Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Każdy pracownik ma prawo skorzystać z urlopu w zaplanowanym wcześniej terminie.
Pracodawca może jednak odwołać pracownika z urlopu, jeżeli w jego trakcie wystąpią okoliczności, które wymagają obecności podwładnego w miejscu pracy. Ważne jest przy tym to, aby charakter tych okoliczności nie pozwalał przełożonym pracownika na przewidzenie ich wystąpienia w momencie, gdy pracownik rozpoczynał wypoczynek. Oznacza to, że pracownika można odwołać z urlopu wypoczynkowego, gdy:
- jego powrót jest niezbędny dla zapewnienia prawidłowego toku pracy z uwagi na posiadane przez niego kwalifikacje;
- nastąpiły okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili rozpoczęcia urlopu wypoczynkowego, bądź pracodawca nie mógł przewidzieć konieczności obecności pracownika.
Do okoliczności, jakie mogą spowodować konieczność powrotu pracownika do pracy można zaliczyć na przykład chorobę osoby zastępującej urlopującego pracownika, awarię, kontrolę w firmie czy ważne spotkanie, na którym potrzebna jest wiedza pracownika, a które wcześniej nie było zaplanowane.
Pracodawca nie powinien przy tym odwoływać podwładnego z urlopu na żądanie, choć Kodeks pracy nie zabrania tego wprost. W wyjątkowych sytuacjach (na przykład w razie awarii, którą może usunąć tylko konkretny pracownik) można więc odwołać pracownika także z udzielonego w tym trybie wypoczynku.
Forma odwołania
Odwołanie pracownika z urlopu może nastąpić w dowolnej formie - ważne jest, aby pracownik zapoznał się z treścią polecenia pracodawcy. Szef może zatem wysłać pracownikowi SMS-a, zatelefonować do niego, przesłać mu e-mail lub faks.
O odwołaniu z urlopu pracodawca musi więc zawiadomić pracownika bezpośrednio i wyznaczyć termin, w którym pracownik jest obowiązany stawić się do pracy. Przełożony musi przy tym uwzględnić między innymi miejsce pobytu swojego pracownika i dostępne środki transportu.
Kara dla pracownika za odmowę powrotu
To pracodawca ocenia, czy nastąpiły wyjątkowe okoliczności do odwołania urlopu - pracownik nie ma prawnej możliwości kwestionowania tej decyzji. Odwołanie pracownika z urlopu ma bowiem charakter polecenia, któremu pracownik musi się podporządkować. Pracownik musi wiec wrócić do pracy nawet wtedy, gdy jest przekonany, że nie jest to zasadne.
Jeżeli podwładny zignoruje polecenie i pomimo to nie wróci z wakacji, pracodawca może nałożyć na niego karę porządkową lub nawet zwolnić go z pracy, ponieważ odmowa przerwania urlopu może zostać potraktowana jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych. Co więcej - rozwiązanie umowy z pracownikiem może nastąpić bez wypowiedzenia w wypadku, gdy pracodawca uzna zachowanie pracownika za niestawienie się w pracy bez usprawiedliwienia.
Szef zapłaci za odwołanie z urlopu
Odwołanie pracownika z urlopu nie pozostaje jednak bez konsekwencji dla samego pracodawcy. Musi on pokryć koszty, jakie pracownik poniósł po odwołaniu go z urlopu, zwłaszcza związane z przejazdem lub wykupieniem wczasów. Jakie dokładnie koszty musi zwrócić pracodawca, przeczytasz tutaj>>
Z kolei jeśli po powrocie z urlopu okaże się, że w chwili przerwania urlopu nie nastąpiły nieprzewidziane okoliczności do przerwania wypoczynku przez pracownika, ten może dochodzić swoich praw na zasadach wynikających z Kodeksu cywilnego. W tym wypadku pracodawca poniesie odpowiedzialność nie tylko za rzeczywiste straty związane ze swym działaniem, ale także za utracone przez pracownika korzyści.
Niedopuszczalne jest natomiast odwoływanie pracownika z urlopu po to, aby mu wręczyć wypowiedzenie - jest to bowiem sprzeczne z art. 41 Kodeksu pracy, który zakazuje składania wypowiedzenia w czasie urlopu. Dodatkowo Sąd Najwyższy uznał, że przerywanie wypoczynku pracownika w celu dokonania wypowiedzenia jego umowy o pracę jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 nr 16, poz. 121)
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94)
Uchwałą Sądu Najwyższego z 9 lutego 1967 r. (III PZP 22/66)