Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
W UE trwają prace nad projektem cyfryzacji procedury wizowej. Nowe regulacje mają umożliwić ubieganie się o wizę przez internet, a stosowaną obecnie naklejkę wizową zastąpić wizą cyfrową. Celem zmian jest usprawnienie procedury wizowej i zwiększenie bezpieczeństwa strefy Schengen.
Będzie szybciej i łatwiej…
Projekt unijnego rozporządzenia w tej sprawie został przedstawiony przez Komisję Europejską rok temu. Pod koniec marca 2023 r. Rada UE uzgodniła swój mandat do negocjacji z europarlamentem w sprawie tej regulacji. W myśl proponowanych przepisów miałaby powstać specjalna platforma do składania wniosków wizowych. Wnioskodawcy podawaliby na niej potrzebne dane, dołączaliby elektroniczne kopie dokumentów (podróży i innych) oraz uiszczali opłaty wizowe. Poprzez platformę byliby też powiadamiani o decyzjach w sprawie wizy. Projekt zakłada, że wizy byłyby wydawane w formacie cyfrowym jako kod QR, co wyeliminowałoby problem podrabiania i kradzieży naklejek wizowych.
Nie jest to jednak rozwiązanie dla wszystkich. W konsulatach nadal musiałyby się stawiać osoby występujące o wizę po raz pierwszy, a także mające nieważne dane biometryczne lub nowy dokument podróży.
– Zmiana ta potencjalnie może usprawnić oraz przyspieszyć całą procedurę ubiegania się o wizę. Może to być spore ułatwienie dla osób przebywających tam, gdzie są problemy logistyczne, bo np. konsulat w danym państwie jest źle skomunikowany z innymi częściami kraju i trudno do niego dotrzeć – wyjaśnia Nadia Kurtieva, ekspertka Konfederacji Lewiatan.
…ale tylko dla niektórych
Co istotne, elektronizacja procedur wizowych będzie dotyczyć tylko wiz Schengen, czyli krótkoterminowych, pozwalających na pobyt do 90 dni w okresie 180 dni. Z takich wiz najczęściej korzystają u nas obywatele Białorusi, Indii, Turcji, Armenii i Chin. Natomiast poprzez platformę wizową prawdopodobnie nie da się uzyskać długoterminowych wiz krajowych, ważnych do jednego roku. A to te wizy, ze względu na dłuższy okres ważności, są najczęściej potrzebne osobom, które zamierzają podjąć pracę w Polsce. Mimo to digitalizacja procedury może przyspieszyć podjęcie pracy przez cudzoziemca w Polsce.
– Osoba, która ma wizę Schengen, może wjechać do Polski i już tu, na miejscu uzyskać zezwolenie na pobyt w związku z wykonywaniem pracy. Taka praktyka jest stosowana, więc możliwość uzyskania wizy przez internet może przyspieszyć drogę do legalnego pobytu i pracy w Polsce – wskazuje Nadia Kurtieva.
Same wizy Schengen pozwalają się starać o legalizację pracy w Polsce (jeśli nie zostały wydane w celu turystycznym – są to wizy o symbolu „01”, lub w celu korzystania z ochrony czasowej – wizy z kodem „20”). Mogą być przydatne np. dla osób, które chcą podjąć pracę sezonową. Dotychczas nie były zbyt często używane w tym celu (w przeciwieństwie do wiz krajowych), ale gdy pojawi się możliwość szybkiego uzyskania wizy krótkoterminowej przez internet, może się to zmienić.
– Jeśli nowelizacja umożliwi przeprowadzanie od drugiego wjazdu procedury wizowej elektronicznie, na usprawnienie procedury wizowej będą mogli liczyć cudzoziemcy regularnie przyjeżdżający do Polski na podstawie wiz na pracę sezonową – uważa dr Izabela Florczak, radca prawny, szefowa działu employment immigration w kancelarii C&C Chakowski & Ciszek, adiunkt na Uniwersytecie Łódzkim.
