Prowadzona przez nas spółka z o.o. złożyła do burmistrza wniosek o udzielenie zezwolenia na założenie przedszkola publicznego. Jest ono finansowane dotacjami z budżetu miasta. Jednak burmistrz odmówił nam zezwolenia na założenie takiej placówki. W uzasadnieniu wskazał, że gmina zapewnia wystarczającą liczbę miejsc opieki przedszkolnej nad dziećmi. Czy może to być podstawą odmowy? Czy taka decyzja nie narusza zasad konkurencji? Dodam, że uzyskaliśmy pozytywną opinię kuratora.

Założenie szkoły lub placówki publicznej przez osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego (JST) lub przez osobę fizyczną wymaga zezwolenia właściwego organu JST, której zadaniem jest prowadzenie szkół lub placówek publicznych odpowiednio danego typu lub rodzaju, wydanego po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty. Tak wskazuje art. 88 ust. 4 pkt 1 prawa oświatowego. Po wspomnianą opinię występuje organ JST właściwej do udzielenia zezwolenia na założenie szkoły lub placówki publicznej.

Konkretne regulacje

Z kolei z par. 4. ust. 1 pkt. 6 rozporządzenia ministra edukacji narodowej w sprawie szczegółowych zasad i warunków udzielania i cofania zezwolenia na założenie przez osobę prawną lub osobę fizyczną szkoły lub placówki publicznej (dalej: rozporządzenie) wynika, że wspomniane zezwolenie jest udzielane, jeżeli:

„1) statut lub inny dokument stanowiący podstawę funkcjonowania osoby prawnej będącej założycielem przewiduje prowadzenie przez nią działalności oświatowej;

2) projekt aktu założycielskiego i projekt statutu szkoły lub placówki publicznej są zgodne z przepisami ustawy i aktów prawnych wydanych na jej podstawie;

(…)

4) warunki lokalowe oraz wyposażenie szkoły lub placówki publicznej w pomoce dydaktyczne i sprzęt zapewniają realizację statutowych zadań szkoły lub placówki publicznej, w tym bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki;

5) nauczyciele posiadają kwalifikacje wymagane do zatrudnienia w szkole lub placówce publicznej danego typu lub rodzaju;

6) utworzenie szkoły w miejscowości wskazanej przez założyciela będzie sprzyjać poprawie warunków kształcenia, a także korzystnie uzupełniać sieć szkół publicznych w odpowiednio tej miejscowości, gminie, powiecie, województwie lub regionie”.

Z tego ostatniego punktu wynika, że ustawodawca przewidział przesłankę utworzenia szkoły (albo przedszkola), pod warunkiem że będzie to sprzyjać poprawie warunków kształcenia, a także korzystnie uzupełniać sieć placówek publicznych.

Orzecznictwo nie pozostawia złudzeń

Podobną sytuację rozpatrywał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie. W wyroku z 11 maja 2023 r. (sygn. akt II SA/Sz 1125/22) weryfikował decyzję kuratora oświaty, który utrzymał w mocy odmowną decyzję burmistrza dotyczącą udzielenia zezwolenia na założenie publicznego przedszkola. W argumentacji prawnej powołano się właśnie na przesłankę wskazaną w pkt 6 ust. 1 par. 4 rozporządzenia.

W opinii WSA konstrukcja ww. regulacji wskazuje na konieczność łącznego spełnienia dwóch wymogów niezbędnych do pozytywnego rozpatrzenia wniosku o założenie przedszkola publicznego. Chodzi tu o poprawę warunków kształcenia oraz korzystne uzupełnienie sieci tego rodzaju placówek publicznych odpowiednio w miejscowości, gminie, powiecie, województwie lub regionie.

Ponadto sąd stwierdził, że burmistrz i kurator oświaty ustalili, że gmina zapewnia wszystkim dzieciom zgłoszonym w toku rekrutacji miejsca w gminnych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych. Skoro sieć przedszkoli publicznych i niepublicznych na terenie gminy zapewnia realizację wychowania przedszkolnego dla wszystkich zgłaszających się dzieci z terenu gminy, to trudno przyjąć, że utworzenie kolejnego przedszkola o charakterze publicznym jest konieczne z uwagi na brak dostępności miejsc w tych placówkach.

Co więcej, gmina według WSA, miała podstawy, aby uznać, że utworzenie kolejnego publicznego przedszkola nie zwiększy atrakcyjności oferty wychowania przedszkolnego i nie poprawi warunków kształcenia w istniejącej sieci przedszkoli na terenie gminy. Jeśli bowiem samorząd zabezpiecza potrzeby lokalnej społeczności pod względem dostępu do edukacji przedszkolnej, w tym dla dzieci wymagających kształcenia specjalistycznego, to (także z punktu finansowego) nie jest celowe tworzenie nowej placówki publicznej prowadzonej przez osobę prawną, która nie jest JST.

WSA dodał także, że szkoły i placówki publiczne utworzone na podstawie zezwolenia wskazanego w art. 88 ust. 4 pkt 1 prawa oświatowego ‒ mimo że mają charakter przedszkola publicznego ‒ w dalszym ciągu są własnością prywatną i wymagają dotacji z budżetów gminnych.

Z powyższych rozważań wypływa więc wniosek, że burmistrz miał podstawy, by odmówić udzielenia zezwolenia na założenie publicznego przedszkola – mógł w tym przypadku powołać się na wystarczającą liczbę miejsc w istniejących już przedszkolach. Pozytywna opinia kuratora nie zmienia wspomnianego założenia. A w związku z tym kwestionowanie decyzji burmistrza nie będzie skuteczne. ©℗