"Ustawa o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw ma realizować zalecenia pokontrolne Najwyższej Izby Kontroli dotyczące wytypowania strategicznych złóż kopalin wraz z wprowadzeniem mechanizmów zabezpieczenia możliwości ich eksploatacji" - wskazano w komunikacie.
Ponadto ustawa ma zmierzać do wprowadzenia instrumentów prawnych związanych z transformacją energetyczno-klimatyczną, uporządkować przepisy regulujące działalność prowadzoną na podstawie Prawa geologicznego i górniczego, usprawnić działalność organów nadzoru górniczego oraz państwowej służby geologicznej.
Uchwalona ustawa ma w założeniu:
- zwiększenie ochrony złóż kopalin w Polsce;
- wprowadzenie do ustawy Prawo geologiczne i górnicze instrumentów prawnych związanych z transformacją energetyczno-klimatyczną;
- zliberalizowanie i uporządkowanie przepisów regulujących działalność wykonywaną na podstawie ustawy Prawo geologiczne i górnicze;
- usprawnienie działalności organów nadzoru górniczego;
- zapewnienie większej efektywności wykonywania zadań przez państwową służbę geologiczną.
Zgodnie z nowelą organ koncesyjny odmówi udzielenia koncesji, jeżeli zamierzona działalność:
- sprzeciwia się interesowi publicznemu, związanemu w szczególności z: a) bezpieczeństwem państwa, w tym bezpieczeństwem energetycznym, lub b) interesem surowcowym państwa, lub c) ochroną środowiska, w tym z racjonalną gospodarką złożami kopalin, lub d) realizacją transformacji energetycznej, w tym możliwością pozyskania środków finansowych na potrzeby realizacji tej transformacji, lub
- uniemożliwiłaby wykorzystanie nieruchomości lub obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z ich przeznaczeniem określonym odpowiednio w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, w planach zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej lub w przepisach odrębnych, a w przypadku braku tych planów - uniemożliwiłaby wykorzystanie nieruchomości lub obszarów morskich RP w sposób wynikający z planu ogólnego gminy lub z przepisów odrębnych.
Nowelizacja wprowadza definicję "złoża strategicznego" oraz ustanawia postępowanie w sprawie uznania złoża za strategiczne, a także zakłada utworzenie wykazu złóż strategicznych.
Złoże strategiczne to - zgodnie z ustawą - złoże kopaliny które ze względu na jego znaczenie dla gospodarki lub bezpieczeństwa kraju podlega szczególnej ochronie prawnej.
Nowela zaostrza zasady ujawniania złóż kopalin przez gminy i województwa, w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, planach ogólnych oraz w planach zagospodarowania przestrzennego województw. Wprowadza też obowiązek ustanawiania przez gminy zakazu trwałej zabudowy lub innego zagospodarowania obszarów złóż strategicznych w sposób, który wyłączyłby możliwość zagospodarowania złoża strategicznego w przyszłości.
Ponadto zwiększa nadzór wojewodów nad aktami planowania przestrzennego gmin w zakresie ujawniania w nich złóż kopalin oraz nad wprowadzaniem przez gminy zakazu trwałej zabudowy lub innego zagospodarowania obszarów złóż strategicznych. Wprowadza też regułę, zgodnie z którą minister właściwy do spraw środowiska jest właściwy w zakresie uzgadniania projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz projektu planu zagospodarowania przestrzennego województwa - w zakresie udokumentowanych złóż kopalin, które zostały uznane za złoża strategiczne.
Nowela zawiera przepisy dot. podziemnego składowania dwutlenku węgla, co ma sprzyjać procesom dekarbonizacji, a także przepisy szczególne, dotyczące podziemnego bezzbiornikowego magazynowania wodoru, co jest ważne ze względu na istotną rolę wodoru w procesach dekarbonizacji. Wprowadza regułę, iż każda działalność w zakresie wydobywania węglowodorów ze złóż, prowadzona na podstawie koncesji na wydobywanie węglowodorów ze złóż albo decyzji inwestycyjnej, może być wykonywana w połączeniu z podziemnym składowaniem dwutlenku węgla, co ma w swoim założeniu poszerzyć możliwości podziemnego składowania dwutlenku węgla (połączenie wydobywania węglowodorów z podziemnym składowaniem dwutlenku węgla będzie można uznawać za postać tzw. intensyfikacji wydobycia węglowodorów. Ponadto zniesiony zostanie ustawowy wymóg uzyskania koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla.
