OPS-y błędnie ujmują dochody z należności alimentacyjnych

W sprawozdaniu Rb-27S sporządzanym przez ośrodki pomocy społecznej nie wystąpi ani paragraf 098, ani też 236. Takie dochody wyegzekwowane przez komornika z funduszu alimentacyjnego OPS-y wykazują w Rb-27ZZ. Paragraf 236 wystąpi w jednostkowym Rb-27S gminy. Niektórych to może zaskoczyć - pisze Krystyna Gąsiorek z firmy szkoleniowo-doradczej MATMAR.

Sporządzając sprawozdania budżetowe ośrodki pomocy społecznej (OPS) często popełniają błąd przy sprawozdaniu Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego i Rb-27ZZ z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami. Błąd ten jest związany z prezentacją dochodów otrzymanych m.in. od komornika z tytułu wyegzekwowanego zwrotu świadczenia wypłaconego z funduszu alimentacyjnego. Skutek jest taki, że później nie ma możliwości sporządzenia prawidłowo sprawozdania zbiorczego lub też sporządzenia sprawozdania jednostkowego – zgodnie z instrukcją w tym zakresie. W praktyce chodzi o następującą sytuację: ośrodek wypłaca świadczenie z funduszu alimentacyjnego i podejmuje działania wobec dłużników alimentacyjnych, następnie komornik egzekwuje należności alimentacyjne wypłacone z funduszu alimentacyjnego i trafiają one do OPS, który realizując powierzone zadania, uzyskuje dochody i odprowadza je na rachunek gminy. I tu jest wątpliwość – jak te dochody (otrzymane od komornika z tytułu wyegzekwowanego zwrotu świadczenia wypłaconego z funduszu alimentacyjnego) prezentować w sprawozdawczości budżetowej zarówno po stronie OPS, jak i po stronie gminy. Chodzi tu – odpowiednio – o sprawozdanie jednostkowe Rb-27S, jednostkowe sprawozdanie Rb-27ZZ oraz zbiorcze Rb-27ZZ.

Jaki podział

Jak wynika z art. 4 ust. 1 pkt 7 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, 5 proc. dochodów uzyskiwanych na rzecz bud żetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami (o ile odrębne przepisy nie mówią inaczej) stanowią dochody własne gminy. Przyznawanie i wypłata świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych jest zadaniem zleconym gminie z zakresu administracji rządowej finansowanym w formie dotacji celowej z budżetu państwa. Tak wynika z ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Należności przypadające od dłużnika alimentacyjnego z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego podlegają ściągnięciu wraz z odsetkami w drodze egzekucji sądowej na podstawie przepisów o egzekucji świadczeń alimentacyjnych, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy. W związku z powyższym należność w kwocie 40 proc. stanowi dochód własny gminy, a pozostałe 60 proc. tej kwoty oraz odsetki stanowią dochód budżetu państwa.

Właściwa prezentacja

Sprawozdania budżetowe są sporządzane na podstawie rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Sprawozdanie Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych samorządowej jednostki budżetowej / jednostki samorządu terytorialnego sporządzamy zgodnie z instrukcją sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego określono załącznikiem nr 37 do ww. rozporządzenia. I właśnie zapis par. 2 ust. 2 załącznika nr 37 stanowi, że dochody związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, należne budżetowi państwa, nie są wykazywane w sprawozdaniu z wykonania planu dochodów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego.

Jednostki bezpośrednio realizujące zadania z zakresu administracji rządowej (OPS), które uzyskują z tego tytułu dochody, prezentują je w sprawozdaniu jednostkowym Rb-27ZZ. Jest to właśnie sprawozdanie z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami. Sporządzane jest ono zgodnie z instrukcją określoną w załączniku nr 37 do rozporządzenia. Należy zwrócić uwagę, że OPS, który otrzymał należność od dłużnika alimentacyjnego z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego w 100 proc., przekazuje ją (paragraf 098 klasyfikacji budżetowej) na rachunek bieżący gminy. Gmina natomiast 40 proc. przekazuje na swoje dochody, które powinny być zaklasyfikowane w paragrafie 236, natomiast 60 proc. gmina przekazuje na rachunek dysponenta części budżetowej przekazującego dotację.

