Zapis, który natychmiast rozgrzał debatę: z jednej strony to odpowiedź na oczekiwane od dawna realne działania wobec recydywistów drogowych; z drugiej deklaracja rodzi pytania np. o proporcjonalność kary, mechanizmy egzekucji, możliwość odwołania.

Prawo jazdy utracone na zawsze. Co oznacza jednoznacznie i bezpowrotnie?

Minister napisał jasno we wpisie na X: „- ⁠Trzecie przekroczenie prędkości o 50 km/h – tracisz prawo jazdy na zawsze.” Bezprecedensowa propozycja absolutnego, trwałego cofnięcia uprawnień po trzecim przypadku przekroczenia prędkości o co najmniej 50 km/h. oznacza to, że kierowca straciłby dożywotnio możliwość prowadzenia pojazdów — bez automatycznego mechanizmu odzyskania dokumentu po określonym czasie. Radykalne rozwiązanie ma odstraszyć najbardziej zuchwałych piratów drogowych, lecz rodzi pytania o ścieżki odwoławcze i tryby readmisji do ruchu (np. po terapii, badaniach, egzaminie).

Żurek w swoim wpisie na X podkreślił społeczny wymiar swojej propozycji: „ ⁠Trzeba raz a dobrze wysłać piratów-recydywistów do autobusów czy pociągów - jako pasażerów.” Warto podkreślić, że pomysł odbierania prawa jazdy wpisuje się w narrację bezpieczeństwa publicznego: kierowca, który uporczywie łamie zakazy i ograniczenia prędkości, przestaje być zaufanym uczestnikiem ruchu i powinien zostać odsunięty od prowadzenia wszelkich pojazdów.

Zakaz wypożyczania i leasingu — nowy sposób blokady dostępu do auta

W pakiecie proponowanym przez szefa resortu sprawiedliwości są też inne ograniczenia.

„Chcę, żeby osoby z zakazem prowadzenia pojazdów nie mogły już wypożyczyć ani leasingować samochodu.” - napisał w tym samym komunikacie szef resortu sprawiedliwości.

Zapis, na pewno uderzy w kierowców, którzy próbowali w ten sposób omijać prawo. Dotknie jednak pośrednio też rynek usług motoryzacyjnych i firmy leasingowe. W praktyce może oznaczać on konieczność budowy systemów weryfikacyjnych po stronie wypożyczalni i firm leasingowych — integracji z rejestrami orzeczeń i zakazów — by uniemożliwić zawieranie umów z osobami objętymi zakazem. Pojawia się tutaj też pytanie o koszty administracyjne i odpowiedzialność przedsiębiorstw, jeśli system zawiedzie. Z drugiej strony leasingodawcy po weryfikacji nie muszą obawiać się strat związanych z możliwością np. zniszczenia pojazdu przez nieodpowiedzialnego kierowcę.

Monitoring miejski i dozór elektroniczny — narzędzia egzekucji zakazów

Minister zapowiedział też wykorzystanie technologii do egzekwowania nowych przepisów: „Pracujemy też nad wykorzystaniem monitoringu miejskiego i systemu dozoru elektronicznego, by skuteczniej egzekwować zakazy.” Oznacza to szersze zastosowanie kamer, systemów rozpoznawania tablic rejestracyjnych i elektronicznego nadzoru nad osobami z wyrokiem. Taki scenariusz rodzi dyskusje o prywatności, granicach monitoringu i zabezpieczeniach prawnych — a jednocześnie obiecuje większą wykrywalność przypadków łamania zakazów.

Surowsze kary poza terenem zabudowanym — ograniczenia prędkości i ich konsekwencje

Kolejny element to zmiany w sankcjach: „⁠Surowsze kary także za przekroczenie prędkości poza terenem zabudowanym.” Resort chce wyrównać rygor sankcji także na drogach poza miastem, gdzie prędkości są wyższe, a skutki wypadków często bardziej tragiczne. W praktyce może to oznaczać wyższe mandaty, dłuższe zakazy prowadzenia pojazdów i ostrzejsze postępowania wobec sprawców. To ważne dla kierowców korzystających z tras międzymiastowych — zmiany mogą istotnie podnieść koszty wykroczeń.

W mocnym, obrazowym ujęciu minister przypomniał też we wpisie, że : „jeśli ktoś wsiada do samochodu za kierownicę - mimo zakazu, to staje się tykającą bombą. Może zabić ludzi.”

Na koniec podkreślił, że: „kara musi być nieunikniona – i dotknie każdego, kto łamie zakaz prowadzenia pojazdów".

Co dalej?

Nowe rozwiązania budzą kilka praktycznych wątpliwości:

  • Jakie będą kryteria liczenia „trzeciego” przekroczenia? (okres karalności, przedawnienia)
  • Kto i w jakim trybie będzie weryfikował zakazy przy zawieraniu umów leasingu/wypożyczenia?
  • Jakie zabezpieczenia praw obywatelskich przewidziano przy rozszerzonym monitoringu miejskim i dozoru elektronicznego?
  • Czy przewidziano mechanizmy resocjalizacyjne lub możliwość odzyskania prawa jazdy w wyjątkowych przypadkach?