Podziemne bezzbiornikowe magazynowanie wodoru zostaje uznane przez ustawę za cel publiczny w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami, a przedsiębiorca, który uzyskał koncesję na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie wodoru, będzie miał prawo żądać wykupu nieruchomości lub jej części położonej w obszarze górniczym, w zakresie niezbędnym do wykonywania zamierzonej działalności magazynowej. Złoża wodoru zostają uznane za objęte własnością górniczą, przysługującą Skarbowi Państwa.
Ponadto wyłączono stosowanie ustawy o Pgg do działalności polegającej na wykonywaniu wkopów oraz otworów wiertniczych o głębokości do 30 m w celu wykonywania ujęć wód podziemnych na potrzeby poboru wód podziemnych w ilości nieprzekraczającej 5 m3 na dobę, ustawa nie będzie miała zastosowania do działalności wykonywanej „poza obszarami górniczymi utworzonymi w celu wydobywania wód leczniczych lub solanek". Wprowadzono przepisy, umożliwiające rekonstrukcję zlikwidowanego otworu wiertniczego w celu wykorzystania ciepła Ziemi.
Uelastyczniono sposób ustalania harmonogramu realizacji prac geologicznych we wniosku o udzielenie koncesji łącznej dla węglowodorów oraz w samej tej koncesji oraz przepisy normujące umowę o współpracy podmiotów, które wspólnie wykonują działalność w zakresie poszukiwania, rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów.
Odformalizowano [przepisy dotyczące składania dokumentacji geologicznej do właściwego organu administracji geologicznej oraz upoważniono właściwe organy administracji geologicznej do wzywania do poprawy lub uzupełnienia przedłożonej mu dokumentacji geologicznej, która nie odpowiada wymaganiom prawa.
Wydłużony został okres, w którym podmiotowi, który sfinansował prace geologiczne i doprowadził do uzyskania informacji geologicznej, będzie przysługiwało prawo pierwszeństwa do ustanowienia na jego rzecz użytkowania górniczego oraz prawo do wyłącznego korzystania z informacji geologicznej. Ograniczono także obowiązki informacyjne przedsiębiorcy w zakresie przekazywania państwowej służbie geologicznej bieżących parametrów wydobywania węglowodorów ze złoża oraz informowania organu koncesyjnego o tym przekazaniu.
Uproszczono procedury dotyczącej dodatków do projektu robót geologicznych oraz zniesiono wymóg, aby już na etapie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia związanego z wydobywaniem ze złóż kopalin objętych własnością górniczą istniała zgodność planowanej lokalizacji przedsięwzięcia z ustaleniami planu miejscowego, jeżeli plan ten został uchwalony.
Ustawa wprowadza również wiele rozwiązań mających na celu usprawnienie działalności organów nadzoru górniczego, do rozwiązań tych należą m. in.:
- włączenie organów nadzoru górniczego w proces uzgadniania decyzji o wygaszeniu koncesji udzielanych przez starostę;
- nałożenie na organ koncesyjny obowiązku uzyskania opinii organu nadzoru górniczego w zakresie dotyczącym projektu zagospodarowania złoża;
- zwiększenie i doprecyzowanie uprawnień organów nadzoru górniczego w procesie stwierdzania posiadania kwalifikacji górniczych, obejmujących kwalifikacje do wykonywania czynności w kierownictwie (tj. w kierownictwie ruchu lub w kierownictwie działu ruchu) lub w dozorze (tj. w dozorze lub w wyższym dozorze) ruchu zakładu górniczego lub zakładu;
Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych przepisów, dla których ustawa przewiduje późniejszy ich termin wejścia w życie.
(ISBnews)