ZUS od dochodu? Możliwy, ale coraz mniej osób będzie z niego korzystać

Kto ma prawo do opłacania ZUS od dochodu?

ZUS od dochodu to inaczej mówiąc mały ZUS Plus – wprowadzona kilka lat temu ulga w składkach opłacanych przez przedsiębiorców. Dzięki niej przedsiębiorcy mogą odprowadzać składki nie od podstawy zryczałtowanej (60 proc. przeciętnego wynagrodzenia), ale od indywidualnie obliczonej, powiązanej z dochodem uzyskanym w poprzednim roku.

Ulga przysługuje prowadzącym działalność gospodarczą, których roczny przychód z działalności uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 złotych. Limit ten zmniejsza się proporcjonalnie, gdy przedsiębiorca nie prowadził działalności przez cały poprzedni rok kalendarzowy. [Przykład]

Z ulgi mogą skorzystać także osoby prowadzące działalność w ramach spółki cywilnej.

Istnieje jednak kilka grup przedsiębiorców, którzy mimo spełniania warunków dotyczących przychodu nie mogą skorzystać z małego ZUS Plus i nie obliczą swoich składek od dochodu.

Kto nie może opłacać ZUS od dochodu?

ZUS od dochodu nie mogą opłacać osoby, które:

• w poprzednim roku kalendarzowym opłacały zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej i które korzystały ze zwolnienia sprzedaży z VAT;
• spełniają warunki do korzystania z tzw. preferencyjnych składek (małego ZUS), a więc możliwości opłacania składek od podstawy wymiaru wynoszącej 30 proc. minimalnego wynagrodzenia;
• w poprzednim roku kalendarzowym prowadziły działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni kalendarzowych;
• w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (np. były wspólnikiem spółki jawnej lub jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością);
• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, a zakres usług pokrywa się z zakresem obowiązków pracowniczych;
• korzystały z ulgi przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności.

Ta ostatnia okoliczność ulega jednak zmianie od 1 stycznia 2026 r.

Jak zmienią się zasady korzystania z małego ZUS Plus od 1 stycznia 2026 r.?

Od 1 stycznia 2026 r. będzie można dłużej korzystać z małego ZUS Plus (ZUS od dochodu). Z dotychczas obowiązujących przepisów wynika, że po nieprzerwanym korzystaniu z tej ulgi przez 3 lata, trzeba było odbyć trzyletnią „karencję” i płacić przez ten czas składki od standardowej wysokości.

Takiego rozumienia przepisów nikt nie kwestionował, gdy wchodziły one w życie. Jednak w pewnym momencie pojawiła się interpretacja przepisów forsowana przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, zgodnie z którą karencja między korzystaniem z ulgi powinna wynosić tylko 2 lata.

Interpretacja ta była jednak niezgodna z dotychczasowymi przepisami, ale rząd w ramach pakietu deregulacyjnego postanowił dostosować przepisy do tej interpretacji.

Od 1 stycznia 2026 r. karencja w opłacaniu małego ZUS Plus będzie wynosiła 2 lata.

Jak obliczyć składki od dochodu?

Po ustaleniu, że przedsiębiorca spełnia warunki do skorzystania z ulgi i nie jest objęty żadnym wyjątkiem, może przystąpić do obliczenia podstawy wymiaru swoich składek, która będzie go obowiązywała przez cały rok kalendarzowy.

W pierwszym kroku przedsiębiorca oblicza przeciętny miesięczny dochód z działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym poprzez podzielenie rocznego dochodu przez liczbę dni kalendarzowych, w których działalność była prowadzona. Wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa.

Trzeba przy tym pamiętać, aby roczny dochód powiększyć o składki na ubezpieczenie społeczne przedsiębiorcy i jego współpracownika, jeśli zostały one wcześniej zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.

W drugim kroku przedsiębiorca dzieli przeciętny miesięczny dochód przez dwa, a otrzymany wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa. Wynik ten stanowi właśnie podstawę wymiaru składek.

Jeśli tak obliczona kwota byłaby niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, trzeba ją do tego poziomu podwyższyć. Przedsiębiorca nie może opłacać składek niższych niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.

Karta podatkowa i ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – definicje przychodu i dochodu

Przepisy dotyczące małego ZUS Plus przewidują inny sposób ustalania przychodu i dochodu będącego podstawą wymiaru składek w odniesieniu do niektórych grup pracowników.

Chodzi o osoby, które opłacają zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej i które nie korzystały ze zwolnienia z VAT oraz opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. W ich przypadku za roczny przychód uważa się wartość sprzedaży, podlegającej opodatkowaniu VAT, ale bez kwoty tego podatku. Z kolei za roczny dochód uważa się roczny przychód w powyższym rozumieniu podzielony przez dwa.

Tak obliczona kwota stanowi podstawę wymiaru ich składek.