W 2024 r., podobnie jak w roku ubiegłym, zmieniła się kwota minimalnego wynagrodzenia, która wpłynie na wysokość pozostałych kadrowo-płacowych wskaźników. Kadrowe czeka ponadto wyłączenie dodatku za szczególne warunki pracy z należnego minimum dla pracownika, a także wyższe limity składek. Warto zwrócić jeszcze uwagę na nowe zasady przyznawania emerytur pomostowych i wprowadzenie świadczenia wspierającego.

rozwiń ›

Dokumentacja po wzroście minimalnej pensji

Czy po wzroście minimalnej pensji należy pracownikom wręczać porozumienia zmieniające warunki płacy? Czy należy też zmienić informację o warunkach zatrudnienia?

Na podstawie art. 29 par. 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465; dalej: k.p.) zmiana warunków pracy wymaga formy pisemnej, zatem pracodawca, zmieniając kwotę wynagrodzenia, powinien tego dokonać w formie pisemnej, analogicznie jak przy zawarciu umowy o pracę – pracownik powinien bowiem znać konkretną kwotę swojej pensji. Po wzroście minimalnego wynagrodzenia za pracę dla pracownika, który w umowie o pracę ma określoną stawkę wynagrodzenia kwotowo, pracodawca powinien sporządzić porozumienie zmieniające do umowy (tzw. aneks). Tak więc jeżeli wynagrodzenie nie zostałoby określone w umowie o pracę poprzez podanie konkretnej kwoty wraz ze wskazaniem składników wynagrodzenia za pracę, a jedynie wprowadzono w niej zapis, że pracownik otrzymuje minimalne wynagrodzenie zgodne z obowiązującą w danym roku stawką wynikającą z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, pracodawca nie ma obowiązku sporządzania żadnych dokumentów.

Natomiast jeśli chodzi o informację dodatkową o warunkach zatrudnienia, to nie należy jej wręczać ponownie przy aneksie do umowy o pracę – określającym wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy – chyba że zmienią się konkretne warunki zatrudnienia określone w art. 29 par. 3 k.p.

Wypłata średniej urlopowej na przełomie roku

Czy po wzroście minimalnego wynagrodzenia, jeśli będziemy wypłacać średnią urlopową z dodatku za pracę w porze nocnej wypłaconego za 2023 r., dodatki te należy przeliczyć do nowej wartości?

Tak. Podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego powinna być przez pracodawcę ustalona ponownie, jeżeli nastąpiły zmiany w składnikach wynagrodzenia przysługujących za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, np. premia została zlikwidowana lub gdy nastąpiły zmiany w wysokości tych składników w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru, i zostały one wprowadzone przed rozpoczęciem przez pracownika urlopu wypoczynkowego lub w miesiącu jego wykorzystywania, np. nastąpiła obniżka lub podwyżka stawki godzinowej. Obowiązek ponownego ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego gwarantuje pracownikowi, że za czas urlopu otrzyma takie wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby pracował. Uwzględnienie wprowadzonych w wynagrodzeniu pracownika zmian urealnia wysokość wynagrodzenia urlopowego.

Konieczność przeliczenia podstawy urlopowej (i ekwiwalentowej) pojawia się więc również wtedy, gdy doszło do podniesienia ustawowego minimum płacowego, a do podstawy ww. świadczeń wchodzą składniki kalkulowane z płacy minimalnej obowiązującej w poprzednim roku (np. dodatki nocne lub za pracę ponadnormatywną).

Górna granica podstawy wymiaru składek

W styczniu 2024 r. pracownicy otrzymają roczne premie za 2023 r. Niektórzy z nich w ubiegłym roku przekroczyli górną granicę podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Czy w związku z tym premia będzie stanowić podstawę obliczania składek?

Tak. Wypłacona w styczniu 2024 r. premia przysługująca za 2023 r. stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być zaś wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone, co wynika z art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 1230; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1941).

