Jeśli części samochodowe czy autobusowe są objęte obowiązkową homologacją, to zamawiający musi jej wymagać w publicznym przetargu – uznał TSUE.
To wyrok istotny zwłaszcza dla miejskich spółek autobusowych i przedsiębiorstw startujących w przetargach na dostarczanie im części zamiennych. Wynika z niego wprost, że zamawiający nie może przyjąć oferty na części, które nie mają homologacji, choć taką powinny mieć zgodnie z unijnymi regulacjami.
Sprawa dotyczyła przetargu zorganizowanego przez dwa włoskie przedsiębiorstwa publiczne zapewniające transport miejski. Planowano w nim kupić części zamienne autobusów Iveco. Zgodnie z zasadą obowiązującą przy zamówieniach publicznych poza oryginalnymi częściami dopuszczono również rozwiązania równoważne, przy czym wyłącznie wówczas, jeśli przeszły one homologację. Firma, która chciała zaproponować zamienniki, próbuje przed włoskimi sądami dowieść, że wymóg dotyczący homologacji był nieuprawniony i powinno wystarczyć oświadczenie wykonawcy o równoważności z homologowaną oryginalną częścią. We wniosku prejudycjalnym skierowanym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej włoski sąd poprosił o rozstrzygnięcie, czy zamawiający może dopuścić oferty z częściami zamiennymi, które są produkowane przez inne firmy niż producent autobusów i nie mają świadectw homologacyjnych.
Trybunał w Luksemburgu uznał, że zamawiający może przyjąć wyłącznie oferty z homologowanymi częściami, jeśli przepisy wymagają takiej homologacji. W praktyce spór sprowadzał się do ustalenia, co jest ważniejsze. Z jednej strony dyrektywa sektorowa 2014/25/UE, która ustala reguły udzielania zamówień, nakazuje zapewnienie jak największej konkurencji. Z drugiej jednak dyrektywa 2007/46/WE ustanawiająca ramy dla homologacji pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, części i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów kładzie nacisk na bezpieczeństwo. Zdaniem TSUE te ostatnie wymagania nie mogą być pomijane w publicznych przetargach.
„Zgodnie z jej motywem 56 dyrektywa 2014/25 nie powinna pomijać nadrzędnych wymogów wynikających z innych przepisów prawa Unii z dziedziny w szczególności bezpieczeństwa i ochrony środowiska, takich jak wymóg homologacji ustanowiony z tych samych względów przez dyrektywę 2007/46” – podkreślono w uzasadnieniu wyroku.
TSUE nie zgodził się z argumentem podnoszonym podczas rozprawy, że takie podejście dyskryminuje producenta zamienników. O ile dana część wymaga homologacji, to obowiązek ten dotyczy każdego producenta, zarówno oryginalnych, jak i nieoryginalnych podzespołów. Poza tym producent pojazdu, zgodnie z art. 38 ust. 1 dyrektywy 2007/46, musi udostępniać wszystkie dane niezbędne do uzyskania homologacji typu WE. Ta ostatnia dyrektywa została zastąpiona rozporządzeniem 2018/858 w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów, co jednak nie zmienia meritum rozstrzygnięcia.
Wyrok nie pozostawia wątpliwości – zamawiający nie może przyjąć oferty na części, które nie mają homologacji (o ile taka homologacja jest wymagana). W polskich warunkach oznacza to, że powinien w każdym przetargu stawiać wymagania dotyczące spełnienia takich warunków.
– Zgodnie bowiem z art. 106 ustawy – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1710 ze zm.) żądanie przedłożenia określonych dokumentów (tu: świadectw homologacji) jest fakultatywne. Tym samym, jeśli zamawiający nie określa w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia określonych wymagań wobec przedmiotu zamówienia (spełnienia norm, parametrów, funkcjonalności itp.), nie ma podstaw do żądania złożenia odpowiadających im przedmiotowych środków dowodowych – zwraca uwagę dr Robert Siwik, radca prawny, adiunkt Instytutu Nauk Prawnych PAN.
Ważne:To wyrok istotny zwłaszcza dla miejskich spółek autobusowych i przedsiębiorstw startujących w przetargach na dostarczanie im części zamiennych. Wynika z niego wprost, że zamawiający nie może przyjąć oferty na części, które nie mają homologacji, choć powinny taką mieć zgodnie z unijnymi regulacjami.
orzecznictwo
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 27 października 2022 r., w sprawach C-68/21 i C-84/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia