W trakcie wykonywania danego rodzaju działalności konieczność wielokrotnego uzyskiwania pozwolenia ‒ albo inaczej rzecz ujmując, przedłużania dotychczasowego – występuje wielokrotnie. Zgodnie z art. 188 ust. 1 prawa ochrony środowiska (dalej: p.o.ś) pozwolenie jest wydawane na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat, z wyjątkiem pozwolenia zintegrowanego, które jest wydawane na czas nieoznaczony. Zgodnie z art. 400 ust. 1‒3 prawa wodnego pozwolenie wodnoprawne wydaje się w drodze decyzji na czas określony (nie dłuższy niż 30 lat), liczony od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna. Warto wiedzieć, że pozwolenie wodnoprawne:
  • na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi wydaje się na okres nie dłuższy niż 10 lat, liczony od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna,
  • na wprowadzanie do wód lub do urządzeń kanalizacyjnych, będących własnością innych podmiotów, ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, określone w przepisach wykonawczych do prawa wodnego, wydaje się na okres nie dłuższy niż cztery lata, liczony od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna.

Opłaty podwyższone

Jedną z konsekwencji działania bez ważnego pozwolenia jest obowiązek ponoszenia opłat podwyższonych. Te są bardzo wysokie. W prawie ochrony środowiska opłaty tego rodzaju są podwyższone o 500 proc. za wprowadzanie do powietrza gazów lub pyłów (art. 292 pkt 1 p.o.ś.). Za np. magazynowanie odpadów bez wymaganej decyzji określającej sposób i miejsce magazynowania ‒ co traktowane jest jako składowanie odpadów bez wymaganej decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska ‒ opłata podwyższona zasadniczo wynosi 0,05 jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą dobę magazynowania. To tzw. opłata marszałkowska, zgodnie z art. 293 ust. 2 p.o.ś. Górna stawka opłaty w 2022 r. za umieszczenie odpadów na składowisku to 312,10 zł/Mg. Z kolei w prawie wodnym opłaty podwyższone wynoszą 500 proc. opłaty zmiennej za pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych lub 500 proc. opłaty zmiennej za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi (art. 282 ust. 1 prawa wodnego). Jak widać, zwyżki opłat są bardzo wysokie, a na dodatek są traktowane jako mające charakter sankcyjny i nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów na gruncie ustaw podatkowych.

Najlepszy termin

Powstaje pytanie, z jakim wyprzedzeniem złożyć wniosek, aby nie narazić się chociażby na opłaty podwyższone. Według prof. Wojciecha Radeckiego najlepiej zrobić to cztery miesiące wcześniej, biorąc pod uwagę poniższy schemat.
1.Jeśli sprawa jest szczególnie skomplikowana, to organ I instancji ma dwa miesiącena jej załatwienie (art. 35 par. 3 kodeksu postępowania administracyjnego).
2. Z kolei strona ma 14 dni na ewentualne odwołanie.
3. Organ ma 7 dnina przekazanie akt wraz z odwołaniem.
4. Organ II instancji ma miesiąc na załatwienie sprawy.
5. Dochodzi jeszcze czas na doręczenie decyzji, złożenie ewentualnego odwołania, jeżeli odbywa się to listownie, a nie chociażby przez ePUAP lub bezpośrednio w urzędzie.
Z kolei aż sześć miesięcy trzeba czekać na wydanie pozwolenia zintegrowanego, jeżeli jest to pierwsze pozwolenie lub pozwolenie po istotnej zmianie instalacji (art. 209 ust. 2 p.o.ś.).
Warto tu przywołać uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 grudnia 2011 r. (sygn. II OPS 2/11). NSA wskazał w niej m.in., że „w sprawie o wymierzenie opłaty podwyższonej za korzystanie ze środowiska bez wymaganego pozwolenia lub innej decyzji, na podstawie art. 276 ust. 1 prawa ochrony środowiska, przyczyna braku pozwolenia może mieć znaczenie, jeżeli podmiot korzystający ze środowiska na podstawie wymaganego pozwolenia wystąpił o wydanie pozwolenia na kolejny okres”. Choć uchwała dotyczyła opłat podwyższonych ponoszonych na gruncie p.o.ś., to ma ona również znaczenie dla oceny opieszałości organów w rozpoznawaniu wniosku o kolejne pozwolenie wodnoprawne. Dla pełnego zrozumienia istoty tezy NSA, konieczne jest wskazanie, że sąd dokonał rozróżnienia dwóch sytuacji:
  • jedna występuje wówczas, gdy kwestia obowiązku poniesienia opłaty podwyższonej (na podstawie art. 276 ust. 1 p.o.ś.) dotyczy podmiotu korzystającego ze środowiska na podstawie wymaganego pozwolenia, jeśli wystąpił on o następne pozwolenie na kolejny okres, lecz dokument taki nie został wydany przed upływem czasu, na jaki wydano poprzedni;
  • druga ma miejsce wtedy, gdy kwestia obowiązku poniesienia opłaty podwyższonej (na podstawie art. 276 ust. 1 p.o.ś.) dotyczy podmiotu, który nie dysponował wymaganym pozwoleniem i korzysta ze środowiska bez wymaganego pozwolenia lub innej decyzji.
Nie budzi wątpliwości stosowanie przywołanego art. 276 ust. 1 p.o.ś w sytuacji drugiej, tzn. gdy podmiot korzystający ze środowiska rozpoczyna działalność polegającą na korzystaniu ze środowiska bez wymaganego pozwolenia. NSA w cytowanej uchwale wprost wskazał, że: „Jest bowiem oczywiste, że podmiot korzystający ze środowiska, który rozpoczyna eksploatację instalacji przed rozpoczęciem działalności, musi posiadać wymagane pozwolenie na wprowadzenie do środowiska substancji lub energii w świetle art. 180 i 181 p.o.ś., które wydaje na jego wniosek właściwy organ ochrony środowiska. Przyczyny braku pozwolenia u takiego podmiotu nie mogą usprawiedliwiać rozpoczęcia działalności, ponieważ podmiot ten nie może korzystać z uprzywilejowanej sytuacji prawnej w zakresie ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska”.
W sytuacji gdy podmiot korzystający ze środowiska występuje o wydanie kolejnego pozwolenia, wniosek powinien być złożony z takim wyprzedzeniem, że jest możliwe wydanie decyzji ostatecznej z zachowaniem nawet maksymalnych terminów ustawowych na załatwienie sprawy. Jeśli wniosek jest kompletny, to nie ma podstaw do tego, aby wnioskodawca był obciążany opłatami podwyższonymi z powodu opieszałości organów administracji. ©℗
Podstawa prawna
•art. 180, art. 181 ust. 1, art. 188 ust. 1, art. 209 ust. 2, art. 276 ust. 1, art. 292 pkt 1, art. 293 ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. ‒ Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1973; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1504)
•art. 282 ust. 1, art. 400 ust. 1‒3 ustawy z 20 lipca 2001 r. ‒ Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2233)
•art. 35 par. 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. ‒ Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2000; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2185)