W 2024 r. roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi 234 720 zł (M.P. z 2023 r. poz. 1342). Do chwili osiągnięcia tej kwoty składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe płatnik oblicza i przekazuje do ZUS od całego przychodu podlegającego oskładkowaniu. Od nadwyżki ponad tę kwotę nie pobiera składek na przedmiotowe ubezpieczenia.

Przy ustalaniu limitu rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym uwzględnia się oskładkowany przychód uzyskany w danym roku, bez względu na to, za jaki okres jest należny, licząc narastająco, począwszy od stycznia danego roku. Ponadto bierze się pod uwagę wszystkie tytuły do ubezpieczeń.

Należy przypomnieć, że limit rocznej podstawy wymiaru składek stosuje się też przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na Fundusz Emerytur Pomostowych (art. 36 ust. 3 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, Dz.U. z 2023 r. poz. 164; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1667). Nie dotyczy on natomiast podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie wypadkowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Podstawa wymiaru składek pracowników oddelegowanych

Pracownik został oddelegowany do pracy w Niemczech na okres od 8 do 31 stycznia 2024 r. Za swoją pracę w Polsce i Niemczech otrzyma wynagrodzenie w wysokości 20 tys. zł. W czasie wykonywania pracy za granicą podlega ubezpieczeniom w Polsce. Ile wyniesie podstawa wymiaru składek za styczeń?

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wypłacony (postawiony do dyspozycji) w danym miesiącu kalendarzowym, bez względu na to, za jaki okres jest należny. W podstawie tej nie uwzględnia się wynagrodzenia chorobowego, zasiłków oraz rodzajów przychodów wymienionych w par. 2 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 2023 r. poz. 728; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1665 – dalej: rozporządzenie). Jednym z nich, wymienionym w pkt 16 powołanego przepisu, jest część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu.

Tak ustalony miesięczny przychód tych osób, stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa wcześniej.

W 2024 r. kwota przeciętnego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia rocznego limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wynosi 7824 zł (w 2023 r. wynosiła 6935 zł). Wynika to z obwieszczenia ministra rodziny i polityki społecznej z 4 grudnia 2023 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2024 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (M.P. z 2023 r. poz. 1342). Zgodnie bowiem z tym dokumentem kwota ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2024 r. wynosi 234 720 zł, a przyjęta do jej ustalenia kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia wynosi 7824 zł.

Jeżeli więc w 2024 r. przychód pracownika oddelegowanego do pracy za granicę w danym miesiącu jest wyższy niż 7824 zł, to wyłączeniu z podstawy wymiaru składek ZUS podlega tylko część wynagrodzenia w wysokości równowartości diety za każdy dzień pobytu za granicą, z zastrzeżeniem, że podstawa ta nie może być niższa niż 7824 zł.

W analizowanym przypadku przy ustalaniu w styczniu 2024 r. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika delegowanego ma zastosowanie par. 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota 14 892,16 zł, zgodnie z wyliczeniem:

  • równowartość diet za dni pobytu w Niemczech (przyjmując, że 1 euro wynosi 4,3434 zł):

24 dni pracy w Niemczech × 49 euro × 4,3434 zł = 5107,84 zł;

  • wynagrodzenie po odliczeniu równowartości diet:

20 000 zł – 5107,84 zł = 14 892,16 zł;

  • podstawa wymiaru składek wynosi zatem:

14 892,16 zł, gdyż jest wyższa od kwoty 7824 zł.

Natomiast przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe pracowników (art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych; tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 2730). Przy czym przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz nie stosuje się ograniczenia w postaci górnej granicy składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Minimalny przychód do oskładkowania kierowcy transgranicznego

Ile wynosi minimalny przychód do oskładkowania kierowcy zatrudnionego w przewozach międzynarodowych w 2024 r. podlegający oskładkowaniu?