Najbardziej przydatna, również ze względu na skrócenie kolejek w urzędach, byłaby elektronizacja innych postępowań – w sprawie wiz krajowych i zezwoleń pobytowych. Jednak na takie zmiany na razie się nie zanosi.
Kiedy będą zmiany
Całkowita cyfryzacja procedur wizowych to jeden z celów przewidzianych w nowym pakcie o migracji i azylu, nad którym pracuje UE.
– Zgodnie z założeniami rozwój platformy do przeprowadzania procedury wizowej mógłby się rozpocząć w 2024 r. Według tych założeń platforma zaczęłaby funkcjonować w 2026 r., a państwa członkowskie miałyby pięć lat na dostosowanie swoich procedur. Korzystać z platformy mogłyby więc w 2031 r. Nie jest to zatem rozwiązanie, które zostanie szybko wprowadzone – mówi Izabela Florczak.
Ekspertka zwraca też uwagę, że UE od 2016 r. pracuje jeszcze nad innym rozwiązaniem – systemem ETIAS. To automatyczny system informatyczny, który ma umożliwiać określenie ryzyka związanego z bezpieczeństwem lub ryzyka nielegalnej imigracji stwarzanego przez osoby zwolnione z obowiązku wizowego podróżujące do strefy Schengen. Data jego uruchomienia jest wciąż przesuwana – aktualnie jest to 2024 r. W tym systemie będą się rejestrować cudzoziemcy korzystający z ruchu bezwizowego, np. Ukraińcy czy Gruzini.
Zdalna legalizacja pracy
Trwają też prace nad digitalizacją procesu legalizacji pracy obcokrajowców. Zmiany w tym zakresie przewiduje projekt ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców, który obecnie czeka na przyjęcie przez rząd.
– Zakłada on, że całe postępowanie w sprawie udzielenia zezwolenia na pracę, a także postępowania dotyczące rejestracji oświadczeń o zatrudnieniu cudzoziemca mają być prowadzone elektronicznie – wyjaśnia Nadia Kurtieva.
– Projekt przewiduje również porady dla pracodawców, co powinno zminimalizować ewentualne trudności w rozeznawaniu się w nowej procedurze – dodaje dr Florczak.©℗
Wyjaśnienia MSZ
Polska popiera cyfryzację procedury wizowej. Sam proces jest długotrwały – jego wdrożenie ma nastąpić w ciągu najbliższej dekady. Należy najpierw dokonać niezbędnych zmian w przepisach (vide: projekt KE), a także stworzyć niezbędne narzędzia teleinformatyczne.
Cyfryzacja procedury wizowej nie jest nowym rozwiązaniem z perspektywy globalnej – została wdrożona m.in. przez USA i Australię. Projekt unijny jest wyjątkowy m.in. właśnie z tego powodu, że nie jest wdrażany przez pojedyncze państwo. Skala wyzwań zarówno dla poszczególnych państw członkowskich, jak i całej UE jest duża i dlatego już na tym etapie przewidziano okresy przejściowe.
W założeniu elektroniczna procedura wizowa nie tylko przyśpieszy wydawanie wiz, lecz także zwiększy bezpieczeństwo całej strefy Schengen. Usprawni i ujednolici procedurę składania wniosku, w związku z czym zaoszczędzi czas wnioskodawcom, ale również ograniczy negatywne zjawiska, takie jak visa shopping (wykorzystywanie różnic w krajowych procedurach w celu prostszego uzyskania wizy – np. przez ukrywanie prawdziwego celu podróży).
Cyfryzacja procedury wizowej jest wpisana w szerszy projekt interoperacyjności systemów informacyjnych UE, wykorzystywanych do kontroli granic. Ustanowienie interoperacyjności dotychczasowych systemów (są to m.in. System informacyjny Schengen, Wizowy system informacyjny, EURODAC) i wdrożenie nowych, w tym Systemu wjazdu/wyjazdu i Europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż, ma wzmocnić skuteczność kontroli na granicach zewnętrznych. Zwiększy też możliwości wykrywania zagrożeń związanych z ruchem osobowym i nielegalną migracją na różnych etapach – w tym na etapie rozpatrywania wniosku o wizę.
