Płaca minimalna w 2026 r.: ile wyniesie i jak wpłynie na inne świadczenia

Wyższa płaca minimalna powoduje wzrost innych świadczeń ze stosunku pracy, których wysokość odpowiada tej stawce lub jej wielokrotności. Wyższe też będą wszystkie te podstawy, progi i wskaźniki obowiązujące w prawie pracy, ubezpieczeniach społecznych, zależne od krajowego minimalnego wynagrodzenia.

Gwarantowane minimalne wynagrodzenie

Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2026 r. – w porównaniu do 2025 roku – wynagrodzenie minimalne dla pracowników będzie wyższe o 140 zł.

Do obliczenia wysokości wynagrodzenia w celu porównania jej z ustawowym minimum przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych (premie, prowizje, dodatki, nagrody). Jednak przy obliczaniu wysokości pensji nie uwzględnia się:

• nagrody jubileuszowej;
• odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
• dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej;
• dodatku za staż pracy;
• dodatku za szczególne warunki pracy.

4806 zł brutto

Wynagrodzenie minimalne to tzw. brutto, czyli wartość zawierająca również przymusowe daniny publicznoprawne tj. składki społeczne, zdrowotną, zaliczkę na podatek dochodowy, a także wpłatę na PPK, jeśli pracownik uczestniczy w tym programie oszczędzania. To, co pozostaje dla pracownika do wypłaty, to potocznie kwota netto. Kształtują ją stosowane ustawowe wskaźniki podatkowo-składkowe tj.:

• miesięczna norma kosztów uzyskania przychodów, tzw. kwota zmniejszająca podatek, jeżeli pracownik jest do niej uprawniony,
• stawka podatku z tabeli skali podatkowej,
• stopy procentowe składek na poszczególne ryzyka ubezpieczeń,
• wysokość wpłat na PPK.

Od 1 stycznia 2026 r. żadna z wymienionych pozycji nie ulegnie zmianie.

Wobec tego, wynagrodzenie minimalne netto dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, mającego prawo do:

1) kosztów uzyskania przychodów w wysokości 250 zł,

2) pełnej kwoty zmniejszającej podatek poprzez złożenie w zakładzie pracy oświadczenia PIT-2 – 300 zł,

3) stawki podatku – 12 proc.,

– wyniesie 3605,85 zł, co wynika z powyższej, wzorcowej listy płac bez Pracowniczych Planów Kapitałowych, (PPK), o czym dalej. [tabela 1]

W zależności od wskaźników podatkowych, można wyróżnić cztery kwoty netto wynagrodzenia minimalnego [tabela 2]

Wpłaty na PPK

Przy obliczaniu wynagrodzeń należy również wziąć pod uwagę uczestnictwo w PPK, które wiąże się z dokonywaniem wpłat. Obsługując PPK trzeba wiedzieć, że:

1) wpłatę podstawową finansują: pracownik w wysokości 2 proc., pracodawca w wysokości 1,5 proc.; podstawę naliczenia wpłaty stanowi wynagrodzenie podlegające oskładkowaniu wypłacone w danym miesiącu, a nie należne za dany miesiąc,

2) od wpłaty finansowanej przez pracodawcę nie pobiera się składek ZUS; stanowi ona jednak opodatkowany przychód pracownika, który powstaje w miesiącu dokonania wpłat przez pracodawcę do wybranej instytucji finansowej,

3) wpłata finansowana przez pracownika jest potrącana z jego dochodu po opodatkowaniu. [przykład 1 i tabela 3]

PRZYKŁAD 1

Wzrost stawki płacy minimalnej oznacza podwyżkę kosztów po stronie pracodawcy. Koszt pracy jednego pracownika to wynagrodzenie miesięczne brutto oraz koszt składek ZUS, finansowanych przez pracodawcę jako płatnika:

• składka emerytalna – 9,76 proc.,
• składka rentowa – 6,5 proc.,
• Fundusz Pracy – 2,45 proc.,
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 0,1 proc.

Pracodawca opłaca również pełną składkę na ubezpieczenie wypadkowe, zróżnicowaną co do wysokości w zależności od liczby ubezpieczonych i zagrożeń zawodowych. Dla uproszczenia, w poniższej kalkulacji została przyjęta składka wypadkowa w wysokości 1,67 proc. [tabela 4]

Koszt minimalnej pensji po stronie pracodawcy wzrośnie o 168,68 zł (5790,28 zł – 5621,60 zł).