Minimalny przychód kierowcy w przewozach międzynarodowych w 2024 r. podlegający oskładkowaniu wynosi 7824 zł. Przychód kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, jeżeli jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, podlega składkowaniu, z wyłączeniem:

1) kwoty stanowiącej równowartość 60 euro za każdy dzień pobytu za granicą, z zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia;

2) należności stanowiących zwrot równowartości poniesionych przez kierowcę kosztów:

  • noclegu, o którym mowa w art. 8 ust. 8 rozporządzenia (WE) nr 561/2006,
  • podróży do miejsca rozpoczęcia międzynarodowego przewozu drogowego środkami transportu innymi niż pojazd będący w dyspozycji pracodawcy lub podmiotu, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy,
  • niezbędnych udokumentowanych wydatków określonych lub uznanych przez pracodawcę lub podmiot, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy, odpowiednio do uzasadnionych potrzeb w wysokości nieprzekraczającej kwoty wydatków faktycznie poniesionych i udokumentowanych przez kierowcę,
  • korzystania z urządzeń sanitarnych, określonych na podstawie średnich nieudokumentowanych kosztów takich usług oferowanych w ogólnodostępnych miejscach obsługi podróżnych w państwach, w których kierowca wykonuje zadania służbowe.

Przez przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w powołanym wyżej przepisie, rozumie się prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne na dany rok kalendarzowy, ogłoszone w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, które w 2024 r. wynosi 7824 zł.

Limity składek na wychowawczym

Pracownica zatrudniona w pełnym wymiarze etatu od marca 2023 r. do końca 2024 r. przebywa na urlopie wychowawczym i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i zdrowotnemu. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie uzyskane od marca 2022 r. do lutego 2023 r. w kwocie 5342 zł, co oznaczało, że zakład pracy ją ograniczał do maksymalnej. Czy w 2024 r. ta kwota uległa zmianie?

Tak. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku, co wynika z art. 18 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Podstawa ta nie może być zatem wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy i nie może być niższa niż 75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie z obwieszczeniem z 4 grudnia 2023 r. kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r. wynosi 7824 zł. Oznacza to, że maksymalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym w 2024 r. wynosi 4694,40 zł (60 proc. z 7824 zł).

Za okres od marca do grudnia 2023 r. pracodawca obliczał składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy 4161 zł (maksymalna kwota obowiązująca w 2023 r.), natomiast od stycznia 2024 r. powinien podwyższyć tę podstawę do kwoty maksymalnej obowiązującej w 2024 r., czyli 4694,40 zł.

Co ważne, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych obliczają płatnicy składek, ale opłaca je ZUS. Ich podstawa wynosi:

  • dla składki emerytalnej – 19,52 proc.,
  • dla składki rentowej – 8 proc.,
  • dla składki zdrowotnej – 9 proc.

Warto przypomnieć, że w związku z dwukrotną zmianą minimalnego wynagrodzenia w 2024 r. również dwa razy zmieni się minimalna podstawa wymiaru składek dla osób przebywających na urlopach wychowawczych i wyniesie:

  • w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r.: 3181,50 zł (4242 zł × 75 proc.);
  • w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r.: 3225 zł (4300 zł × 75 proc.).

Natomiast podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych jest kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, co wynika z art. 81 ust. 8 pkt 10 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Od 2018 r. wynosi ona 620 zł.

Maksymalna składka chorobowa przedsiębiorcy

Osoba prowadząca działalność gospodarczą, która z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, od 2024 r. planuje przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jaka jest obecnie maksymalna wysokość podstawy wymiaru tej składki?

W 2024 r. maksymalna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wynosi 19 560 zł (Mon. Pol. z 2023 r. poz. 1369). Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z tym że:

  • nie stosuje się jej ograniczenia do rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe;
  • dla osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie (np. osób prowadzących pozarolniczą działalność), nie może przekraczać miesięcznie 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe.

