Czy żona pomagająca w firmie męża jest jego współpracownikiem?

Jeśli kobieta codziennie przychodziła do sklepu, obsługiwała klientów i załatwiała sprawy urzędowe, to ZUS nie może kwestionować jej statusu osoby współpracującej.

Wynika tak z wyroku Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2024 r. (I USK 235/23). ZUS, z obawy przed wypłatą wysokich zasiłków, próbował pozbawić statusu osoby współpracującej przy wykonywaniu indywidualnej działalności gospodarczej żonę, która razem z mężem prowadziła sklep rowerowy.

Kobieta zajmowała się przez ok. 8 godzin dziennie codzienną obsługą klientów, ekspozycją towaru, zamówieniami i dowozem dokumentów do biura rachunkowego. W tym czasie jej mąż na zapleczu serwisował sprzęt. Jednak dla organu rentowego to było za mało. Nie kwestionował, że kobieta pomagała małżonkowi w biznesie, ale robiła to w wymiarze niekwalifikującym jej do uznania za osobę współpracującą. Dlatego ZUS zdecydował, że nie podlegała z tego tytułu ani obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, ani dobrowolnemu chorobowemu. Poparł go sąd okręgowy, który aktywność żony określił jako „zwykłą pomoc, udzielaną przez małżonka pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym” oraz normalną realizację obowiązków uregulowanych w art. 23 i 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).

Zupełnie innej oceny dokonał sąd apelacyjny, który zmienił niekorzystną dla kobiety decyzję ZUS i wyrok z I instancji. Jego zdaniem obowiązki realizowane przez kobietę cechowały się stałością, systematycznością, zorganizowaniem, codzienną częstotliwością oraz znacznym nadmiarem czasowym i samodzielnością. A to wszystko przesądza o tym, że zostały spełnione wszystkie przesłanki statusu osoby współpracującej przy jednoosobowej działalności z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U z 2024 r. poz. 497).

Stanowisko to poparł SN, oddalając skargę kasacyjną. Działania kobiety miały istotny ciężar gatunkowy dla firmy. Były też bezpośrednio związane z zakresem działalności. ©℗

orzecznictwo