Młodzi rodzice w Polsce mogą liczyć na przerwy w pracy związane z narodzinami i wychowaniem dziecka - dokładnie mają prawo skorzystać z urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego, rodzicielskiego oraz wychowawczego. W czasie tych urlopów przysługują im także różnego rodzaju świadczenia.
W najbliższej przyszłości mogą jednak nastąpić zmiany w urlopach rodzicielskich. Bruksela chciałaby bowiem wprowadzić urlop opiekuńczy, czyli pięć dni w roku dla każdego pracownika na opiekę nad chorym lub niesamodzielnym krewnym. Więcej na ten temat czytaj w naszym tekście>> To wymagałoby zmian w polskich urlopach, zdecydowanie mniej korzystnych dla kobiet - dziś mogą same skorzystać z całego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.
Urlop macierzyński i rodzicielski. Przez cały okres urlopu macierzyńskiego, który trwa minimum 20 tygodni (przy narodzinach jednego dziecka), matka lub ojciec otrzyma zasiłek macierzyński. Matka musi obowiązkowo wykorzystać po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, a kolejne 6 tygodni może wykorzystać ojciec - jest to tak zwany urlop tacierzyński.
Bezpośrednio po urlopie macierzyńskim rodzic może natomiast skorzystać z urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni, w razie urodzenia 1 dziecka lub 34 tygodni, w razie urodzenia co najmniej dwojga dzieci przy porodzie.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego jest uzależniona w przypadku urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego uzależniona od deklaracji matki, na jaki czas chce go otrzymywać:
- 100 proc. podstawy wymiaru - przysługuje, jeżeli kobieta nie zamierza skorzystać z urlopu rodzicielskiego; 100 proc. zasiłku przysługuje przez cały okres urlopu macierzyńskiego;
- 80 procent podstawy wymiaru - przysługuje, jeżeli kobieta po urodzeniu dziecka będzie wnioskowała o urlop rodzicielski; wniosek musi złożyć nie później niż 21 dni po porodzie; 80 proc. podstawy wymiaru przysługuje podczas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego;
- 60 procent podstawy wymiaru - przysługuje, jeżeli kobieta przekroczy 21-dniowy termin złożenia wniosku o urlop rodzicielski; 100 proc. zasiłku przysługuje podczas urlopu macierzyńskiego, a 60 proc. podczas urlopu rodzicielskiego.
Przy czym podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego pracownika to przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu.
Jednocześnie, jeśli rodzic zdecyduje się łączyć urlop rodzicielski z pracą na rzecz pracodawcy, który udzielił mu tego urlopu, wówczas wysokość zasiłku macierzyńskiego pomniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, jaką wykonuje pracownik - przy urodzeniu jednego dziecka mogą być to łącznie nawet 64 tygodnie.
Urlop ojcowski. Niezależnie od urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego ojcu dziecka przysługuje urlop ojcowski, który musi być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia, ale może zostać podzielony na dwie części.
Niezależnie od liczby urodzonych dzieci urlop ojcowski wynosi 14 dni kalendarzowych i przez cały ten okres ojciec otrzyma zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, liczonej jak przy zasiłku macierzyńskim.
Urlop wychowawczy. Pracownikowi, zatrudnionemu przez co najmniej 6 miesięcy na podstawie umowy o pracę, pracodawca musi także udzielić urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 5. roku życia. Urlop można podzielić maksymalnie na pięć części, a trwa on do 36 miesięcy.
Urlop wychowawczy jest bezpłatny, a to oznacza, że pracownik nie otrzymuje wtedy ani zasiłku macierzyńskiego, ani wynagrodzenia - może natomiast otrzymać dodatek wychowawczy. Przysługuje on do zasiłku rodzinnego, który z kolei jest przyznawany na dziecko do osiemnastego roku życia lub 21 lat, jeśli nadal się uczy, a w przypadku studiów wyższych ten próg przesuwa się do ukończenia przez dziecko 24 roku życia. Miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekraczać kwoty 674 zł, a w przypadku rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym – 764 zł.
Kto nie dostanie dodatku wychowawczego, przeczytasz tutaj>>
Dodatek można pobierać przez maksymalnie 24 miesiące kalendarzowe przy jednym dziecku, a czas ten wydłuża się 36 miesięcy kalendarzowych w przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem. Z kolei rodzice lub opiekunowie dzieci niepełnosprawnych mogą pobierać dodatek maksymalnie przez okres 72 miesięcy kalendarzowych.
Wysokość dodatku nie jest uzależniona od liczby wychowywanych dzieci i wynosi 400 zł miesięcznie.