Powyższe wynika z art. 20 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W 2024 r. podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie kwoty 19 560 zł, tj. 250 proc. z 7824 zł (w 2023 r. maksymalna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wynosiła 17 337,50 zł).

Oskładkowanie wynagrodzenia menedżera na przełomie roku

Wynagrodzenie za grudzień 2023 r. z tytułu zawartego kontraktu menedżerskiego jest wypłacane w styczniu 2024 r. Czy w tej sytuacji podstawę wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe należy ograniczyć do limitu obowiązującego w 2023 r.?

Nie. Podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie będzie podlegała ograniczeniu. Wynagrodzenie z tytułu kontraktu menedżerskiego wykonywanego w grudniu 2023 r., które zostanie wypłacone w styczniu 2024 r., stanowi przychód stycznia. Podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać limitu obowiązującego w roku wypłaty, czyli w 2024 r., kwoty 19 560 zł.

Zniesienie wygasającego charakteru emerytur pomostowych

Od 1 stycznia 2024 r. zniesiono wygasający charakter emerytur pomostowych. Czy osoby, które świadczyły pracę po 31 grudnia 1998 r. w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą aktualnie liczyć na emeryturę pomostową?

Od 1 stycznia 2024 r. prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

  • urodził się po 31 grudnia 1948 r.;
  • ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
  • osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
  • ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
  • po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych – tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 164; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1667).

Ponieważ zniesienie wygasającego charakteru emerytur pomostowych jest rozwiązaniem szczególnie korzystnym dla osób, które podjęły prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 1 stycznia 1999 r. (pozwala im nabyć prawo do tego świadczenia bez względu na termin, w jakim zaczęły świadczyć tego typu prace), konieczne było wprowadzenie przepisu przejściowego. I tak do postępowań wszczętych na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach pomostowych i niezakończonych wydaniem decyzji prawomocnej przed dniem wejścia ustawy zmieniającej stosuje się nowe brzmienie art. 4 ustawy, co oznacza, że do postępowań w sprawach o ustalenie prawa do emerytury pomostowej będących w toku w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej będą stosowane nowe przepisy. A więc w takich sytuacjach nie będzie miał już zastosowania wymóg wykonywania przed 1 stycznia 1999 r. prac w szczególnych warunkach lub prac o szczególnym charakterze.

Komu przysługuje rekompensata zamiast pomostówki

Legitymuję się 16-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, ale nie posiadam wieku do emerytury pomostowej. Czy jeśli złożę wniosek do ZUS, mogę liczyć na wypłatę rekompensaty?

Zasadniczo tak. Od 1 stycznia 2024 r. skorygowano instytucję rekompensaty (art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych). Po zmianach rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Jest to modyfikacja pozwalająca wyeliminować wątpliwości interpretacyjne odnoszące się do wcześniejszego brzmienia art. 2 pkt 5 ustawy, przez co ZUS odmawiał ustalenia rekompensaty w sytuacji, kiedy ubezpieczeni spełniali warunki ustawowe uzyskania prawa do emerytury pomostowej, ale nie nabywali do niej prawa.

Aktualnie okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, który uprawnia do ustalenia rekompensaty, musi więc przypadać przed 1 stycznia 2009 r. i powinien wynosić co najmniej 15 lat.

Rekompensata natomiast nie przysługuje osobie, która ma ustalone decyzją prawomocną prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS lub przepisów odrębnych.

Albo emerytura pomostowa, albo praca

Czy jest prawdą, że pobierając emeryturę pomostową, nie można dorabiać na umowę zlecenia?