Ulgi podatkowe

Jeżeli chodzi o minimalne wynagrodzenie dla pracowników korzystających z ulg podatkowych (ulga dla młodych, ulga relokacyjna, ulga dla pracujących seniorów, oraz czwórka plus – art. 21 ust. 1 pkt 148 oraz pkt 152–154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), to osoba zarabiająca „najniższą krajową”, czyli od 1 stycznia 2026 r. 4806 zł miesięcznie, korzystająca z zerowego PIT, otrzyma do wypłaty:

• 3773,85 zł – bez PPK,
• 3677,73 zł – z PPK.

Wynagrodzenie zostanie zmniejszone wyłącznie o składki na ubezpieczenia społeczne oraz pełną składkę zdrowotną.

Niepełny wymiar czasu pracy

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, to wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnej pensji ustalonej dla pełnego etatu. Prawidłowe jej określenie dla niepełnoetatowca polega na pomnożeniu stawki wynagrodzenia tj. 4806 zł przez liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu, odpowiednią dla części etatu i podzieleniu przez liczbę godzin do przepracowania w tym miesiącu, dla pełnego etatu [przykład 2 i tabela 5]

PRZYKŁAD 2

Pensja na przełomie 2025 i 2026 r.

Pracownicy wynagradzani stawką minimalną mają zagwarantowaną wyższą kwotę od 1 stycznia. Oznacza to, że wynagrodzenie za grudzień 2025 r. wypłacone w styczniu 2026 r., zgodnie z przyjętym w firmie terminem wypłat przesuniętym na miesiąc następny, przysługuje jeszcze w wysokości obowiązującej w 2025 r., a więc 4666 zł. Wynagrodzenie przysługuje bowiem za pracę wykonaną w danym okresie, czyli w grudniu.

Od wynagrodzenia należnego za grudzień, wypłaconego w styczniu w stawce grudniowej, należy też opłacić składkę na Fundusz Pracy.

inne świadczenia

Wzrost wysokości wynagrodzenia minimalnego podnosi również inne obowiązkowe świadczenia, należności, których podstawą jest płaca minimalna, jej część lub wielokrotność. Kwota minimalnego wynagrodzenia funkcjonuje również jako graniczna np. przy dokonywaniu potrąceń z pensji, a w przepisach ubezpieczeniowych także jako podstawa wymiaru składek ZUS z niektórych tytułów.

1. Dodatek za pracę w porze nocnej

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje specjalny dodatek do wynagrodzenia z tego powodu, że wykazuje aktywność w szczególnej porze przeznaczonej na spoczynek. Należy się on za każdą godzinę pracy w porze nocnej, w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatek oblicza się dzieląc minimalną stawkę przez wymiar czasu pracy ustalony dla każdego miesiąca zgodnie z art. 130 kodeksu pracy (dalej: k.p.). Dodatek jest zmienny, bo stanowi 20 proc. otrzymanej stawki godzinowej, która w każdym miesiącu może być inna. [tabela 6]

2. Minimalna podstawa zasiłków z ubezpieczeń społecznych

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika.

W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy podstawa ulega odpowiednio zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Powyższe zasady mają zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru takich świadczeń jak:

• wynagrodzenie chorobowe,
• świadczenie rehabilitacyjne,
• zasiłek wyrównawczy,
• zasiłek macierzyński,
• zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
• zasiłek opiekuńczy.

Najniższa podstawa wymiaru zasiłków nie dotyczy ubezpieczonych będących pracownikami, do których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę np. pracowników młodocianych, a także do zleceniobiorców czy osób prowadzących działalność gospodarczą. [tabela 7]

Pracownikom wynagradzanym stawką minimalną, którzy będą chorować na przełomie roku (np. grudzień – styczeń), oraz tym, którzy zachorują 1 stycznia 2026 r. lub później, przysługuje świadczenie z podstawy podwyższonej do tej najniższej.

3. Składki początkujących przedsiębiorców

Od 1 stycznia 2026 r. wzrośnie też najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób rozpoczynających działalność pozarolniczą. I tak, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, prowadzących pozarolniczą działalność na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub przepisów szczególnych (w tym wspólnicy spółek cywilnych), w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.

W 2026 r. minimalna podstawa będzie wynosiła 1 441,80 zł (4 806 zł x 30 proc.), co oznacza jej wzrost o 42 zł w stosunku do okresu od lipca do grudnia 2025 r. (1 399,80 zł).

Uwaga! Preferencyjna podstawa wymiaru nie dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne. [tabela 8].

