Stosując terminologię karcianą – nowy rok zawsze oznacza nowe rozdanie. W zakresie kadr i płac widać to bardzo wyraźnie, gdyż 1 stycznia zmienia się wiele istotnych wskaźników i zaczynają obowiązywać nowe przepisy

TEMAT: Wyliczanie wynagrodzeń w sferze budżetowej
PROBLEM: Jakie wskaźniki zmieniają się w 2021 r.

Minimalne wynagrodzenie

Rok 2021 przynosi podwyższenie kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę – z 2600 zł na 2800 zł miesięcznie. W przypadku zleceniobiorców minimalna stawka godzinowa zaś wzrośnie z 17 zł na godzinę do 18,30 zł na godzinę.
Oczywiście kwoty powyższe są kwotami brutto. Kwota netto wynikająca nowego minimum zależna jest od kilku zmiennych i wynosi:
  • 2061,67 zł (koszty zwykłe + kwota zmniejszająca podatek),
  • 2017,67 zł (koszty zwykłe bez kwoty zmniejszającej podatek),
  • 2069,67 zł (koszty podwyższone + kwota zmniejszająca podatek),
  • 2026,67 zł (koszty podwyższone bez kwoty zmniejszającej podatek),
  • 2198,67 zł (zerowy PIT).
Powyższe kwoty nie uwzględniają PPK, podczas gdy składki finansowane przez uczestnika programu pomniejszają kwotę netto. Minimalne wynagrodzenie to bardzo ważny wskaźnik kadrowo-płacowy. Kwota minimalnego wynagrodzenia to m.in. kwota:
  • podstawy wymiaru składek, przekroczenie której powoduje konieczność opłacania składek na Fundusz Pracy;
  • podstawy wymiaru składek pozwalająca na nieopłacanie składek społecznych ze zlecenia (jeżeli jest osiągnięta z innego tytułu ubezpieczeniowego);
  • minimalnego odszkodowania z tytułu dyskryminacji lub mobbingu.
Minimalne wynagrodzenie limituje także wysokość odpraw z tytułu zwolnienia pracowników z przyczyn ich niedotyczących, przy czym w chwili obecnej nakładają nam się dwie regulacje:
  • na mocy art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1969) wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy (42 000 zł w 2021 r.);
  • na mocy art. 15gd ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2157) w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, wysokość odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia pieniężnego wypłacanego przez tego pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli przepisy przewidują obowiązek wypłacenia świadczenia, nie może przekroczyć 10-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (28 000 zł w 2021 r.).
Minimalne wynagrodzenie to także minimalna podstawa zasiłku chorobowego. Uwzględniając jednakże, że podstawą wymiaru jest przychód po odjęciu składek finansowanych przez ubezpieczonego (13,71 proc.), podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy w 2021 r. nie może być niższa od kwoty 2416,12 zł.
Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przy ustalaniu dodatkowego wynagrodzenia za pracę w porze nocnej, za godzinę pracy w porze nocnej minimalne wynagrodzenie za pracę dzieli się przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Oznacza to, że kwota tego dodatku w każdym miesiącu 2021 r. będzie inna, ale średnio będzie wynosić 3,33 zł za godzinę (przeciętny miesiąc ma 21 dni roboczych, czyli 168 godz. pracy).

Prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej

Kolejny wskaźnik wynagrodzeniowy, który zmienia się z początkiem 2021 r., to prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej – będzie ono wynosić 5259 zł (w porównaniu z 5227 zł w 2020 r.).
Kwota ta wyznacza m.in. górną granicę podstawy wymiaru składek, która w roku 2021 będzie wynosić 157 770 zł.

Współczynnik do ekwiwalentu

Chcąc wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop, należy ustalić współczynnik do ekwiwalentu, czyli średnią liczbę dni roboczych w miesiącach danego roku. Okazuje się, że w przyszłym roku średnia ta wynosi 21 dni, a tym samym współczynnik do ekwiwalentu wynosi dla pracowników:
  • pełnoetatowych – 21,00,
  • na 1/4 etatu – 5,25,
  • na 1/3 etatu – 7,00,
  • na 1/2 etatu – 10,50,
  • na 3/4 etatu – 15,75.

Zgłaszanie umów o dzieło

Z 1 stycznia 2021 r. wchodzi w życie art. 36 ust. 17 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695). Zgodnie z tym przepisem płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło będzie informować ZUS o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli taką umowę zawarze się z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy – w terminie siedmiu dni od dnia zawarcia tej umowy. Projekt rozporządzenia przewiduje, że będziemy stosować w tym celu nowy formularz ZUS RUD.

Zmiany w pit

Zwolnienie od PIT dla podatników do 26. roku życia ulega rozszerzeniu. Od nowego roku zwolnieniem będą wciąż objęte przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz z umów zlecenia, a dodatkowo zwolnieniem zostaną objęte przychody z tytułu odbywania:
  • praktyki absolwenckiej, o której mowa w ustawie z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1244);
  • stażu uczniowskiego, o którym mowa w ustawie z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1378).
Ponadto przedłużono obowiązywanie podwyższonych limitów niektórych zwolnień. I tak wolne od PIT będą:
  • zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci:
a) z funduszu socjalnego, ZFŚS, z funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra – niezależnie od ich wysokości,
b) z innych źródeł – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 6000 zł, ale limit ten wynosi 10 000 zł w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19;
  • wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o ZFŚS, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków ZFŚS lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 1000 zł, ale limit ten wynosi 2000 zł w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19; rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi;
  • dopłaty do: wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką, pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu – dzieci i młodzieży do lat 18:
a) z funduszu socjalnego, ZFŚS oraz zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra niezależnie od ich wysokości,
b) z innych źródeł – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2000 zł, ale limit ten wynosi 3000 zł w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19.

