Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu określa wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 stycznia 2003 r. w kwocie 800 zł oraz zasady ustalania wysokości tego wynagrodzenia w latach następnych - w drodze negocjacji na forum Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych, działającej na podstawie ustawy z 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego.
Komisja trójstronna
Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę jest corocznie przedmiotem negocjacji w ramach Trójstronnej Komisji (związki zawodowe, organizacje pracodawców oraz rząd). Komisja Trójstronna ma czas na uzgodnienie wysokości minimalnego wynagrodzenia do dnia 15 lipca. Uzgodniona przez Komisję wysokość minimalnego wynagrodzenia na rok następny podlega ogłoszeniu w Monitorze Polskim, w drodze obwieszczenia prezesa Rady Ministrów, do dnia 15 września (art. 2 ustawy). Jeżeli Komisja Trójstronna nie uzgodni do 15 lipca wysokości minimalnego wynagrodzenia, wówczas decyzję o wysokości tego wynagrodzenia podejmuje Rada Ministrów i ogłasza, w drodze rozporządzenia, w Dzienniku Ustaw - w terminie do 15 września danego roku. Ustalona przez Radę Ministrów wysokość minimalnego wynagrodzenia nie może być niższa od wysokości, którą Rada Ministrów zaproponowała Komisji do negocjacji (art. 2 ust. 5 ustawy). Na podstawie tych przepisów, na posiedzeniu w dniu 12 września 2006 r. rząd ustalił wysokość płacy minimalnej w 2007 roku - 936 zł brutto. W poprzednim roku było to 899,10 zł. Jest to najniższe wynagrodzenie, jakie można zapłacić pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. Wyjątek stanowią pracownicy, którzy po raz pierwszy nawiązali stosunek pracy. W pierwszym roku pracy można wypłacać pracownikowi 80 proc. wynagrodzenia minimalnego, czyli 748,80 zł.
Co roku więcej
Ustawa zapewnia coroczny wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty do opracowania projektu ustawy budżetowej (art. 5 ustawy). Określono także terminy podwyższania wysokości minimalnego wynagrodzenia, a mianowicie:
  • jeden termin - od 1 stycznia, jeśli prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych jest niższy niż 5 proc.,
  • dwa terminy - od 1 stycznia i 1 lipca, w przypadku gdy prognozowany wzrost cen na dany rok wynosi 5 proc. i więcej (art. 3 ustawy).
Ustawa gwarantuje pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy wysokość wynagrodzenia w każdym miesiącu nie niższą od wysokości minimalnego wynagrodzenia określonej ustawą. Do ustalenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się wypłacane w danym miesiącu przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez GUS do wynagrodzeń osobowych, z wyłączeniem:
  • nagrody jubileuszowej,
  • odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
  • wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 6 ust. 4 i 5 ustawy).
Zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r. stanowi załącznik do objaśnień do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń (zaktualizowany w 2003 r.). Odesłanie przez ustawę do składników zaliczonych do wynagrodzeń osobowych oznacza, że przy porównywaniu wysokości wynagrodzenia z wysokością minimalną nie są brane pod uwagę: dodatkowe wynagrodzenie roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej oraz wypłaty z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej w jednostkach na rozrachunku.
Ponadto, do ustalenia wynagrodzenia nie bierze się pod uwagę dodatku z tytułu pracy w porze nocnej, o którym mowa w art. 1518 par. 1 k.p. oraz innych elementów wynagrodzenia nazywanych dodatkami w przepisach wynagrodzeniowych, np. dodatki z tytułu pracy w warunkach szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia pracownika.
Wliczanie dodatków byłoby bowiem sprzeczne z charakterem tego elementu wynagrodzenia.
Wyrównanie różnicy
Jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na termin wypłaty niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika jest niższe od minimalnego, następuje, zgodnie z art. 7 ustawy, jego uzupełnienie do tej wysokości w postaci wyrównania. Wyrównanie wypłaca się za okres każdego miesiąca łącznie z wypłatą wynagrodzenia (art. 7 ust. 2 ustawy). Pracownikom wynagradzanym na podstawie godzinowych stawek wynagrodzenia wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Wyrównanie stanowi różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, ustaloną na przedstawionych wyżej zasadach, przeliczoną na godzinę pracy (art. 7 ust. 3 ustawy). Pracownikom wynagradzanym na podstawie miesięcznych stawek wynagrodzeń, którym nie przysługuje wynagrodzenie za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Wyrównanie stanowi różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, ustaloną na przedstawionych wyżej zasadach, przeliczoną na godzinę pracy (art. 7 ust. 4 ustawy).
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin przypadających do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnego wynagrodzenia (art. 8 ustawy). W przepisie tym chodzi o liczbę godzin przewidzianą do przepracowania zgodnie z harmonogramem czasu pracy odpowiadającym wymiarowi czasu (etatu) pracownika, sporządzonego w sposób zgodny z przepisami. W stosunku do pracowników, których rozkład czasu pracy ma charakter stały i tym samym nie wymaga sporządzania harmonogramu, minimalne wynagrodzenia w razie zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy należy obliczać w stosunku proporcjonalnym liczby godzin w pełnym wymiarze czasu pracy do liczby godzin danego pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze. Do obliczenia wyrównania pracownikom zatrudnionym w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy stosuje się odpowiednio przepisy art. 7 ust. 3 i 4 (art. 8 ust. 2).
PRZYKŁAD
DODATEK ZA PRACĘ W NOCY
W razie wliczenia dodatku za pracę w porze nocnej do minimalnego wynagrodzenia mogłoby dojść do sytuacji, w której dwaj pracownicy zatrudnieni przy identycznej pracy jeden w porze dziennej, a drugi w porze nocnej, otrzymywaliby identyczne minimalne wynagrodzenie. Nie jest to do pogodzenia z istotą dodatkowego wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej. Ponadto warto zauważyć, że art. 1518 par. 1 k.p. wyraźnie określa, iż dodatek ma być liczony w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej już z minimalnego wynagrodzenia.
EWA DRZEWIECKA
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 774, art. 1518 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
■ Art. 2-8 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679 z późn. zm.).