Restrukturyzacja z lepszą ochroną wierzycieli. Rząd przyjął projekt ustawy implementującej dyrektywę drugiej szansy

Dyrektywa drugiej szansy porządkuje zasady dotyczące restrukturyzacji. Jej przepisy mają zachęcić przedsiębiorców do jej wyboru zamiast ogłaszania upadłości.

Implementacja dyrektywy drugiej szansy

– Projekt idzie w dobrym kierunku, dobrze, że wreszcie nastąpi implementacja – słyszymy od Karola Tatary, kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego i wiceprzewodniczącego INSO – Sekcji Prawa Upadłościowego i Restrukturyzacyjnego Instytutu Allerhanda w Krakowie. Podobne zdanie wyraża Wiktor Danielak, radca prawny i kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny w kancelarii Danielak Maciejczyk i Wspólnicy. On jednak zastrzega, że procedowany projekt jest znacznie okrojony w stosunku do tego, co przedstawił poprzedni rząd.

Resort proponuje wiele zmian. Eksperci wskazują, że najistotniejsze będzie zwiększenie roli wierzycieli w postępowaniach restrukturyzacyjnych, stworzenie mechanizmów, które zagwarantują, że dostaną oni z restrukturyzacji nie mniej, niż uzyskaliby w przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa oraz przyznanie dłużnikom ochrony przed wypowiedzeniem umów np. najmu jeszcze przed rozpoczęciem postępowania upadłościowego.

– Projektowane przepisy dają wierzycielom głosującym przeciw układowi skuteczniejszą niż obecnie możliwość doprowadzenia do odmowy jego zatwierdzenia przez sąd na skutek podniesienia zarzutu, że w wyniku jego realizacji znaleźliby się w gorszej sytuacji niż w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego. To oczywiście krok w kierunku większej troski o wierzycieli – stwierdza Wiktor Danielak. Jak jednak zauważa, ten kij ma dwa końce.

– Czasem, żeby uratować przedsiębiorstwo (a temu przecież służy restrukturyzacja), trzeba istotnie zredukować zadłużenie. Odbywa się to oczywiście w pewnym stopniu kosztem wierzycieli (którzy uzyskują niższe zaspokojenie w układzie) – podkreśla nasz rozmówca. Zaraz jednak dodaje, że w zamian mogą oni z restrukturyzacji swojego dłużnika odnieść inne korzyści.

Interes wierzycieli na pierwszym miejscu

– Nie można bowiem w każdym przypadku sprowadzać oceny korzystności restrukturyzacji wyłącznie do prostego rachunku, w którym wierzyciel zyska większą spłatę. Zdarza się, że dalsze istnienie przedsiębiorstwa w dłuższej perspektywie jest bardziej korzystne dla wierzyciela, bo nie znika jego partner biznesowy, jego kontrahent zmienia profil przedsiębiorstwa, można z nim kontynuować współpracę na nowych warunkach, na nowych rynkach itd. – wyjaśnia mec. Danielak.

Kolejne ograniczenie swobody kształtowania układu przez dłużnika polega na włączeniu do układu tzw. wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo. Dziś, dłużnik może rozliczyć się z tymi podmiotami poza planem restrukturyzacji. Wiktor Danielak wskazuje, że dzięki temu plan staje się łatwiej wykonalny dla zadłużonego przedsiębiorcy. W przypadku włączenia kolejnych wierzycieli do układu wzrasta zaś ryzyko, że sąd go odrzuci jako potencjalnie niemożliwy do zrealizowania.

– Bardzo praktyczną zmianą jest danie sądom możliwości modyfikowania treści układów przed ich zatwierdzeniem. Widać tu pewną furtkę dla ratowania układów, które zawierają błędy – ocenia Wiktor Danielak. Jako przykład podaje sytuację, w której w danym układzie, wbrew przepisom, założono drobną redukcję wierzytelności przysługujących ZUS. Dziś sąd musi bezwzględnie odmówić zatwierdzenia takiego układu, bowiem narusza on prawo.

– Po zmianach będzie zaś mógł wprowadzić stosowne zmiany, dostosowujące układ do stanu zgodnego z prawem, o ile zmiany te nie będą naruszały istotnych postanowień układu – mówi mec. Danielak.

Zadłużeni zyskają również na likwidacji problematycznego okna czasowego pomiędzy złożeniem wniosku o rozpoczęcie postępowania a jego otwarciem (dziś dopiero od tego momentu przysługuje ochrona przed wypowiedzeniem umowy). To właśnie w tym oknie dłużnikom najczęściej wypowiadano umowy np. najmu albo dzierżawy. Zgodnie z projektem ochrona przed wypowiedzeniem umowy zostanie przyznana już z chwilą obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, że został złożony wniosek o otwarcie postępowania (sąd może wydać obwieszczenie jeszcze w dniu złożenia wniosku).

Restrukturyzacja po sporządzeniu testu zaspokojenia

W projekcie, mimo zastrzeżeń ekspertów – opisywanych przez nas na łamach DGP – pozostawiono tzw. test zaspokojenia. To narzędzie służące do wyliczania, czy wierzyciel w przypadku restrukturyzacji będzie mógł liczyć na co najmniej tak samo wielkie zaspokojenie jak wtedy, gdyby doszło do upadłości przedsiębiorstwa.

– Zwolnieni z jego przeprowadzenia będą jedynie mikroprzedsiębiorcy. Pozostali będą musieli płacić za jego sporządzenie, to zaś podnosi koszty całego postępowania i może niekiedy uczynić restrukturyzację mniej opłacalną lub nawet niedostępną z uwagi na jej za wysokie koszty – tłumaczy mec. Danielak.

– W mojej ocenie również obowiązkowa wycena wartości przedsiębiorstwa jest zbędna, nie wnosi rzeczywistej wartości poznawczej i zwiększa koszty restrukturyzacji, a przez to ogranicza jej dostęp. To nie było celem dyrektywy – uzupełnia Karol Tatara.

Nasz rozmówca zgłasza również inne zastrzeżenia odnośnie do całego projektu ustawy.

– Szkoda, że zrezygnowano z wprowadzenia do systemu układu likwidacyjnego ze skutkiem sprzedaży egzekucyjnej. To rozwiązanie z powodzeniem mogłoby zastąpić pre-pack. Obecnie tego brakuje – ubolewa mec. Tatara. ©℗