Przedsiębiorcy czekali pięć lat na korzystny dla nich wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie odszkodowania za likwidowane billboardy, teraz domagają się uwzględnienia zmian w przepisach. Eksperci komitetu ds. nieruchomości Krajowej Izby Gospodarczej zwracają uwagę, że po wyroku TK z 12 grudnia 2023 r. (sygn. akt P 20/19) powstała luka prawna.
Trybunał uznał, że art. 37a ust. 9 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 977), nakazujący usunięcie bez odszkodowania legalnych nośników reklamowych, jeśli uchwała krajobrazowa gminy zakazuje ich w danym miejscu, narusza art. 21 w zw. z art. 2 konstytucji.
Gmina może dziś przyjąć tzw. uchwałę krajobrazową, w której zakaże stawiania w danym miejscu nośników reklam. Dla tych, które inwestorzy postawili w takim miejscu zgodnie z prawem, przed przyjęciem uchwały, art. 37a ust. 9 u.p.z.p. wprowadził obowiązek rozbiórki, bez odszkodowania. Dodatkowo jeszcze na przedsiębiorców, którzy nie chcieli się podporządkować temu obowiązkowi, nakładano kary administracyjne.
Po wyroku TK uznającym, że nie można nakazywać rozbiórki legalnie postawionych nośników bez odszkodowania, konieczna jest nowelizacja u.p.z.p. w części dotyczącej procedury uchwalania i egzekwowania uchwał krajobrazowych, a także przyjęcie przepisów, które pozwolą inwestorom nośników reklamowych i urządzeń reklamowych uzyskać stosowne odszkodowania od jednostek samorządu terytorialnego, w przypadku konieczności usunięcia takich obiektów wobec potrzeby dostosowania przestrzeni do zgodności z zapisami uchwał krajobrazowych.
– W polskim porządku prawnym nie obowiązywały dotąd przepisy w porównywalnie intensywny sposób ingerujące w działalność podmiotów gospodarczych działających w branży reklamowej. Tak daleko idący zakaz, w zależności od intensywności zakazów przyjętych przez daną radę gminy prowadzący nawet do całkowitego zakazu dalszego posiadania i eksploatowania wzniesionych tablic i urządzeń reklamowych na terenie danej gminy z mocą wsteczną, nie był możliwy do przewidzenia przez żaden nawet najbardziej starannie działający podmiot w tej branży – piszą członkowie komitetu ds. nieruchomości do ministra rozwoju i technologii, apelując o przygotowanie nowelizacji.
W uzasadnieniu wskazują, że omawiany przepis prowadził do wywłaszczenia regulacyjnego, ale bez żadnego odszkodowania lub rekompensaty finansowej dla inwestora. Eksperci przypominają, że generalną zasadą polskiego prawa zagospodarowania przestrzeni jest trwałość udzielonych zgód budowlanych bez względu na późniejsze zmiany przeznaczenia planistycznego nieruchomości. W przypadku art. 37a ust. 9 u.p.z.p. niesłusznie od niej odstąpiono. Brak możliwości wprowadzenia w uchwale krajobrazowej na podstawie art. 37a ust. 9 lub ust. 10 u.p.z.p. wyjątków dla takich tablic i urządzeń reklamowych lub możliwości znacznego zróżnicowania okresów dostosowawczych dla takich legalnych tablic i urządzeń reklamowych narusza wprost art. 2 konstytucji i wyrażoną w nim zasadę ochrony praw nabytych.
– Na nowelizację czekają przedsiębiorcy i samorządy, które chciałyby płacić odszkodowania przedsiębiorcom, ale dziś nie mają do tego podstawy prawnej. Dlatego postulujemy pilną zmianę przepisów – mówi Joanna Maj, członek komitetu ds. nieruchomości KIG.
Po wyroku TK można się spodziewać, że więcej gmin przyjmie uchwały krajobrazowe. Wiele się wstrzymywało właśnie z powodów, na które wskazał TK w swoim wyroku.©℗
