Z punktu widzenia podanego zapytania kluczowe zapisy zostały zawarte w ust. 14 i ust. 15 art. 14 specustawy. Z ich treści wynika – odpowiednio:

„14. Państwowe jednostki budżetowe i jednostki samorządu terytorialnego gromadzą środki z Funduszu na wydzielonym rachunku dochodów i przeznaczają na wydatki, o których mowa w ust. 1, w ramach planu finansowego tego rachunku.
15. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu oraz zarząd województwa dysponują środkami oraz opracowują plan finansowy dla rachunku, o którym mowa w ust. 14”.
Warto odnotować, że ww. zapisy są rodzajowo zbliżone do zapisów ujętych w art. 65 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, gdzie również jest mowa o wydzielonym rachunku dochodów.
Pomoc dla uchodźców. Nowe przepisy, stanowiska RIO i MF
Pomoc dla uchodźców. Nowe przepisy, stanowiska RIO i MF

Zobacz również
Przy opisanej wyżej konstrukcji przepisów faktycznie można mieć wątpliwości, czy jednostka samorządu terytorialnego powinna założyć tylko jeden wydzielony rachunek dochodów, czy może powinna posiadać ich więcej – w zależności np. od przeznaczenia środków przekazywanych przez wojewodę. Warto bowiem przypomnieć, że w ramach Funduszu Pomocowego ustawodawca zakłada realizację różnych form wsparcia, w tym zwrot rekompensaty (40 zł) z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy, czy wypłatę jednorazowych świadczeń (300 zł) dla obywateli Ukrainy. Pierwsza forma wsparcia ma podstawę normatywną w art. 13 specustawy, gdzie m.in. postanowiono, że każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, o których mowa w art. 1 ust. 1, może być przyznane na jego wniosek świadczenie pieniężne z tego tytułu nie dłużej niż za okres 60 dni. Okres wypłaty tego świadczenia może być przedłużony w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Zadania gminy, określone w ust. 1, są zadaniami z zakresu administracji rządowej zleconymi gminie, a środki przeznaczone na ich realizację zapewnia wojewoda.
Druga forma wsparcia ma zaś podstawę w art. 31 specustawy, gdzie m.in. postanowiono, że obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 i który został wpisany do rejestru PESEL, przysługuje pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe. Organem właściwym w sprawach jednorazowego świadczenia pieniężnego jest wójt, burmistrz, prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce pobytu osoby, o której mowa w art. 31 ust. 1 specustawy.
Interpretując art. 14 ust. 14 specustawy należy mieć więc na uwadze opisane wyżej zróżnicowane formy wsparcia dla obywateli Ukrainy. Przepis ten, co prawda, zawiera sformułowania sugerujące założenie przez jednostkę samorządu terytorialnego – jednego wydzielonego rachunku dochodów, to jednak ten wymóg można interpretować w kontekście jednej formy wsparcia. Przykładowo w tym założeniu jeden wydzielony rachunek dochodów może służyć do ewidencjonowania środków z tytułu ww. wsparcia z art. 13 specustawy a inny (jeden) wydzielony rachunek dochodów może służyć do ewidencjonowania środków z tytułu formy wsparcia z art. 31 specustawy. W podanych uwarunkowaniach wymóg wydzielonego rachunku dochodów należy utożsamiać z konkretną (jedną) formą wsparcia przekazywaną w ramach Funduszu Pomocy. Taka koncepcja była już nawet wykorzystywana w praktyce na kanwie ww. przepisów dotyczącego Funduszu COVID-19. Wówczas w podejmowanych przez organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego zarządzeniach na podstawie ww. art. 65 ust. 11–13 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw – pojawiały się bowiem wyodrębnione plany dochodów i wydatków na różne zadania finansowane ze środków ww. Funduszu COVID-19. Na przykład w ramach jednego zarządzenia ustalano np. plan dochodów i wydatków na zadanie związane z realizacją dopłaty do czynszu oraz plan dochodów i wydatków na zadanie związane ze zorganizowaniem transportu (dowozu) do punktów szczepień przeciwko wirusowi SARS-CoV-2.
Za podaną koncepcją przemawia dodatkowo aspekt przejrzystości i transparentności gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, co ma zresztą uzasadnienie z uwagi na fakt, że samorządy są tylko dystrybutorami środków z budżetu centralnego.
Podsumowując, istnieją uzasadnione przesłanki do założenia, że wymóg wydzielonego rachunku dochodów należy rozpatrywać w perspektywie przekazywania z budżetu centralnego środków na realizację konkretnej (jednej) formy wsparcia. W konsekwencji nie jest wykluczone dysponowanie przez dany samorząd wieloma (wydzielonymi) rachunkami bankowymi do ewidencjonowania środków Funduszu Pomocy przyporządkowanych do poszczególnych rodzajów form wsparcia. ©℗
Podstawa prawna
art. 65 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 202)
ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583)