Ośrodek pomocy społecznej, sporządzając sprawozdanie kwartalne Rb-27ZZ, prezentuje w paragrafie 0980 w kolumnie:

• „Należności (saldo początkowe plus przypis minus odpis)” – 100 proc. należność od dłużnika alimentacyjnego z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego;
• „Dochody wykonane ogółem” – 100 proc. wpłaty od dłużnika alimentacyjnego z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego;
• „Dochody przekazane” – 100 proc. należność od dłużnika alimentacyjnego z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego przekazane na rachunek bieżący gminy.

Sprawozdanie zbiorcze jest sporządzane w szczegółowości sprawozdań jednostkowych przez przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego (na podstawie sprawozdań jednostkowych jednostek mu podległych) oraz sprawozdania jednostkowego jednostki samorządu terytorialnego, jako jednostki budżetowej i jako organu. Przy czym gmina, sporządzając sprawozdanie zbiorcze Rb-27ZZ, musi zwrócić uwagę na par. 6 ust. 2 instrukcji, który stanowi, że w kolumnie:

1) „Dochody potrącone na rzecz jednostek samorządu terytorialnego” wykazuje dochody wykonane, należne jednostkom samorządu terytorialnego na podstawie odrębnych przepisów, tzn. niestanowiące dochodów budżetu państwa;

2) „Dochody przekazane” wykazuje kwotę dochodów przekazanych na rachunek bieżący – subkonto dochodów dysponenta części budżetowej przekazującego dotację; w sprawozdaniu za IV kwartały wykazuje kwotę dochodów przekazanych, z uwzględnieniem dochodów przekazanych do 8 stycznia roku następującego po roku budżetowym.

Gmina, na podstawie sprawozdań jednostkowych Rb-27ZZ, w tym OPS, sporządza sprawozdanie zbiorcze w szczegółowości sprawozdania jednostkowego i tak w paragrafie 0980 powinny być zaprezentowane dane w kolumnach następująco:

• „Należności (saldo początkowe plus przypis minus odpis)” – 100 proc. należność od dłużnika alimentacyjnego z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego;
• „Dochody wykonane ogółem” – 100 proc. wpłaty od dłużnika alimentacyjnego z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego;
• „Potrącone na rzecz JST” – 40 proc. dochodów wykonanych, należne gminie zgodnie z zapisami ustawy;
• „Dochody przekazane” – 60 proc. dochodów przekazanych na rachunek bieżący – subkonto dochodów dysponenta części budżetowej przekazującego dotację.

Gmina w sprawozdaniu zbiorczym w danych uzupełniających do sprawozdania Rb-27ZZ wykazuje w poszczególnych rozdziałach kwoty należności, zaległości i nadpłat, odpowiednio w części należnej budżetowi państwa i w części należnej jednostkom samorządu terytorialnego, na mocy odrębnych przepisów. Ponieważ – jak wskazano powyżej – należność w kwocie 40 proc. stanowi dochód własny gminy, a nie jednostki budżetowej – OPS, a 60 proc. dochód budżetu państwa.

Gdzie łatwo o pomyłkę

Dochody uzyskiwane w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami (o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej) należne jednostce samorządu terytorialnego w wysokości 40 proc. są prezentowane w sprawozdaniu jednostkowym Rb-27S gminy, a nie w ośrodku pomocy społecznej jako jednostce bezpośrednio realizującej to zadanie. W związku z powyższym w sprawozdaniu jednostkowym gminy Rb-27S występuje paragraf 236 z tytułu dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami w wysokości 40 proc.

Ośrodek pomocy społecznej, sporządzając sprawozdanie jednostkowe Rb-27S, nie prezentuje żadnych kwot z dochodów przedstawionych powyżej, tylko z innych, o ile by takie miał, albo sporządza sprawozdanie negatywne („zerowe”).

W związku z powyższym w OPS w sprawozdaniu Rb-27S nie mogą wystąpić ani paragraf 098, ani też 236, ponieważ to źródło dochodów jest prezentowane w 100 proc. w sprawozdaniu jednostkowym Rb-27ZZ – OPS w paragrafie 098.

Należy również zwrócić uwagę, że sprawozdanie jednostkowe jest sporządzane przez kierownika jednostki organizacyjnej, kierownika jednostki obsługującej na podstawie ewidencji księgowej. Dlatego też w sprawozdaniu zbiorczym nie ma możliwości nic zmienić (nawet paragrafu klasyfikacji bud żetowej) ani w sprawozdaniu Rb-27S, jak również w sprawozdaniu Rb-27ZZ. ©℗