Brak pieniędzy w ochronie zdrowia łatamy PR-em

Choć czasem może to tak wyglądać, to klątwy chyba nikt nie rzucił. Ale fakt, że jest to bardzo trudny resort – z różnych powodów. Myślę, że podstawowym problemem jest niewiara polityków w to, że w tym ministerstwie można doprowadzić do sytuacji przełomowej, realnie uporządkować ten obszar polityki i społeczeństwa oraz dać mu nowe życie.

W praktyce różnie z tym bywa. Wielu ministrów zdrowia ma na dzień dobry postawione cele, a z góry wiadomo, że środki, którymi dysponują, nie pozwolą na osiągnięcie choćby połowy z nich. Wtedy zaczyna się szukanie wyjść prowizorycznych, ryzykownych. Ryzykownych i politycznie, i dla kondycji ochrony zdrowia. Jeśli gdzieś szukać klątwy w resorcie zdrowia, to może w tym, że kolejnym ekipom wydaje się, iż akurat w nim nie muszą obowiązywać prawidła ekonomiczne. Że można naciągnąć zasady matematyki i bez odpowiednich narzędzi zrealizować to, co chcemy. W żadnym innym ministerstwie ta klątwa tak nie działa.

Nie chodzi tylko o pieniądze, choć są one bardzo istotne. Jeśli nie przyjmujemy do wiadomości, że w Czechach wydaje się na ochronę zdrowia 150 proc. tego co w Polsce, twierdzimy, że tak nie jest, że to fanaberie, to o czym my rozmawiamy? Gdybyśmy chociaż nakreślili plan, jak w perspektywie dwóch, czterech, może sześciu lat dochodzimy do tego pułapu, to jakoś bym zrozumiał. Ale nikt nawet nie chce udawać. Efekt? Dzisiejsza układanka będzie działać tylko wtedy, gdy ludzie będą coraz więcej dorzucać do systemu z własnych kieszeni, po cichu komercjalizując i prywatyzując ochronę zdrowia.

To nie strachy, tylko matematyka. Jeśli brakuje pieniędzy – a brakuje – i jeśli nie zbierzemy ich ze składek czy podatków, to ludzie będą musieli dołożyć się w pozapodatkowym trybie. Nie ma innego wyjścia, nie ma tu trzeciej drogi. A my udajemy. Gdy ujawniają się niedobory finansowe, łatamy to PR-em.

Niestety, nie mogę pochwalić żadnego z zaproponowanych rozwiązań. Oczywiście możemy dyskutować, czy postulat zniesienia limitów na wszystko nie jest dysfunkcyjny, bo pewne limity zostały zniesione – np. na ambulatoryjną opiekę – a kolejki się wydłużyły. Tu nie ma jednego rozwiązania. Ale to w gruncie rzeczy didaskalia. Wśród tych propozycji oszczędności nie widzę niczego zamiast – to tylko zaciskanie pasa bez impulsu, jak coś dodać do systemu. Jeśli tylko odejmujemy, to musi się to odbić na pacjentach. Nie ma innej opcji, tak to działa.

Żaden z liderów politycznych – bez nazwisk, bo chodzi o szersze zjawisko – nie chce tego wziąć na siebie. Uciekają w propagandę, wymieniając dodatkowe miliardy, o które urosły budżetowe wydatki na zdrowie.

To żonglerka liczbami, bo przecież rosną koszty, mamy inflację i tak dalej. 25 lat temu kupiłem auto za 30 tys. zł. Dziś ta sama marka oferuje auta za 102 tys. zł. I co to ma do rzeczy, że kupiłem wtedy za 1/3 dzisiejszej ceny? Porównujmy rzeczy porównywalne – procent PKB jest po prostu za niski. Nie odkrywam tu Ameryki. Po prostu tak jest.

Panie redaktorze, mieliśmy pandemię COVID-19, a wraz z nią 100 tys. nadmiarowych zgonów. Niemcy mieli podobny poziom, ale jest ich dwa razy więcej. Polski system ochrony zdrowia spowodował, że 50 tys. ludzi umarło niepotrzebnie. Tak, system, nie ma co zwalać na ludzi działających wbrew sobie. Co my z tym doświadczeniem zrobiliśmy? Wyparliśmy i udajemy, że następnym razem jakoś to będzie. Ostatnio mieliśmy odpolitycznienie naszego resortu zdrowia...

