O dopuszczalności skargi może rozstrzygać wyłącznie sąd, możliwe jest więc wymierzenie urzędowi grzywny za nieprzekazanie lub opóźnienie w przekazaniu skargi obywatela do sądu administracyjnego, nawet gdy okaże się ona niedopuszczalna - wynika uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego. "O dopuszczalności skargi wnoszonej do sądu administracyjnego może rozstrzygnąć wyłącznie ten sąd. Nie może rozstrzygnąć organ, za pośrednictwem którego skarga jest wnoszona, zatem nie może samodzielnie podjąć decyzji o nieprzekazaniu skargi i uznać, że nie jest do tego zobowiązany" - podkreślił w uzasadnieniu uchwały sędzia Siegień.
"Postępowanie o wymierzenie grzywny z zasady poprzedza postępowanie sądowoadministracyjne co do samej skargi, ma na celu bowiem wymuszenie przekazania skargi wraz z aktami do sądu administracyjnego do rozpoznania. Ewentualna niedopuszczalność skargi pozostaje zatem poza zakresem sprawy z wniosku o wymierzenie grzywny" - mówił w uzasadnieniu uchwały NSA wiceprezes tego sądu sędzia Jerzy Siegień.
Pytanie prezesa NAS
Pytanie w tej kwestii składowi siedmiorga sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego zadał prezes NSA. Zagadnienie dotyczyło tego, czy dopuszczalny jest wniosek o wymierzenie organowi takiej grzywny w sytuacji, gdy skarga, która nie została przekazana przez organ do sądu administracyjnego, jest niedopuszczalna. Może się bowiem okazać, że sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego, albo wniesiono ją po terminie lub przez stronę, której interes prawny nie został naruszony.
Skarga do sądu administracyjnego
Zgodnie z Prawem o postępowaniu przed sądami administracyjnymi "skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi". Zasadniczo urząd ma obowiązek przekazać skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania. W razie niezastosowania się do tego obowiązku, sąd - na wniosek skarżącego - może orzec o wymierzeniu organowi grzywny.
Jak przypomniał sędzia Siegień "wymierzenie grzywny następuje na wniosek złożony bezpośrednio do właściwego sądu administracyjnego, natomiast skargę wnosi się do sądu administracyjnego za pośrednictwem organu". "Oba te pisma procesowe mają nie tylko odrębny tryb wnoszenia, ale także podstawę zaskarżenia" - dodał.
Odmienne interpretacje
W praktyce sądów administracyjnych pojawiły się odmienne interpretacje w tej sprawie. Według części rozstrzygnięć wniosek o wymierzenie grzywny podlegał rozpoznaniu niezależnie od samej skargi. Według drugiej interpretacji zaś wniosek taki w większym stopniu był związany z samą skargą i mógł być rozpoznawany jedynie wtedy, gdy sama skarga dotyczyła sprawy będącej we właściwości sądu administracyjnego.
Wniosek o wymierzeniu grzywny
Jak zdecydował w związku z tym NSA w podjętej uchwale "dopuszczalny jest wniosek o wymierzenie organowi grzywny na podstawie (...) Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w sytuacji, gdy skarga, która nie została przekazana przez ten organ do sądu administracyjnego, jest niedopuszczalna".
"O dopuszczalności skargi wnoszonej do sądu administracyjnego może rozstrzygnąć wyłącznie ten sąd. Nie może rozstrzygnąć organ, za pośrednictwem którego skarga jest wnoszona, zatem nie może samodzielnie podjąć decyzji o nieprzekazaniu skargi i uznać, że nie jest do tego zobowiązany" - podkreślił w uzasadnieniu uchwały sędzia Siegień.
Jak zastrzegł, jeśli ewentualne prawomocne rozstrzygniecie sądu administracyjnego o niedopuszczalności skargi zapadłoby przed rozpoznaniem wniosku o wymierzenie grzywny, to może ono mieć wpływ na decyzję o grzywnie. "Grzywna co do zasady ma charakter fakultatywny (...) sąd w pewnych przypadkach może nie być zobligowany do nałożenia grzywny, bo sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, a jedną z tych okoliczności może być kwestia oczywistej niedopuszczalności skargi" - mówił sędzia Siegień. Dodał, że kwestia ta może mieć też wpływ na wymiar grzywny.
Sędzia Siegień przypomniał jednocześnie, że przewidziana w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi grzywna, którą można w takich sytuacjach wymierzyć organowi, stanowi sankcję za niewykonanie w ściśle określonym terminie obowiązku przekazania sądowi skargi wraz z kompletem akt, ale także ponadto "dyscyplinuje ten organ na przyszłość, aby nie dopuszczał się takich opóźnień i naruszeń prawa". l