ZUS przez pomyłkę przyznał zbyt wysoką emeryturę? Nie trzeba zwracać różnicy

Jakie świadczenia uznaje się za nienależnie pobrane?

Pomyłka ZUS w obliczeniu emerytury albo innego świadczenia nigdy nie obciąża emeryta lub innego świadczeniobiorca. Nie musi zwracać nadwyżki.

Żeby ZUS mógł żądać zwrotu emerytury, musi ona zostać uznana za nienależnie pobrane świadczenie. Definicja nienależnie pobranego świadczenia zawartego w art. 138 ust. 2-3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (dalej: ustawa emerytalna).

Za nienależnie pobrane świadczenia uważa się świadczenia:

• wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie do nich prawa albo wstrzymanie ich wypłaty, jeżeli osoba pobierająca była pouczona o braku prawa do ich pobierania;
• przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą;
• wypłacone z przyczyn niezależnych od ZUS osobie innej niż wskazana w decyzji.

Jeśli błąd zaistniał po stronie ZUS, nie ma on możliwość odzyskać nadwyżki wypłaconej emerytury. Gdy zorientuje się, że popełni błąd, wyda odpowiednią decyzję wskazująca nową wysokość emerytury.

Jakie są przyczyny błędów w obliczeniu emerytury?

Tego rodzaju błędy mogą obecnie dotyczyć przede wszystkim kapitału początkowego, który wpływa na wysokość emerytury. Jest to w uproszczeniu wysokość hipotetycznych składek, które byłby odprowadzone za daną osobę przed 1999 r., gdyby wówczas istniały indywidualne konta ubezpieczonych w ZUS.

W 1999 r. weszła w życie wielka reforma systemu emerytalnego, która takie konta wprowadzała. Na koncie ewidencjonowane są informacje o wysokości składek i ubezpieczeniu, dlatego nie trzeba dodatkowo składać informacji o zatrudnieniu za okres po 1999 r.

Za wcześniejsze okresy, dla których oblicza się kapitał początkowy, takie informacje trzeba złożyć. Należy poprzeć je dokumentami, takimi jak np.:

• świadectwa pracy,
• zaświadczenia pracodawców,
• legitymacje ubezpieczeniowe,
• umowy o pracę.

Na podstawie tych dokumentów ZUS ustala wówczas osiągane wynagrodzenie i oblicza hipotetyczne składki. I to właśnie na tym etapie może dojść do błędu, który skutkuje zawyżeniem albo zaniżeniem emerytury.

W jakim przypadku trzeba zwrócić zawyżoną emeryturę?

Gdyby to jednak emeryt wprowadził ZUS w błąd i celowo przedstawił nieprawdziwe informacje o swoim zatrudnieniu przed 1999 r., nadwyżkę emerytury będzie musiał zwrócić.

Jednak także w tym przypadku jest do pewnego stopnia chroniony. Zgodnie z art. 138 ust. 4 ustawy emerytalnej ZUS w takiej sytuacji nie może żądać zwrotu emerytury za okres dłuższy niż 3 lata.

Nadwyżka będzie potrącana z bieżącej emerytury.

Czy ZUS może odstąpić od żądania zwrotu nadwyżki?

Jeśli zachodzą szczególne okoliczności, ZUS może odstąpić od żądania zwrotu nadwyżki emerytury w całości lub w części, zmniejszyć wysokość potrąceń albo zawiesić dokonywanie tych potrąceń na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy.

Ustawa emerytalna nie precyzuje jednak, nie oznaczają „szczególne okoliczności”, ale można się jednak spodziewać, że ZUS uwzględni tego typu wnioski bardzo rzadko, jedynie w wyjątkowych przypadkach.