Sejm uchwalił we wtorek ustawę wyrażającą zgodę na ratyfikację przez prezydenta RP konwencji o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego, przyjętej w Paryżu 2 listopada 2001 r.
Za przyjęciem ustawy głosowało 438 posłów, przeciw było trzech, a trzech wstrzymało się od głosu.
W uzasadnieniu ustawy wyjaśniono, że druga połowa XX wieku przyniosła szereg innowacji technologicznych pozwalających o wiele łatwiej i bezpieczniej eksplorować dna mórz i oceanów. "Rozwój techniki w dziedzinie nurkowania spowodował zwiększenie zainteresowania podwodnym dziedzictwem kulturowym. Popularność zyskało także zjawisko poszukiwania skarbów znajdujących się najczęściej we wrakach statków. Negatywną tego konsekwencją stały się działania rabunkowe polegające na plądrowaniu obiektów znajdujących się na dnie" - napisano.
Zwrócono też uwagę, że nielegalne poszukiwania zabytków to jednak nie jedyne zagrożenia dla podwodnego dziedzictwa kulturowego. "Oprócz nich wymieniane są również wszelkie inne działania związane z eksploatacją mórz i oceanów, takie jak: rybołówstwo, wydobycie ropy naftowej i gazu, instalacje rurociągów czy pogłębianie akwenów" - dodano.
"Okoliczności te spowodowały, że społeczność międzynarodowa na forum UNESCO dostrzegła silną potrzebę opracowania i wdrożenia rozwiązań prawnych, które wyeliminowałyby powyższe zagrożenia i jednocześnie przyczyniły się do zbudowania międzynarodowego systemu ochrony dóbr kultury znajdujących się pod wodą" - napisano. Przypomniano, iż w tym celu powstała Konwencja UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 2 listopada 2001 r., zobowiązująca Państwa-Strony do podjęcia konkretnych kroków w celu ochrony podwodnego dziedzictwa kulturowego.
W uchwalonej przez Sejmie ustawie wyrażono zgodę na dokonanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikacji Konwencji o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego, przyjętej w Paryżu dnia 2 listopada 2001 r.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Wiceminister kultury Magdalena Gawin, uzasadniając projekt na posiedzeniu sejmowych komisji powiedziała, że "archeologiczne badania podwodne prowadzone są na całym świecie od wielu lat". "Często zdarza się, że niezwykle wartościowe obiekty ulegają uszkodzeniu lub dewastacji z powodu braku wiedzy o ich znaczeniu historycznym i naukowym" - wskazała.
Dodała, że "czynnik ekonomiczny powoduje, że inwestorzy starają się nie dostrzegać tego problemu i ukrywają informacje o przypadkowych odkryciach". "O ile na lądzie można prowadzić skuteczny nadzór nad pracami zagrażającymi zabytkom, o tyle w przypadku stanowisk podwodnych, zwłaszcza morskich, jest to niezwykle trudne. Jednym z narzędzi wzmacniających ochronę zasobów kulturowych, znajdujących się pod wodą, jest konwencja UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego, podpisana w Paryżu w 2001 roku" - podkreśliła Gawin.
Przypomniała, że "fakt jej uchwalenia wpłynął na zawarcie odpowiednich zapisów w ustawie z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami".
Wiceszefowa MKiDN zaznaczyła, że "wszelkie zabytki archeologiczne, przypadkowo znalezione lub pozyskane w wyniku badań archeologicznych, w obrębie akwenów i cieków wodnych, stanowią własność Skarbu Państwa". Zwróciła uwagę, że "pomimo bardzo aktywnej postawy polskich reprezentantów w trakcie tworzenia tego dokumentu do chwili obecnej, Polska nie przystąpiła do jej ratyfikacji". Oceniła, że ratyfikacja Konwencji "potwierdzi zaangażowanie Polski na polu ochrony dziedzictwa kulturowego oraz rolę naszego kraju w UNESCO" (PAP).
autor: Grzegorz Janikowski, Katarzyna Krzykowska, Olga Łozińska