Od 1 stycznia 2024 r. prawo do emerytury pomostowej ulega zawieszeniu – bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu – w razie podjęcia przez uprawnionego pracy tak na podstawie zarówno stosunku pracy, jak i umowy cywilnoprawnej (zmieniony art. 17 ust. 4 ustawy). Nowa regulacja dotycząca zasad zawieszenia emerytury pomostowej nie dotyczy jednak umów cywilnoprawnych zawartych przed dniem wejściem w życie ustawy (art. 5 ust. 2 ustawy zmieniającej). Oznacza to, że jeśli ktoś miał zawartą umowę cywilnoprawną – np. umowę zlecenia – w 2023 r., na okres po zmianie przepisów, to może kontynuować to zatrudnienie bez zawieszenia prawa. Zawarcie kolejnej umowy będzie oznaczać objęcie nowymi, mniej korzystnymi dla „dorabiających” przepisami.

Odsetki

W jaki sposób należy obliczać odsetki od niepłaconych w terminie składek na FEP?

Do końca 2023 r. próg naliczania odsetek w przypadku nieopłaconych składek na FEP pozostawał na poziomie 6,60 zł. Od 1 stycznia 2024 r. odsetki te są naliczane analogicznie jak w przypadku niepłaconych składek ZUS. Oznacza to, że odsetek za zwłokę nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekraczałaby 1 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia (zmieniony art. 40 ust. 1 ustawy pomostowej).

Ustawa zmieniająca przewiduje też przepis przejściowy, zgodnie z którym do odsetek za zwłokę od składek na FEP za okres przed dniem wejścia jej w życie stosuje się nowe przepisy, czyli obowiązujące od 1 stycznia 2024 r.

Świadczenie wspierające dla niepełnosprawnych

Jestem rodzicem dorosłego niepełnosprawnego. Kto może się ubiegać o świadczenie wspierające? Członek rodziny czy osoba niepełnosprawna? Gdzie należy złożyć wniosek o przyznanie świadczenia? Jaka będzie jego wysokość?

Od 1 stycznia 2024 r. pojawił się nowy rodzaj świadczenia. Jest to świadczenie wspierające, którego celem jest udzielenie osobom z największymi trudnościami w samodzielnym funkcjonowaniu pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób – ustawa z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1429; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 2760).

Świadczenie wspierające, w odróżnieniu od dotychczas przyznawanych świadczeń opiekuńczych przeznaczonych dla opiekuna osoby wymagającej opieki, będzie świadczeniem kierowanym bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnościami. Ustalenie prawa do świadczenia wspierającego nastąpi więc na wniosek osoby uprawnionej złożony do ZUS. W przypadku niepełnosprawnych dzieci oraz osób nieposiadających zdolności do czynności prawnych wniosek o świadczenie wspierające może złożyć jeden z rodziców, opiekun prawny dziecka, rodzina zastępcza, osoba prowadzącej rodzinny dom dziecka lub inna osoba upoważniona do reprezentowania dziecka lub pełnoletniej osoby niepełnosprawnej.

Świadczenie wspierające mogą otrzymać osoby, które:

  • ukończyły 18 lat;
  • są obywatelami Polski albo Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a jeśli nie – przebywają legalnie w Polsce i mają dostęp do rynku pracy;
  • mieszkają w Polsce;
  • otrzymały decyzję WZON, w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na uprawniającym poziomie punktów.

Kwota otrzymywanego świadczenia wspierającego została powiązana z wysokością renty socjalnej, której aktualna wysokość wynosi 1588,44 zł miesięcznie brutto. Ustawa zakłada, że świadczenie wspierające przysługuje osobie z niepełnosprawnościami mającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 pkt, wydaną w ramach zmodyfikowanego systemu orzecznictwa o niepełnosprawności na podstawie ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w wysokości. I tak przy:

  • potrzebie wsparcia na poziomie 95–100 pkt świadczenie będzie wypłacane w wysokości 220 proc. renty socjalnej;
  • potrzebie wsparcia na poziomie 90–94 pkt świadczenie będzie wypłacane w wysokości 180 proc. renty socjalnej;
  • potrzebie wsparcia na poziomie 85–89 pkt świadczenie będzie wypłacane w wysokości 120 proc. renty socjalnej;
  • potrzebie wsparcia na poziomie 80–84 pkt świadczenie będzie wypłacane w wysokości 80 proc. renty socjalnej;
  • potrzebie wsparcia na poziomie 75–79 pkt świadczenie będzie wypłacane w wysokości 60 proc. renty socjalnej,
  • potrzebie wsparcia na poziomie 70–74 pkt świadczenie będzie wypłacane w wysokości 40 proc. renty socjalnej.

Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności (wojewoda) na wniosek osoby niepełnosprawnej, jej przedstawiciela ustawowego (np. opiekuna prawnego) albo, za ich zgodą, na wniosek ośrodka pomocy społecznej lub centrum usług społecznych.

Wnioski o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia można składać, począwszy od 1 stycznia 2024 r.:

  • bezpośrednio w wojewódzkim zespole ds. orzekania o niepełnosprawności, wydającym decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia albo
  • za pośrednictwem powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.

Przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia pod uwagę będzie brana m.in. zdolność osoby z niepełnosprawnościami do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem. Procedura uzyskania oceny poziomu potrzeby wsparcia nie łączy się w żaden sposób z koniecznością uzyskania nowego bądź zmiany posiadanego przez osobę niepełnosprawną orzeczenia. Wszystkie uprawnienia wynikające z obecnych orzeczeń pozostają bez zmian.

Świadczenie wspierające przysługuje bez względu na osiągany przez osobę z niepełnosprawnościami dochód (brak kryterium dochodowego) oraz jest nieopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Ponadto za osobę pobierającą świadczenie wspierające są również opłacane składki na ubezpieczenie zdrowotne. Świadczenie to nie podlega egzekucji komorniczej.

Utrata prawa do świadczeń dla opiekuna

Czy jest prawdą, że w przypadku otrzymania przez osobę niepełnosprawną prawa do świadczenia wspierającego opiekun niepełnosprawnego traci prawo do dotychczasowych świadczeń?

Tak. W przypadku, gdy osoba niepełnosprawna zdecyduje się ubiegać o świadczenie wspierające i otrzyma do niego prawo, wypłata świadczeń opiekuńczych dla opiekuna zostanie wstrzymana.

Opiekunowie niepełnosprawnych mogą pracować bez utraty świadczeń

Zajmuję się niepełnosprawnym synem i z tego tytułu przysługują mi świadczenia opiekuńcze. Czy jest prawdą, że opiekun osoby niepełnosprawnej może wreszcie podejmować zatrudnienie?

Rodzice i opiekunowie niepełnosprawnych dzieci od stycznia, jeśli tylko zdołają połączyć opiekę z pracą zawodową, nie stracą prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Do 2988 zł będą mogli dorobić bez jakiegokolwiek ograniczeń lub limitów zarobków, przy czym nie dłużej niż do ukończenia przez ich podopiecznego 18. roku życia. Świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwać również wtedy, gdy rodzic lub opiekun niepełnosprawnego dziecka pobiera rentę lub emeryturę. Tak wynika z nowych przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujących warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, które wprowadziła ustawa z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym.

Chcąc pobierać świadczenie pielęgnacyjne z możliwością zarabiania, opiekun będzie jednak musiał zrezygnować z dotychczasowego świadczenia pielęgnacyjnego przyznanego przed 1 stycznia 2024 r. i złożyć wniosek o przyznanie mu od 1 stycznia 2024 r. prawa do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach. Oznacza to, że będzie mógł otrzymywać świadczenie jedynie do ukończenia przez niepełnosprawne dziecko 18. roku życia (potem niepełnosprawna osoba będzie mogła się starać o świadczenie wspierające).

Jeśli rodzic pobierający świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach podejmie pracę zarobkową, składki na ubezpieczenie społeczne – bez względu na wielkość etatu – będą wypłacane wyłącznie przez pracodawcę. Nie ma przepisów zobowiązujących gminę do uzupełniania składek. ©℗