Tak wynika z decyzji ministra rodziny, pracy i polityki społecznej wydanej w odpowiedzi na odwołanie złożone przez jednego z pracodawców. W lutym 2016 r. otrzymał on decyzję prezesa PFRON nakazującą zwrot dofinansowań do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników za dwa miesiące: sierpień i wrzesień 2013 r.
Spór o odsetki z PFRON
Firma odwołała się od niej do ministra rodziny, ale ten w styczniu 2017 r. utrzymał w mocy rozstrzygnięcie PFRON. W związku z tym pracodawca zwrócił sporne dopłaty do pensji, ale jednocześnie złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Warszawie. Ten jednak w styczniu 2018 r. orzekł o jej oddaleniu. Pracodawca wniósł od tego wyroku skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), który w maju 2022 r. stwierdził, że była ona zasadna i uchylił orzeczenie WSA oraz wcześniejsze decyzje organów niższej instancji.
Prezes PFRON, wykonując wyrok NSA, umorzył jako bezprzedmiotowe postępowanie w sprawie zwrotu subsydiów płacowych, a następnie w czerwcu 2023 r. przekazał pracodawcy kwotę dopłat, którą ten wcześniej zwrócił. Jednak jeszcze w tym samym miesiącu firma zwróciła się do funduszu z wnioskiem o wypłacenie odsetek od zwróconej kwoty. Prezes PFRON w sierpniu 2023 r. wydał decyzję, w której tego odmówił, więc firma znów odwołała się do ministra rodziny. Zarzucała funduszowi naruszenie przepisów ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). PFRON twierdził, że pracodawcy nie należy się na jej podstawie oprocentowanie od nadpłaty. W tym przypadku były nią dopłaty do pensji, które zwrócił, choć później okazało się, że niesłusznie. PFRON uznał, że nie musi płacić odsetek, bo nie przyczynił się do powstania przesłanki uchylającej decyzję w sprawie zwrotu dofinansowań.
Minister rodziny zdecydował, że prezes PFRON nie ma racji, uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę funduszowi do ponownego rozpatrzenia. Organ odwoławczy wyjaśnił, że w ustawie z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 44 ze zm.) nie ma przepisu dotyczącego postępowania w przypadku odmowy wypłaty odsetek. PFRON jest natomiast państwowym funduszem celowym w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych. To oznacza, że wpłaty z tytułu zwrotu środków PFRON pobranych przez pracodawcę tytułem dofinansowań do wynagrodzeń stanowią nieopodatkowane należności budżetowe. Do nich zaś mają zastosowanie przepisy ordynacji podatkowej, w tym te o oprocentowaniu nadpłat. Wśród nich m.in. jest art. 78 par. 3, który przewiduje, że odsetki przysługują od dnia powstania nadpłaty, a jeśli organ podatkowy (w tym przypadku PFRON) nie przyczynił się do powstania przesłanki zmiany lub uchylenia decyzji, to od dnia jej wydania.
To PFRON odpowiada
Minister rodziny zwrócił uwagę, że ustawodawca, regulując zasady zapłaty oprocentowania, nie zdefiniował pojęcia przyczynienia się organu do uchylenia decyzji. Kluczowa jest więc ocena tego, na ile okoliczności związane z wydaniem decyzji powodują jej późniejsze uchylenie. PFRON wyjaśniał, że w decyzji o zwrocie dopłat prezentował stanowisko znajdujące potwierdzenie w części orzeczeń wydanych przez WSA w Warszawie. Jednak organ odwoławczy uznał, że dokonanie błędnej wykładni przepisów prawa przez PFRON lub ich wadliwe zastosowanie jest jego błędem, nawet jeżeli powielił go w ślad za innymi organami. W efekcie przyczynienie się lub też całkowitą odpowiedzialność organu za powstanie nadpłaty należy stwierdzić w każdym przypadku takiej wadliwości decyzji, która powoduje konieczność wyeliminowania jej z obrotu prawnego, w tym gdy wadliwość jest skutkiem błędu popełnionego przy wykładni prawa. Istnieje bowiem związek przyczynowy między działaniem organu, polegającym na błędnej wykładni prawa, a powstaniem przesłanki uchylenia decyzji, której konsekwencją jest obowiązek wypłaty odsetek. ©℗
opinia
Gdy PFRON popełni błąd, musi ponieść odpowiedzialność
/>
Decyzja ministra rodziny, pracy i polityki społecznej świadczy o tym, że po stronie PFRON występują komplikacje z wypłatą odsetek od nadpłat powstałych na skutek wydawania przez fundusz niezgodnych z prawem decyzji nakazujących zwrot dofinansowania do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników. Początkowo PFRON kwestionował samo prawo do oprocentowania nadpłaty, opierając się wyłącznie na przepisach ustawy o rehabilitacji. Od czasu przesądzenia, że w takich sprawach powinny znaleźć zastosowanie regulacje ordynacji podatkowej, które co do zasady przewidują oprocentowanie nadpłat, fundusz podejmuje próby wykazania, że nie przyczynił się wcale do powstania przesłanki zmiany lub uchylenia własnych decyzji.
Stanowisko funduszu nie uwzględnia jednak ugruntowanego orzecznictwa sądów administracyjnych, zapadłego na gruncie sporów podatkowych, co słusznie wykazał minister rodziny, pracy i polityki społecznej w swojej decyzji. To bowiem PFRON prowadzi postępowanie administracyjne, jest jego wyłącznym gospodarzem i odpowiada za jego przebieg i wynik. Istotnym elementem tego postępowania jest dokonanie prawidłowej wykładni przepisów prawa, które mają mieć zastosowanie. PFRON może się oczywiście posiłkować różnymi źródłami i instrumentami, ale za końcowy wynik interpretacji zawsze odpowiada samodzielnie. Jeśli na tym etapie popełni błąd, musi ponieść z tego tytułu odpowiedzialność, w tym w postaci obowiązku wypłaty oprocentowania nadpłaty. Skoro wada decyzji wydanej przez PFRON od początku leży w nieprawidłowej wykładni przepisów prawa, to nie można twierdzić, że fundusz nie przyczynił się do tego, że była konieczność zmiany lub uchylenia jego wadliwej decyzji. ©℗
