Zmiany w segregacji odpadów już od 1 października. 5 ważnych informacji, o których warto wiedzieć

Państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane stworzyć systemy kaucyjne. Zgodnie z unijnym rozporządzeniem w sprawie odpadów opakowaniowych kraje UE do 2029 r. muszą być w stanie zebrać co najmniej 90 proc. plastikowych butelek i puszek na napoje rocznie. W związku z tym od 1 października 2025 r. system kaucyjny zacznie obowiązywać również w Polsce.

Oto pięć ważnych informacji o zmianach w przepisach dotyczących segregacji odpadów. Z artykułu dowiesz się m.in.:

• Po co wprowadzany jest system kaucyjny?
• Jak rozpoznamy butelki i puszki, które nadają się do zwrotu?
• Jak odzyskamy kaucję za puste opakowania? Ile będzie wynosiła?
• O czym warto pamiętać, by butelki i puszki po napojach nadawały się do zwrotu?
• W których krajach europejskich system kaucyjny już funkcjonuje?

Czym jest system kaucyjny?

System kaucyjny to mechanizm, który promuje recykling i ponowne wykorzystanie opakowań. Od 1 października 2025 r. w sklepach zaczną pojawiać się napoje w opakowaniach objętych systemem, czyli takie, na których znajdzie się wyraźny znak kaucji z jej kwotą.

Wśród korzyści wprowadzenia systemu kaucyjnego MŚ wymienia:

• oszczędność surowców, dzięki której zużyjemy mniej plastiku, aluminium i szkła do produkcji nowych opakowań;
• czystsze środowisko, czyli mniej butelek i puszek porzuconych w parkach, lasach czy nad wodą - w niektórych krajach szklana butelka wielokrotnego użytku wraca na rynek kilkanaście razy;
• świadome podejście - opakowanie jest wartościowym materiał, który można ponownie wykorzystać.

Które opakowania będą objęte systemem kaucyjnym?

System kaucyjny obejmie następujące rodzaje opakowań, które będą oznaczone znakiem kaucji:

• jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów;
• metalowe puszki o pojemności do 1 litra;
• szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra pojemności (od 2026 r.).

Na plastikowych butelkach i metalowych puszkach będzie umieszczone wyraźne oznaczenie (symbol systemu kaucyjnego oraz informacja o kwocie kaucji).

Nie wszystkie opakowania będą od razu oznaczone, ponieważ producenci mają na to czas do końca 2025 roku, zatem produkty ze znakiem kaucji będą pojawiać się w sprzedaży stopniowo, wraz z wyczerpywaniem dotychczasowych zapasów.

Jak rozpoznamy, czy za dane opakowanie należał się będzie zwrot kaucji?

Wysokość kaucji należnej za dane opakowanie jest częścią znaku kaucji i będzie widoczna na etykiecie. Butelki i puszki podlegające kaucji będą oznaczone w następujący sposób:

W zależności od rodzaju opakowania wysokość kaucji będzie wynosiła:

• za plastikowe butelki PET do 3 litrów – 0,50 zł;
• za metalowe puszki – 0,50 zł;
• od 1 stycznia 2026 r.: za butelki szklane jednorazowe do 1,5 litra – 1 zł.

System kaucyjny od 1 października 2025 r. Jak odzyskamy kaucję za butelki i puszki?

Każdy sklep o powierzchni powyżej 200 m2 będzie miał obowiązek zbierania opakowań objętych systemem. Mniejsze sklepy poniżej 200 m2 mogą to robić dobrowolnie. Możliwe będzie tworzenie punktów zbierania pustych opakowań poza sklepami. Wprowadzono wymóg, byw każdej gminie został utworzony co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym.

Kaucja będzie doliczana w każdym punkcie sprzedaży, który oferuje napoje w opakowaniach objętych systemem (wielkość sklepu nie ma tu znaczenia).

Ważną informacją dla osób, które będą chciały odzyskać kaucję za puste opakowania, może być to, że nie trzeba się zgadzać na bony na zakupy w zamian za zwrot kaucji. Jeśli otrzymamy bon w automacie czy sklepie, mamy prawo wymienić go na gotówkę przy kasie.

Jak przygotować opakowanie do zwrotu kaucji?

By uzyskać zwrot kaucji, opakowanie po napoju powinno:

• posiadać etykietę ze znakiem kaucji i kod kreskowy (aby można było je prawidłowo zidentyfikować);
• być puste;
• posiadać nakrętkę;
• być niezgniecione;
• być nieuszkodzone.

Aby otrzymać zwrot kaucji, opakowanie musi zostać zidentyfikowane, czyli mieć czytelne: znak kaucji i kod kreskowy.

System kaucyjny w innych krajach

W Polsce system kaucyjny wejdzie 1 października 2025 r. Tymczasem w niektórych europejskich krajach funkcjonuje już wiele lat.

• Niemcy

System kaucyjny wprowadzono w 2003 r. i obejmuje zarówno opakowania jednorazowe (25 eurocentów), jak i wielokrotnego użytku (8–15 eurocentów). Zwroty odbywają się głównie w automatach w sklepach. Od stycznia 2024 r. system rozszerzono o plastikowe butelki po mleku i napojach mlecznych.

• Szwecja

Pierwszy kraj na świecie z kaucją za butelki (1885 r.). Obecnie system obejmuje puszki i butelki PET, a od niedawna także soki. Kaucja wynosi 1–2 korony, a odzyskane pieniądze można przeznaczyć na zakupy lub cele charytatywne. Jak przekazał parlament Szwecji, cel kraju to 90 proc. zwrot opakowań po napojach. Obecnie to 88,5 proc.

• Holandia

Pierwszy system wprowadzono w 2006 r. dla dużych butelek (25 centów). W 2021 r. rozszerzono go o małe butelki plastikowe (15 centów), a w 2023 r. o puszki do 3 litrów (15 centów). Punkty zwrotu znajdują się w dużych sklepach i na stacjach benzynowych przy autostradach.

System kaucyjny od 1 października 2025 r. [PODSUMOWANIE]

Od 1 października 2025 r. w Polsce zacznie działać system kaucyjny na wybrane opakowania po napojach. Obejmie plastikowe butelki do 3 litrów i metalowe puszki do 1 litra, a od 2026 r. także szklane butelki wielokrotnego użytku. Kaucja wyniesie 0,50 zł za butelki i puszki oraz 1 zł za szkło. Opakowania będzie można oddawać w dużych sklepach oraz specjalnych punktach zbiórki, bez konieczności okazywania paragonu. Warunkiem zwrotu będzie ich dobry stan – muszą być puste, niezgniecione i z etykietą. Podobne systemy od lat z powodzeniem funkcjonują w Niemczech, Szwecji czy Holandii, gdzie pozwalają odzyskać nawet ponad 85 proc. opakowań.