

Uwaga!

▶ Dzierżawca, którego nieruchomość została zajęta w postępowaniu egzekucyjnym przeciwko właścicielowi, ma ograniczone środki ochrony w trybie administracyjnym.

▶ Nie ma możliwości zaskarżenia odmowy wyłączenia do sądu administracyjnego.

▶ Możliwe jest wniesienie pozwu do sądu cywilnego o zwolnienie nieruchomości spod egzekucji (powództwo przeciwegzekucyjne).

▶ Odmowa wydana przez izbę skarbową musi zawierać zwykle pouczenie o możliwości wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego wraz z terminem 14 dni na podjęcie działań. ©℗