Zaginięcie towaru w transporcie. Jak ustalić odpowiedzialność i wysokość odszkodowania?

Przepisy Konwencji CMR nakazują obliczyć odszkodowanie za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru według jego wartości w miejscu i w czasie przyjęcia go do przewozu. Bezwzględny charakter tej regulacji wskazuje, że żaden inny czas ani miejsce ustalenia wartości towaru nie powinny być brane pod uwagę. Zatem cena towaru w miejscu przeznaczenia nie ma znaczenia przy ustalaniu wartości szkody. Wartość towaru określa się na podstawie ceny giełdowej lub, jeśli ta nie jest dostępna, według bieżącej ceny rynkowej. Gdy brak jest obu tych cen, wartość ustala się na podstawie ceny towarów tego samego rodzaju i jakości. Warto zaznaczyć, że ceną rynkową jest ta, za którą podmiot może nabyć właśnie takie towary. Nie uwzględnia się ewentualnych upustów i rabatów, które nabywca mógłby uzyskać od sprzedawcy. Co również istotne, cenę określa się z uwzględnieniem szczebla obrotu, na którym działa podmiot domagający się odszkodowania. Jeśli jest to hurtownik, wówczas brana będzie pod uwagę cena występująca w obrocie hurtowym. Natomiast gdy uprawnionym jest konsument, wtedy w grę wchodzi cena detaliczna.

Międzynarodowa jednostka rozrachunkowa

Wysokość odszkodowania nie może przekroczyć 8,33 SDR za 1 kg brutto zaginionego towaru. Przez wagę brutto należy rozumieć towar wraz z opakowaniem. Z kolei SDR (ang. special drawing rights) to międzynarodowa jednostka rozrachunkowa, mająca charakter pieniądza bezgotówkowego, której wartość jest wyznaczana na podstawie koszyka walutowego, składającego się z dolara, euro, juana, jena i funta szterlinga. W praktyce często pojawiają się spory dotyczące wagi towaru zadeklarowanego w liście przewozowym, która może być zawyżona lub zaniżona. Niemniej jednak przewoźnik odpowiada wyłącznie w granicach rzeczywistej wagi towaru, nie większej jednak niż zadeklarowana w liście przewozowym. Wyjątkiem są przypadki, gdy przewoźnik nie dokonał sprawdzenia wagi brutto, choć miał taki obowiązek lub łatwo mógł stwierdzić zaniżenie wagi.

Uszkodzenie towaru

W przypadku uszkodzenia przesyłki przewoźnik wypłaca odszkodowanie równe kwocie, o którą zmniejszyła się wartość towaru, według ceny giełdowej, rynkowej lub ceny towarów tego samego rodzaju i jakości. W tym przypadku nie stosuje się limitu wartości 8,33 SDR za 1 kg brakującej wagi brutto towaru. Jednak gdy uszkodzeniu uległa cała przesyłka, to odszkodowanie nie może być wyższe od kwoty, którą należałoby zapłacić w razie zaginięcia całej przesyłki. Natomiast w przypadku uszkodzenia części przesyłki odszkodowanie nie może być wyższe niż kwota, którą przewoźnik zapłaciłby w razie zaginięcia uszkodzonej części.

Limitowana odpowiedzialność

Omawiane limity wysokości odszkodowania mają charakter minimalny. Nie można ich obniżyć w umowach z nadawcami. Jednak, jeśli nadawca przesyłki zadeklaruje wartość towaru w liście przewozowym, za dodatkową opłatą, jest możliwe ustalenie wartości wyższej lub niższej niż limity określone w przepisach Konwencji CMR. Warto również zaznaczyć, że nie stosuje się wspomnianych limitów odpowiedzialności przewoźnika w przypadku, gdy szkoda wynika z winy umyślnej przewoźnika lub też jest następstwem jego rażącego niedbalstwa. ©℗