Nie. Gmina, ustalając zasady przyznawania dotacji, nie może faworyzować niektórych podmiotów, w tym przedsiębiorców, którzy mają siedziby na jej terenie. Spółka powinna wystąpić o zmianę uchwały – może to zrobić na dwa sposoby. Z pytania czytelnika należy domniemywać, że gmina wprowadziła system dotacyjny na podstawie art. 403 prawa ochrony środowiska (dalej: p.o.ś.). Z ust. 4 tego przepisu wynika, że finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej może polegać na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych z budżetu gminy lub budżetu powiatu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji:

  • podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych, w szczególności:
  • osób fizycznych,
  • wspólnot mieszkaniowych,
  • osób prawnych,
  • przedsiębiorców;
  • jednostek sektora finansów publicznych będących gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi.

Nie ma zatem wątpliwości, że m.in. firmy (czyli np. spółki lub inni przedsiębiorcy) mają możliwość uzyskania wsparcia finansowego z gminy. Potwierdza to zarówno praktyka nadzorcza regionalnych izb obrachunkowych, jak i orzecznictwo sądów administracyjnych, które wielokrotnie wskazywały, że katalog podmiotów uprawnionych do otrzymania dotacji określony w art. 403 ust. 4 p.o.ś. ma charakter zamknięty i nie podlega dowolnemu zawężaniu przez jednostki samorządu terytorialnego. Co istotne, zasady tego wsparcia ustala rada gminy w specjalnej uchwale, o której mowa w art. 403 ust. 5 p.o.ś. Wynika z niego, że zasady udzielania dotacji celowej, obejmujące w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania, określa odpowiednio rada gminy albo rada powiatu w drodze uchwały.

Należy jednak podkreślić, że rada gminy nie ma pełnej swobody w określaniu postanowień wspomnianej uchwały. Musi bowiem postępować w granicach ustawowego upoważnienia. Nie może więc wykluczać określonych podmiotów z kręgu uprawnionych do dofinansowania np. z powodu posiadania siedziby w innej gminie.

Na te kwestie zwróciło uwagę Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w uchwale z 30 marca 2023 r. (nr 053/g287/D/23). W rozpatrywanej sprawie zakwestionowało zapisy uchwały dotacyjnej, które przewidywały możliwość przyznania dotacji na inwestycje tylko dla mieszkańców i podmiotów z siedzibą na terenie gminy. RIO, badając tę sprawę, wskazała, że rada gminy nałożyła na beneficjentów dotacji dodatkowy warunek, od którego spełnienia jest uzależnione uzyskanie dotacji, tj. obowiązek zamieszkiwania lub posiadania siedziby na terenie gminy, przez co zawęziła krąg podmiotów uprawnionych do otrzymania dotacji. A to wykracza poza uprawnienia ustawowe rady gminy, wynikające z art. 403 ust. 5 p.o.ś.

Określając tryb postępowania, organ stanowiący ustala wymogi formalne, które muszą być spełnione przy udzielaniu dotacji. Kolegium RIO w Gdańsku podkreśliło jednak, że rada gminy, podejmując uchwałę na podstawie wspomnianego przepisu, nie może uzależniać przyznania dotacji od spełnienia warunków całkowicie niezwiązanych z przedmiotem i celem, na jaki ma być przyznana dotacja, a jakim jest dofinansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska. Dodatkowo RIO zaakcentowała, że ograniczenie w dostępie do dotacji poprzez ustalenie obowiązku zamieszkiwania lub posiadania siedziby na terenie gminy narusza art. 43 ustawy o finansach publicznych. Wynika z niego, że prawo realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych przysługuje ogółowi podmiotów, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. Z uwagi na to, że art. 403 ust. 4 p.o.ś. określa katalog podmiotów uprawnionych do otrzymania dotacji, brak jest podstaw do ustanawiania przez radę gminy ograniczeń podmiotowych w tym zakresie, w ramach danej kategorii beneficjentów dotacji.

W okolicznościach podanych przez czytelnika spółka powinna skierować pismo do urzędu gminy z wnioskiem o zmianę uchwały rady gminy, aby zyskać możliwość dofinansowania do inwestycji. Spółka może również złożyć pismo do regionalnej izby obrachunkowej, która weryfikuje legalność wspomnianych wyżej uchwał. Wówczas organ ten może stwierdzić nieważność wadliwych zapisów, co otworzy drogę do ubiegania się o środki. ©℗

Podstawa prawna

Podstawa prawna

• art. 403 ust. 4–6 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 54; ost.zm. Dz.U. z 2024 r., poz. 1940)

• art. 43 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1530; ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 39)