Prezentyzm w pracy może prowadzić do poważnych konsekwencji zarówno dla pracodawcy jak i pracownika. Jakie są przykłady prezentyzmu? Co to właściwie jest i do czego prowadzi? Jak zapobiegać temu zjawisku w swojej firmie? Oto krótki poradnik od psychologa.
Prezentyzm – co to jest?
W dzisiejszym dynamicznym i zglobalizowanym środowisku pracy, coraz więcej mówi się o elastyczności, work-life balance oraz zdrowiu psychicznym pracowników. Mimo tego wciąż istnieje zjawisko, które może pozornie być postrzegane jako pozytywne, lecz w rzeczywistości stanowi poważny problem zarówno dla pracowników, jak i organizacji. Mowa o prezentyzmie, czyli o byciu fizycznie obecnym w pracy pomimo złego stanu zdrowia, złego samopoczucia lub wyczerpania psychicznego. Prezentyzm, choć mniej spektakularny niż absencja, ma swoje długofalowe konsekwencje, które warto zrozumieć i im przeciwdziałać .
Ważne
PREZENTYZM - fizyczna obecność w pracy pomimo złego stanu zdrowia, samopoczucia lub wyczerpania psychicznego
Prezentyzm to sytuacja, w której pracownik przychodzi do pracy, mimo że ze względu na stan zdrowia (zarówno fizyczny, jak i psychiczny) nie jest w stanie efektywnie wykonywać swoich obowiązków. W przeciwieństwie do absencji, czyli nieobecności w pracy, prezentyzm oznacza, że osoba jest fizycznie obecna na stanowisku pracy, jednak jej wydajność jest znacząco obniżona.
Przyczyny prezentyzmu [PRZYKŁADY]
Przyczynami prezentyzmu mogą być różne czynniki. Należą do nich między innymi:
- Obawa przed utratą pracy – w niepewnych warunkach ekonomicznych wiele osób boi się, że dłuższa nieobecność może prowadzić do zwolnienia.
- Presja społeczna i kulturowa – w niektórych organizacjach panuje przekonanie, że pracownik powinien być zawsze dostępny, nawet kosztem własnego zdrowia.
- Poczucie obowiązku – lojalni pracownicy mogą czuć się zobowiązani do przychodzenia do pracy, nawet gdy są chorzy, aby nie obciążać zespołu swoimi zadaniami.
- Brak zaufania do systemu opieki zdrowotnej – w niektórych krajach, gdzie dostęp do płatnych zwolnień lekarskich jest ograniczony, pracownicy mogą unikać korzystania z tego rodzaju wsparcia.
Konsekwencje prezentyzmu
Mimo że prezentyzm może wydawać się mniej problematyczny niż absencja, ma on bardzo negatywne konsekwencje dla pracownika ale też całej organizacji.
- Obniżona produktywność – osoby pracujące podczas choroby nie są w stanie pracować z pełną wydajnością. Oznacza to, że choć formalnie są obecne w pracy, to ich realny wkład w wykonywanie obowiązków jest często bardzo ograniczony.
- Pogorszenie stanu zdrowia – ignorowanie objawów chorobowych może prowadzić do ich zaostrzenia, co w dłuższej perspektywie może wymagać dłuższego leczenia i dłuższej absencji.
- Zarażanie innych pracowników – w kontekście chorób zakaźnych, jak np. grypa, obecność chorego pracownika w biurze stwarza ryzyko rozprzestrzenienia się choroby na innych członków zespołu, co prowadzi do jeszcze większych problemów kadrowych.
- Spadek morali zespołu – kiedy prezentyzm jest wynikiem presji wywieranej przez organizację, może prowadzić do wypalenia zawodowego i obniżenia satysfakcji z pracy wśród pracowników. Widok zmęczonych lub chorych kolegów w pracy wpływa negatywnie na atmosferę i motywację w zespole.
Prezentyzm w pracy – jak zapobiegać?
Organizacje chcące obniżyć ryzyko wystąpienia skutków wynikających z prezentyzmu powinny podejść do problemu holistycznie, uwzględniając zarówno polityki kadrowe, jak i kulturę organizacyjną. Oto kilka kluczowych strategii:
- Promowanie zdrowia w miejscu pracy – organizacje powinny inwestować w programy zdrowotne, które obejmują regularne badania kontrolne, dostęp do wsparcia psychologicznego i edukację zdrowotną. Promowanie zdrowego trybu życia oraz dostęp do narzędzi wspierających dobre samopoczucie pracowników to kluczowe elementy walki z prezentyzmem.
- Kultura zaufania i elastyczności – budowanie kultury pracy, w której pracownicy czują się komfortowo, korzystając z urlopów chorobowych, jest kluczowe. Elastyczne podejście do pracy zdalnej może pomóc ograniczyć prezentyzm, szczególnie w sytuacjach, gdy pracownik nie czuje się na tyle źle, by całkowicie rezygnować z pracy, ale jednocześnie nie jest w pełni efektywny w biurze.
- Świadomość liderów – menedżerowie powinni być świadomi problemu prezentyzmu i dostrzegać jego oznaki. Otwartość na rozmowę z pracownikami na temat ich stanu zdrowia oraz możliwość odciążenia w obowiązkach w trudnych momentach mogą zapobiec długofalowym negatywnym skutkom.
- Wsparcie psychologiczne – wielu pracowników cierpi na problemy zdrowotne związane ze stresem, wypaleniem zawodowym czy problemami emocjonalnymi. Pracodawcy powinni zapewnić dostęp do poradni psychologicznych i psychoterapeutycznych, a także regularnie monitorować stan zdrowia psychicznego swoich pracowników.
Podsumowanie
Prezentyzm jest często niewidocznym, ale istotnym problemem w wielu organizacjach. Chociaż pracownicy obecni fizycznie w pracy mogą sprawiać wrażenie zaangażowanych, ich obniżona wydajność i pogarszający się stan zdrowia mogą w dłuższym okresie wpłynąć negatywnie zarówno na nich samych, jak i na całą organizację. Kluczem do walki z prezentyzmem jest budowanie świadomej kultury organizacyjnej, która promuje zdrowie i dobrostan pracowników, a jednocześnie daje im poczucie bezpieczeństwa, gdy zdecydują się na odpoczynek i leczenie.
W obliczu wyzwań współczesnego rynku pracy, podejście do prezentyzmu może okazać się jednym z kluczowych czynników budowania trwałego sukcesu organizacji.