jaki paragraf dla środków rezerwy kryzysowej

W jakiej klasyfikacji budżetowej przeznaczyć środki rezerwy kryzysowej na rzecz uchodźców związane z remontem pomieszczeń wchodzących do zasobu komunalnego na noclegi?
Przede wszystkim z podanego zapytania należy wnioskować, że mają zostać uruchomione specjalne środki z rezerwy na zarządzanie kryzysowe. Chodzi zapewne o środki określone w art. 26 ustawy z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. W podanym artykule m.in. wskazano, że finansowanie wykonywania zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego na poziomie gminnym, powiatowym i wojewódzkim planuje się w ramach budżetów odpowiednio: gmin, powiatów i samorządów województw. W budżecie jednostki samorządu terytorialnego tworzy się więc rezerwę celową na realizację zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego w wysokości nie mniejszej niż 0,5 proc. wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego pomniejszonych o wydatki inwestycyjne, wydatki na wynagrodzenia i pochodne oraz wydatki na obsługę długu.
W dotychczasowym orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych akcentowało się, że z uwagi na nieprzewidywalność zdarzeń z zakresu zarządzania kryzysowego i możliwość wystąpienia takich zdarzeń czy sytuacji nadzwyczajnych w okresie całego roku budżetowego, rezerwa ta powinna być przez jednostkę samorządu terytorialnego rozdysponowywana i wydatkowana wyłącznie na zadania z zakresu zarządzania kryzysowego i utrzymywana w planie wydatków budżetu do końca roku budżetowego w celu umożliwienia jednostce samorządu terytorialnego natychmiastowej reakcji w sytuacji wystąpienia sytuacji zdefiniowanych w art. 2 ww. ustawy. W lutym br. Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych zaakceptowała możliwość wydatkowania środków ww. rezerwy kryzysowej na cele związane ze wsparciem uchodźców ukraińskich. Wsparcie to może mieć różny charakter. Powyższe daje więc uzasadnione podstawy do przeznaczenia środków wspomnianej rezerwy m.in. na remonty lokali wchodzących w zasób komunalny. Skoro tak, to przejść można do analizy wskazanego problemu przez pryzmat rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. I tak sam fakt rozwiązania rezerwy kryzysowej powinien mieć odzwierciedlenie w podziałkach klasyfikacji budżetowej jako dział 758 „Różne rozliczenia”, rozdział 75818 „Rezerwy ogólne i celowe” oraz par. 4810 „Rezerwy”. Natomiast po stronie wydatkowej opisane w zapytaniu cele powinny być ujęte w klasyfikacji budżetowej oznaczonej jako dział 700 „Gospodarka mieszkaniowa”, rozdział 70007 „Gospodarowanie mieszkaniowym zasobem gminy” oraz par. 4210 „Zakup materiałów i wyposażenia”.
Końcowo warto dodać, że powyższe wpisuje się także w art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, z którego wynika, że do zadań wójta należy w szczególności gospodarowanie mieniem komunalnym. Przejawem realizacji gospodarowania mieniem może być właśnie przygotowanie lokali na potrzeby uchodźców ukraińskich.
Podsumowując, środki rezerwy kryzysowej mogą być przeznaczone przez wójta gminy na poczet remontu lokali na potrzeby noclegowe dla uchodźców w dziale 700, rozdziale 70007, par. 4210. ©℗
Podstawa prawna
art. 26 ustawy z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 261; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 583)
rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 513)
art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 583)

jak zaksięgować wpływy i wydatki ze środków funduszu pomocy

W jaki sposób ująć w księgach rachunkowych organu wpływy i wydatki ze środków Funduszu Pomocy? Czy można sporządzić plan kont z użyciem kont 133 i 223? W realizacji zadania będzie uczestniczyć GOPS.
Dokonując oceny podanej problematyki, przede wszystkim warto przypomnieć, że zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości to kierownik jednostki ustala w formie pisemnej i aktualizuje dokumentację w zakresie polityki rachunkowości, a dotyczy to w szczególności ustalenia zasad ewidencji księgowej i rachunkowości dla środków pochodzących z nowego Funduszu Pomocy, o którym mowa w art. 14 specustawy.
W kontekście gminy, która zasadniczo jest beneficjentem ww. środków, to wójt gminy powinien przyjąć specjalne zarządzenie w ww. zakresie przedmiotowym. Zarządzenie to powinno uwzględniać bezpośrednią realizację zadań przez jednostkę budżetową – np. gminny ośrodek pomocy społecznej. Wskazane jest, aby elementem składowym ww. dokumentu był plan kont środków pochodzących z Funduszu Pomocy. W ramach planu konto kluczowe znaczenie powinny odegrać konto 133, konto 223 oraz konta 901 i 902 – zgodnie z ich przeznaczeniem wynikającym z rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. I tak w grę wchodzi zastosowanie konta 133 „Rachunek budżetu” oraz konta 223 „Rozliczenie wydatków budżetowych”. Ponadto znaczenie ma konto 901 „Dochody budżetu” oraz konto 902 „Wydatki budżetu”.
Uwzględniając ww. konta księgowe, w księgach rachunkowych organu (konta bilansowe) można przyjąć pewien schemat ewidencji:
– konto 133 (analityczne) służy do ewidencji operacji związanych z realizacją zadań wykonanych na rachunku bankowym, po stronie Wn wykazuje się wpływ środków w korespondencji z kontem 901 (analityczne), po stronie Ma wykazuje się wypływy w korespondencji z kontem 902;
– konto 223 służy do rozliczeń z jednostkami budżetowymi, z tytułu realizowanych wydatków przez te jednostki, po stronie Wn wykazuje się wpływ środków w korespondencji z kontem 901 (analitycznie), po stronie Ma wykazuje się wypływy środków w korespondencji z kontem 902.
Podsumowując, kwestie związane z ewidencją środków pochodzących z Funduszu Pomocy powinny zostać ujęte w wewnętrznym zarządzeniu kierownika jednostki. Stanowić to będzie element polityki rachunkowości. Zaznaczyć przy tym trzeba, że podanego wyżej sposobu ewidencji środków nie należy traktować jako jedynego właściwego, bowiem jest to raczej sygnalizacja pewnego kierunku postępowania ewidencyjnego ze wspomnianymi specjalnymi środkami. Nie są więc wykluczone inne sposoby ujmowania środków.
Podstawa prawna
art. 10 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106)
art. 14 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 684)
rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 342)