ZFŚS

Kryzys spowodował zamrożenie odpisów na ZFŚS. W 2021 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej należy rozumieć przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2018 r. ogłoszone przez prezesa GUS (4134,02 zł), a tym samym wysokość odpisów będzie wciąż kształtować się następująco:
  • odpis podstawowy 37,50 proc. – 1550,26 zł;
  • odpis na jednego pracownika młodocianego:
a) w pierwszym roku nauki 5 proc. – 206,70 zł,
b) w drugim roku nauki 6 proc. – 248,04 zł,
c) w trzecim roku nauki 7 proc. – 289,38 zł;
  • odpis podwyższony 50 proc. – 2067,01 zł;
  • zwiększenie 6,25 proc. – 258,38 zł;
  • zwiększenie 7,5 proc. – 310,05 zł.

PPK

W 2021 r. jednostki sektora finansów publicznych będą miały obowiązek tworzenia pracowniczych planów kapitałowych (PPK).
PPK to powszechny i dobrowolny system długoterminowego oszczędzania, dostępny dla wszystkich osób zatrudnionych, które podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jest on tworzony nie przez samego pracownika, lecz wspólnie – przy jednoczesnym udziale – pracodawców oraz państwa. Konto PPK zasilać będą następujące wpłaty:
  • składka powitalna, jednorazowa ze strony państwa – 250 zł,
  • dopłata roczna ze strony państwa – 240 zł,
  • składka podstawowa pracodawcy – 1,5 proc. podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe,
  • składka dodatkowa pracodawcy – do 2,5 proc. podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe,
  • składka podstawowa pracownika – 2,0 proc. podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe,
  • składka dodatkowa pracownika – do 2,0 proc. podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe,
  • składka obniżona pracownika – min. 0,5 proc. podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (dotyczy pracowników zarabiających nie więcej niż 120 proc. minimalnego wynagrodzenia).
Na użytek PPK przez osoby zatrudnione rozumie się:
a) pracowników, z wyjątkiem pracowników przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla oraz młodocianych;
b) osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia;
c) członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych;
d) osoby fizyczne, które ukończyły 18. rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
e) członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji;
f) osoby wskazane w lit. a–d przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego
– podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tych tytułów w Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym wiele zależy od wieku osoby uprawnionej. [tabela]
Tabela. Możliwość przystępowania do PPK w zależności od wieku osoby
Wiek Obowiązek PPK
Od 0 do poniżej 18. roku życia Nie może przystąpić
Od 18. roku życia do poniżej 55. roku życia Musi przystąpić, chyba że nie chce (aby nie być w PPK, musi złożyć deklarację)
Od 55. roku życia do poniżej 70. roku życia Może przystąpić, ale nie musi (aby przystąpić do PPK, musi złożyć deklarację)
Od 70. roku życia Nie może przystąpić
Utworzenie PPK to w praktyce zawarcie dwóch umów, tj. umowy o:
  • zarządzanie – sprowadza się ona w gruncie rzeczy do wyboru instytucji finansowej, która będzie prowadzić PPK dla osób zatrudnionych w danym zakładzie pracy;
  • prowadzenie – polega na zgłoszeniu do PPK osób zatrudnionych, które:
a) nie zrezygnowały z PPK (osoby od 18. roku życia. do poniżej 55. roku życia
b) przystąpiły do PPK (osoby od 55. roku życia do poniżej 70. roku życia).
Jednostki sektora finansów publicznych mają obowiązek zawarcia umowy o zarządzanie do 26 marca 2021 r. Powinny jednak rozważyć, czy nie podpisać tej umowy jeszcze w 2020 r. Dzięki temu przy jej zawieraniu nie trzeba będzie stosować procedury przewidzianej w nowej ustawie z 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. poz. 2019).
Na miesiąc przed ostatecznym terminem do zawarcia umowy o zarządzenie jednostka powinna ustalić z organizacją związkową lub reprezentacją załogi, z kim będzie zawierana umowa o zarządzanie. W przypadku podmiotów będących jednostkami wchodzącymi w skład sektora finansów publicznych umowę o prowadzenie PPK zawiera się do 10 kwietnia 2021 r. W efekcie jednostka będzie zobowiązana do odprowadzania składek na PPK i finansowania części z nich (1,5 proc. podstawy wymiaru składek ZUS pracownika) od każdej wypłaty dokonanej po dniu zawarcia umowy o prowadzenie.
Uwaga! Umowę o zarządzanie należy zawrzeć nawet , jeśli nikt nie będzie przystępował do PPK. W tym przypadku nie zawiera się zaś umowy o prowadzenie. ©℗