Prowadzę działalność gospodarczą. Starosta wydał właśnie decyzję o ustaleniu odszkodowania 3 tys. zł za przejęcie z mocy prawa na własność gminy (na podstawie decyzji starosty o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej) działki, która była moją własnością. Odszkodowanie ma wypłacić wójt gminy. Jednak mnie nie interesuje odszkodowanie. Czy mogę jeszcze podważyć wywłaszczenie oraz ustalony przebieg drogi gminnej?
Kwestią sporną, jak wynika z pytania, jest nie tyle samo odszkodowanie, ile skutki prawe decyzji starosty o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID). W następstwie tej decyzji działka czytelnika stała się własnością gminy.
Realizacja inwestycji drogowej
Z art. 11a ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (dalej: u.s.z.p.r.) wynika, że:
- wojewoda – w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo
- starosta wykonujący zadania zlecone z zakresu administracji rządowej – w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych
– wydaje decyzję o ZRID na wniosek właściwego zarządcy drogi.
Wspomniana decyzja, zgodnie z art. 11f ust. 1 pkt 6 u.s.z.p.r., zawiera w szczególności oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego (JST). Z dniem, w którym decyzja o ZRID stała się ostateczna, nieruchomości te przechodzą z mocy prawa na własność:
- Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,
- odpowiednich JST w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych.
Jak wynika z powyższych przepisów, czym innym jest wydanie w trybie wspomnianej ustawy decyzji w sprawie realizacji inwestycji drogowej, a czym innym wydanie decyzji o odszkodowaniu za przejęcie przez JST nieruchomości w celu realizacji tej inwestycji.
Sądowe wnioski
Warto zwrócić uwagę na wyrok Woje wódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 14 lutego 2024 r. (sygn. akt II SA/Bd 1016/23). Sąd oceniał legalność decyzji organów (starosty, wojewody jako II instancji) w przedmiocie odszkodowania za nieruchomość przejętą pod drogę publiczną. WSA zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.) wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej, odpowiadającym wartości tych praw. Co więcej, z art. 129 ust. 5 pkt 3 tej u.g.n. wynika, że starosta wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, gdy nastąpiło pozbawienie właściciela nieruchomości praw do niej bez ustalenia odszkodowania, a obowiązujące przepisy przewidują jego ustalenie.
Sąd przypomniał również, że uprzednio, w rozpatrywanej sprawie, starosta wydał decyzję w sprawie ZRID, czyli na rozbudowę z przebudową drogi gminnej. Jedną z nieruchomości, która z mocy prawa stała się własnością gminy, należała do osoby fizycznej. Decyzja, o której mowa wyżej, została wydana na podstawie art. 11a ust. 1 u.s.z.p.r. W opinii WSA zaszły więc okoliczności, które obligowały organ aby wydał decyzję o ustaleniu odszkodowania za nieruchomość przejętą pod drogę publiczną. Obowiązek ten jest niezależny od woli strony, czyli właściciela wywłaszczonej nieruchomości ‒ wynika bowiem z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa o charakterze obligatoryjnym. Jednocześnie sąd ustalił, że operat szacunkowy sporządzony na potrzeby toczącego się postępowania administracyjnego nie zawierał niejasności i wątpliwości, które budziłyby zastrzeżenia co do prawidłowości oceny dokonanej przez biegłego.
Co ważne, WSA podkreślił również, że wspomniana decyzja o ZRID jest ostateczna, w sposób wiążący kształtuje m.in. kwestię projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego. Co więcej, na etapie ustalania wysokości odszkodowania skarżący nie może kwestionować decyzji o ZRID co do zasadności samego wywłaszczenia czy też odległości planowanej drogi od jego nieruchomości.
Biorąc pod uwagę powyższe rozstrzygnięcie, czytelnik nie ma już możliwości merytorycznego kwestionowania decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości pod inwestycję drogową gminy. Może jedynie podważać wysokość odszkodowania. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 11a ust.1, art. 11f ust. 1 pkt 6, art. 12 ust. 4 i 5 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 311)
• art. 128 ust. 1, art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 344; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 2029)