Operacja Barbarossa, kryptonim niemieckiej inwazji na Związek Radziecki, była jednym z najbardziej ambitnych i tragicznych przedsięwzięć militarnych II wojny światowej. Rozpoczęta 22 czerwca 1941 roku, stanowiła punkt zwrotny w konflikcie, wprowadzając front wschodni jako najkrwawszy teatr działań wojennych.

Nazwa operacji nawiązywała do cesarza Fryderyka I Barbarossy, symbolizującego niemiecką potęgę militarną. Przygotowania do inwazji były intensywne. Niemieckie dowództwo skierowało na front wschodni trzy główne grupy armii: Północ, Środek i Południe, z łącznie około 3 milionami żołnierzy, 3600 czołgami, 2700 samolotami i 7000 działami artyleryjskimi.

Według raportu generała Franza Haldera, szefa sztabu niemieckiej armii, "osiągnięcie pełnej gotowości bojowej na froncie wschodnim wymagało ogromnych nakładów logistycznych i strategicznych".

Przebieg Operacji Barbarossa

Inwazja rozpoczęła się bez oficjalnego wypowiedzenia wojny, co zaskoczyło Armię Czerwoną. Pierwsze dni operacji były dla Niemców sukcesem – w ciągu pierwszych dwóch tygodni wojska niemieckie posunęły się około 300 km w głąb terytorium ZSRR. Największe straty poniosła Grupa Armii Środek, która otoczyła i zniszczyła duże zgrupowania wojsk radzieckich w rejonie Mińska.

Jednak radziecka obrona, mimo ogromnych strat, zaczęła stawiać coraz silniejszy opór. Zimowa ofensywa Armii Czerwonej pod Moskwą, rozpoczęta w grudniu 1941 roku, zaskoczyła Niemców i zakończyła ich nadzieje na szybkie zwycięstwo. Jak stwierdził marszałek Georgi Żukow, "odparcie niemieckiej ofensywy pod Moskwą było początkiem końca agresora na wschodzi

Operacja Barbarossa była katastrofalna pod względem ludzkich kosztów. Szacuje się, że Związek Radziecki stracił około 2,5 miliona żołnierzy (zabitych, rannych lub wziętych do niewoli) w ciągu pierwszych sześciu miesięcy wojny. Straty niemieckie również były znaczne – do końca 1941 roku wyniosły około 830 tysięcy żołnierzy.

Według statystyk podanych przez historyka Davida Glantza, "tylko w bitwie pod Smoleńskiem Niemcy stracili ponad 250 tysięcy żołnierzy, co poważnie nadwyrężyło ich zdolności ofensywne".

Operacja Barbarossa miała dalekosiężne skutki dla przebiegu II wojny światowej. Nieudana próba szybkiego zniszczenia Związku Radzieckiego zmusiła Niemcy do prowadzenia wojny na wyniszczenie, której nie byli w stanie wygrać. Sukcesy radzieckiej obrony i kontrataków przyczyniły się do stopniowego przełamania niemieckiej potęgi militarnej na wschodzie.

Jak podsumowuje historyk Richard Overy, "Operacja Barbarossa była największym przedsięwzięciem wojskowym w historii, które ostatecznie zakończyło się klęską, mającą decydujący wpływ na wynik II wojny światowej".

Operacja Barbarossa jest często analizowana jako przykład błędów strategicznych i logistycznych, które mogą zadecydować o losach całych narodów w czasie wojny. To wydarzenie uczy, że nawet najpotężniejsze armie mogą zostać pokonane przez determinację, zimę i ogromne przestrzenie, z jakimi musiały się zmierzyć na froncie wschodnim.

Zobacz pokolorowane zdjęcia z niemieckiej operacji wojskowej:

ikona lupy />
Operacja Barbarossa / Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive)
ikona lupy />
Operacja Barbarossa / Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive)
ikona lupy />
Operacja Barbarossa / Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive)
ikona lupy />
Operacja Barbarossa / Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive)
ikona lupy />
Operacja Barbarossa / Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive)
ikona lupy />
Operacja Barbarossa / Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive)
ikona lupy />
Operacja Barbarossa / Deutsches Bundesarchiv (German Federal Archive)