Pracodawca może wręczyć pracownikowi wypowiedzenie zmieniające, gdy firma ma kłopoty finansowe

Skoro pracownik odmówił zawarcia porozumienia, to zapewne zakwestionuje przed sądem nowe warunki pracy i płacy określone w wypowiedzeniu zmieniającym.

Podstawowe zasady

Do wypowiedzenia zmieniającego odnosi się art. 42 Kodeksu pracy (dalej: k.p.). Zgodnie z nim przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy.

Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki. W razie odmowy ich przyjęcia przez pracownika umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki. Pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków.

Zdaniem Sądu Najwyższego

Warto również zwrócić uwagę na orzecznictwo sądowe w tym zakresie. Sąd Najwyższy w wyroku z 27 marca 2024 r., sygn. akt I PSKP 35/23, stwierdził, że „wypowiedzenie zmieniające (art. 42 k.p.) składa się z dwóch elementów:

• wypowiedzenia (zmieniającego) umowy o pracę przez pracodawcę i
• złożonej przez niego propozycji nowych warunków dalszego zatrudnienia pracownika.

Brak któregokolwiek z nich oznacza, że oświadczenie pracodawcy nie jest wypowiedzeniem zmieniającym, lecz stanowi inne oświadczenie woli”.

Pracownik po otrzymaniu wypowiedzenia zmieniającego może albo zaakceptować nowe warunki pracy i płacy, albo ich nie przyjąć, co powoduje, że wypowiedzenie zmieniające przekształca się w wypowiedzenie definitywne. Umowa rozwiąże się wówczas z upływem dokonanego okresu wypowiedzenia. W takiej sytuacji nie jest potrzebne składanie dodatkowego oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę przez pracodawcę. Uzasadnienie wypowiedzenia zmieniającego staje się wówczas uzasadnieniem wypowiedzenia definitywnego.

Sąd Najwyższy w wyroku z 9 stycznia 2024 r., sygn. akt I PSKP 47/22, odniósł się do możliwości kwestionowania wypowiedzenia zmieniającego, kiedy pracodawca uzasadnia takie działanie brakiem środków finansowych. W rozpatrywanej przez SN sprawie pracodawca twierdził, że sytuacja finansowa firmy nie pozwala mu na podwyższenie wynagrodzeń pracowników do ustawowego minimum. Postanowił więc zmniejszyć pracownikom wymiar etatu, bo nie chciał przeprowadzać redukcji zatrudnienia. SN stwierdził, że w takiej sytuacji wypowiedzenie zmieniające jest uzasadnione.

Ważne! W rozpatrywanym stanie faktycznym należy przyjąć, że zastosowanie wypowiedzenia zmieniającego jest uzasadnione. W konsekwencji dojdzie zarówno do zmniejszenia wymiaru etatu, jak i do związanego z tym proporcjonalnego obniżenia wynagrodzenia za pracę.

Można kwestionować

Skoro pracownik odmówił zawarcia porozumienia w tej sprawie, to można się spodziewać, że zakwestionuje przed sądem nowe warunki pracy i płacy określone w wypowiedzeniu zmieniającym. Pracownikowi będą przysługiwały uprawnienia określone w art. 45 par. 1 k.p. Zgodnie z nim w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Zatem pracownik będzie mógł się domagać uznania wypowiedzenia zmieniającego za bezskuteczne, przywrócenia poprzednich warunków zatrudnienia lub odszkodowania.

Warto przy tym zwrócić uwagę na pogląd wyrażony przez SN w postanowieniu z 19 września 2018 r., sygn. akt I PK 213/17. SN stwierdził w nim, że wystąpienie na drogę sądową o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach nie jest równoznaczne z odmową przyjęcia oferty nowych warunków pracy zamieszczonej w wypowiedzeniu zmieniającym.

Ważne! Wykładnia art. 42 par. 3 k.p. nie daje podstaw do przyjęcia, że odwołanie złożone przez pracownika do sądu pracy od wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy oznacza odmowę przyjęcia zaproponowanych nowych warunków pracy. ©℗