Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Tak wynika z ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.), zwanej ustawą o PIT .
Należności uzyskane
Gdy mowa o otrzymanych lub postawionych do dyspozycji podatnika pieniądzach i wartościach pieniężnych, czy o wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, nie chodzi o należności przysługujące, ale o faktycznie już uzyskane. Na to wyraźnie wskazuje definicja przychodów zinterpretowana przez Sąd Apelacyjny w wyroku z 16 marca 2005 r. (sygn. akt III AUa 2121/04; OSAB z 2006 r. nr 1, poz. 58). Dotyczy to także przychodów z pracy.
Ustalenie wartości
Wartość pieniężną świadczeń w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Jednak, jak wyjaśnił NSA w wyroku z 5 lutego 1992 r. (sygn. akt SA/Sz 1191/96; niepublikowany), do świadczeń w naturze odnosi się wyłącznie pojęcie należności otrzymanych. Zatem przychodem będą wyłącznie wartości otrzymanych świadczeń w naturze.
Natomiast wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:
  • jeżeli przedmiotem świadczenia są usług i wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców,
  • jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu,
  • jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku,
  • w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem jest różnica pomiędzy ich wartością, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.
Przychód z pracy
Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Wartość pieniężną świadczeń w naturze przysługujących pracownikom na podstawie odrębnych przepisów ustala się według przeciętnych cen stosowanych wobec innych odbiorców - jeżeli przedmiotem świadczenia są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności pracodawcy.
PRZYCHODY W WALUTACH OBCYCH
Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursów z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanych przez bank, z którego usług korzystał podatnik, i mających zastosowanie przy kupnie walut. Jeżeli podatnik nie korzysta z usług banku, przychody przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych z dnia uzyskania przychodów, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Jeżeli bank, z którego usług korzysta podatnik, stosuje różne kursy walut obcych i nie jest możliwe dostosowanie kursu dla kupna walut, do przeliczenia na złote przychodu stosuje się kurs średni walut obcych z dnia uzyskania przychodu, ogłaszany przez NBP.
Marek Kutarba, marek.kutarba@infor.pl