4. Pozostałe świadczenia, należności, podstawy

Od minimalnej pensji zależą:

• maksymalna odprawa pieniężna, przysługująca pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn innych niż te, dotyczące pracownika – 72 090 zł (15-krotność minimalnej stawki);
• odszkodowanie dla pracowników, wobec których pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu – nie niższe niż 4 806 zł;
• odszkodowanie dla pracownika, który rozwiązał umowę o pracę z powodu mobbingu – nie mniej niż 4 806 zł;
• minimalne wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestoju – 4 806 zł;
• wynagrodzenie gwarancyjne za niewykonywanie pracy z powodu rozkładu czasu pracy – nie niższe niż 4 806 zł dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, wynagradzanego w inny sposób niż stałą stawką miesięczną;
• świadczenie pieniężne z tytułu odpłatnej umowy o praktykę absolwencką – 9 612 zł (2-krotność minimalnej stawki);
• minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawartej umowy zlecenia, w której odpłatności w ogóle nie określono lub określono, ale inaczej niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie – 4 806 zł;
• podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem będących osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy – 4 806 zł;
• minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla pracowników przebywających na urlopach wychowawczych – 3 604,50 zł (4 806 zł x 75 proc.);
• podstawa wymiaru składki na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne dla osób fizycznych, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami sprawującymi osobistą opiekę nad dzieckiem, będące zleceniobiorcami, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, przez okres co najmniej 6 miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania – nie niżej niż 3604,50 zł (4666 x 75 proc.);
• podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne osoby fizycznej, która na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej jest osobą sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem, a która nie spełnia warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, o których mowa w art. 6a ustawy systemowej – 4806 zł;
• minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla osób podlegających im dobrowolnie, które nie mają żadnego tytułu do ubezpieczeń obowiązkowych – 4806 zł.

5. Kwoty wolne od potrąceń

Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie przed potrąceniami polegającej m.in. na stosowaniu kwot wolnych, czyli gwarantowanych, w zależności od rodzaju ujęcia. Obowiązują one zarówno przy potrąceniach przymusowych (np. na podstawie tytułów wykonawczych), jak i dobrowolnych, co do których wymagana jest pisemna zgoda pracownika. Wyjątkiem są należności alimentacyjne, przy których nie ma kwoty wolnej.

Potrącenia przymusowe

Z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłaty na PPK u uczestnika – podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,

4) kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p. (kary porządkowe).

Są to potrącenia dokonywane w podanej kolejności, bez zgody pracownika. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy i wpłaty na PPK uczestnika – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne

2) 75 proc. wynagrodzenia określonego wyżej – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;

3) 90 proc. wynagrodzenia w wysokości jak wyżej – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p. [tabela 9 i 10]

Potrącenia dobrowolne

Przy potrąceniach dobrowolnych, na dokonywanie których pracownik musi wyrazić pisemną zgodę, również stosuje się kwoty wolne. Wysokość kwot wolnych zależy od tego, na czyją rzecz są dokonywane. I tak wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy, 2) 80 proc. kwoty określonej w pkt 1 – przy potrącaniu innych należności niż określone wyżej (innych niż na rzecz pracodawcy; np. składka dla związków zawodowych, składka z tytułu polisy grupowego ubezpieczenia na życie). [tabela 11 i 12]

Uwaga! Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Dotyczy to obu rodzajów potrąceń, tj. zarówno przymusowych, jak i dobrowolnych.

Odrębne kwoty wolne od potrąceń obowiązują dla pracowników, których przychody są zwolnione z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 oraz pkt 152–154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. [tabela 13 i 14]

minimalna stawka godzinowa dla zleceniobiorców

Wysokość minimalnej stawki godzinowej z tytułu umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług również zależy od wysokości miesięcznej stawki wynagrodzenia minimalnego. Wyższa stawka pracownicza przekłada się na wzrost wynagrodzenia za jedną godzinę pracy zleconej.

W 2026 r. będzie ona wyższa o 0,90 zł w stosunku do stawki z grudnia 2025 r. i wyniesie 31,40 zł.

Przy założeniu, że zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ale nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, stawka minimalna godzinowa po odliczeniu składek emerytalno-rentowych oraz zdrowotnej i zaliczki na podatek PIT (20-proc. koszty uzyskania przychodów) wyniesie 22,19 (netto).

Natomiast z ubezpieczeniem chorobowym stawka ta wynosi 21,66 zł netto.

Z kolei zleceniobiorca w wieku do 26. roku życia, ubezpieczony ze zlecenia w pełnym zakresie, ale objęty ulgą „zerowy PIT” otrzyma „na rękę” 25,19 zł, a z ubezpieczeniem chorobowym – 24,66 zł. Natomiast student/uczeń do 26. roku życia, który nie podlega żadnym ubezpieczeniom w ZUS i korzysta z ulgi podatkowej, otrzyma pełną stawkę 31,40 zł. ©℗