Przerwanie wypoczynku pracownika: jakie są warunki i konsekwencje

Nie. Szczególne potrzeby pracodawcy mogą uzasadniać zmianę wcześniej ustalonego terminu wypoczynku, jeżeli nieobecność danej osoby groziłaby poważnym zakłóceniem ciągłości pracy. Natomiast cofnięcie zgody na trwający urlop jest dopuszczalne wyłącznie w sytuacji wystąpienia okoliczności, których nie dało się przewidzieć w momencie jego rozpoczęcia. Jeżeli zatrudniający przewidywał konieczność obecności konkretnego członka załogi, powinien rozważyć przesunięcie terminu zaplanowanego wypoczynku przed jego rozpoczęciem. Osoba korzystająca z urlopu nie ma obowiązku monitorowania poczty elektronicznej.

Wydanie polecenia powrotu do pracy przez pracodawcę rodzi po stronie osoby korzystającej z urlopu obowiązek stawienia się w zakładzie. Odmowa wykonania takiego polecenia stanowi naruszenie obowiązku dbałości o dobro pracodawcy. Odwołanie z urlopu może jednak nastąpić wyłącznie w przypadku zaistnienia okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili rozpoczęcia wypoczynku, a które uzasadniają konieczność niezwłocznej obecności danej osoby w miejscu zatrudnienia. To właśnie brak możliwości wcześniejszego przewidzenia potrzeby jej obecności odróżnia odwołanie z urlopu od przesunięcia jego terminu.

Orzecznictwo podkreśla, że skuteczne odwołanie z wypoczynku wymaga złożenia przez pracodawcę jednoznacznego oświadczenia woli w sposób umożliwiający odbiorcy zapoznanie się z jego treścią. Warunku tego nie spełnia np. wiadomość przesłana na prywatny adres e-mailowy, zwłaszcza jeśli taki kanał komunikacji nie był dotychczas wykorzystywany w relacjach między stronami stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2017 r., sygn. akt II PK 26/16). Z uwagi na to, że decyzja o odwołaniu z urlopu stanowi ingerencję w konstytucyjne prawo do wypoczynku, musi zostać przekazana w sposób jednoznaczny i skuteczny. Nie można oczekiwać, że osoba przebywająca na urlopie będzie się domyślać intencji pracodawcy co do ewentualnego odwołania z wypoczynku.

Prawo do świadczenia urlopowego

Pracownik miał wykorzystać 14 kolejnych dni urlopu wypoczynkowego (jeszcze za poprzedni rok), ale został odwołany z urlopu, w związku z czym nie był na urlopie w tym wymiarze. Przed jego rozpoczęciem otrzymał świadczenie urlopowe. Czy musi je zwrócić?

W piśmiennictwie przyjmuje się, że pracownik odwołany z urlopu nie ma obowiązku zwrócenia wypłaconego mu świadczenia urlopowego (por. Ł. Chruściel, „Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Komentarz”, Legalis 2015/el).

Pracodawca, który zatrudnia według stanu na 1 stycznia danego roku mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, może skorzystać z rozwiązania polegającego na tym, że zamiast tworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, wypłaca świadczenie urlopowe (nie dotyczy to pracodawców prowadzących działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych). Wysokość tego świadczenia nie może przekroczyć równowartości wysokości odpisu podstawowego na ZFŚS, czyli – co do zasady – 37,5 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. W przypadku pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze, wysokość świadczenia urlopowego nie może przekroczyć 50 proc. tego przeciętnego wynagrodzenia. Wyjątek przewidziano także dla pracowników młodocianych, którym w trzech pierwszych latach nauki można przyznać świadczenie urlopowe w maksymalnej wysokości wynoszącej odpowiednio 5, 6 albo 7 proc. wskazanego wyżej przeciętnego wynagrodzenia. Kwota świadczenia jest ustalana proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy danego pracownika (z wyjątkiem pracowników młodocianych).

W 2025 r. maksymalna wysokość świadczenia urlopowego dla pracownika zatrudnionego na pełny etat w normalnych warunkach wynosi 2 723,40 zł. W przypadku pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze maksymalna kwota świadczenia to 3 631,20 zł.

Wypłata świadczenia urlopowego następuje nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego.

W przypadku odwołania pracownika z urlopu pracodawca musi pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z tym odwołaniem.

W piśmiennictwie zwraca się uwagę, że w takim przypadku nie jest uzasadnione domaganie się od pracownika zwrotu wypłaconego mu świadczenia urlopowego – w czasie wypłaty tego świadczenia pracownik spełniał przesłanki do jego otrzymania, a niewykorzystanie przez niego wymaganej liczby dni urlopu było spowodowane przyczynami leżącymi po stronie pracodawcy. Także w uzasadnieniu wyroku z 31 maja 2016 r. (sygn. akt IV P-Pm 3/16) Sąd Rejonowy w Sanoku zwrócił uwagę, że świadczenie urlopowe jest należne również w przypadku odwołania pracownika z urlopu z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy. Jednak w razie przesunięcia terminu urlopu z przyczyn dotyczących pracownika, wypłata takiego świadczenia powinna zostać uznana za nienależną. ©℗