Tak, pal sześć stanowiska, choć chyba obaj się zgodzimy, że to odpolitycznienie skończyło się tym, że resort trafił w sam środek politycznego piekła, a przy tym ze zdystansowanymi koalicjantami. Ale zostawmy Sejm, bo chciałem powiedzieć o prawdziwym odpolitycznieniu.

Zgoda ponadpartyjna co do tego, że pewne koszty należy ponieść. Trzeba powiedzieć społeczeństwu: za te same pieniądze dłużej nie pojedziemy – jest za mało pieniędzy, a gdy zbierzemy więcej, to naprawimy konkretne sprawy, które będziecie mogli prześwietlić za dwa czy trzy lata. W Niemczech, gdzie aktualnie też reformuje się szpitale, wiedzą, że aby naprawić system, potrzeba zgody co do tego, żeby na czas reformy podnieść składkę zdrowotną o 1 proc.

Tuż przed tym, jak jesienią 2023 r. zmieniły się rządy, w środowiskach polityczno-medycznych pojawiały się pomysły, że minister zdrowia powinien być w randze wicepremiera. Byłby to sygnał, że to jest dziedzina życia, którą chcemy naprawić. A przy tym w przypadku ministra zdrowia ważna jest pozycja polityczna. Dziś szefowa resortu zdrowia została z tym wszystkim sama.

Wbrew pozorom nie jest to trudne. Ekonomiści opracowali model, który teraz przekładamy na legislację i wkrótce pokażemy konkrety. Generalnie nie chcemy, by osoby, które mało zarabiają, musiały płacić więcej. To wykluczone.

Nie ma co kryć, że są osoby, które bardzo oszczędzają na składce zdrowotnej i płacą obecnie mniej niż 9 proc. – oni według nas muszą zapłacić te 9 proc.

A minister finansów powie, że ma pieniądze, by dziurę po obniżce załatać. Tylko jeśli tak jest, to dlaczego dziś pisze pisma, by pokazać, gdzie można znaleźć oszczędności, zamiast po prostu dosypać kasy? Czy w innym ministerstwie przeszłaby taka oparta na jaskrawych przeciwnościach operacja?

Nie. Szukamy też dochodu przy cenach wysoko przetworzonej żywności czy innych dziedzinach konsumpcji, które sprzyjają antyzdrowotnym zachowaniom. Idźmy dalej: dlaczego umowy o dzieło czy najmu nie są objęte zdrowotnym podatkiem? Dlaczego pozwalamy na dziwne możliwości żonglowania podatkami jak fundacje rodzinne? Ale powiem szczerze, że ten etap zgody politycznej to i tak będzie pół biedy. Schody zaczną się później.

Musimy się zastanowić, jak ten system ma wyglądać, gdzie dorzucamy pieniądze, kto ma być beneficjentem. Weźmy sieć szpitali w wydaniu sprzed 20 czy 50 lat. Do dziś jedziemy na Gierku i na tym, jak to za jego rządów zostało poukładane.

Około jednej trzeciej więcej niż dziś.

Przed sobą mamy dwie ścieżki: albo zwiększamy finansowanie i dzięki temu wydajność systemu, albo zostajemy na obecnym poziomie i idziemy w kierunku komercjalizacji i prywatyzacji. Jestem przeciwnikiem tego drugiego kierunku, bo choć systemy prywatne czasami działają efektywnie, to z czasem się sypią. Siłą rzeczy są nastawione na zyski. A przecież realny zysk dla państwa jest taki, że człowiek nie choruje i przychodzi do pracy, przynosząc gospodarce przychody. Dla prywatnego systemu taka perspektywa nie istnieje. Widać to i dziś, gdy stawiają na te zabiegi, które są opłacalne.

Pojawi się, jak dogadamy się co do większych pieniędzy na zdrowie. Inaczej nie ruszymy z miejsca i będziemy tkwić w tym marazmie. ©Ⓟ