Ustawa z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 807; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561) wejdzie w życie 13 października 2022 r. Ta nowelizacja wprowadza nowe regulacje związane z funkcjonowaniem grup spółek oraz dotyczące zasad zarządzania spółkami handlowymi i nadzoru nad nimi.
Nowości w prawie
od 13 października
Nowelizacja KSH
Ustawa z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 807; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561) wejdzie w życie 13 października 2022 r. Ta nowelizacja wprowadza nowe regulacje związane z funkcjonowaniem grup spółek oraz dotyczące zasad zarządzania spółkami handlowymi i nadzoru nad nimi.
► Zasady funkcjonowania grup spółek
• Zgodnie z wprowadzoną do kodeksu spółek handlowych definicją grupa spółek to spółka dominująca i spółka albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.
• Zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej podejmuje większością trzech czwartych głosów uchwałę o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej.
• Spółka dominująca i spółka zależna ujawniają w rejestrze uczestnictwo w grupie spółek. Ujawnienie uczestnictwa w grupie spółek następuje przez wpisanie wzmianki do rejestru.
• Spółka dominująca może wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Spółka dominująca wydaje wiążące polecenie w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności.
• Wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek wymaga uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej.
• Spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek podejmuje uchwałę o odmowie wykonania wiążącego polecenia, jeżeli jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki.
• Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidatora spółki dominującej działających w interesie grupy spółek.
• Spółka dominująca może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek oraz żądać od niej udzielenia informacji.
• Rada nadzorcza spółki dominującej sprawuje stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek, chyba że umowa albo statut spółki dominującej lub spółki zależnej przewiduje inaczej.
• Zarząd spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek sporządza sprawozdanie o powiązaniach umownych tej spółki ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego i przedstawia je zgromadzeniu wspólników albo walnemu zgromadzeniu.
• Wspólnik lub wspólnicy mniejszościowi albo akcjonariusz lub akcjonariusze mniejszościowi spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek reprezentujący co najmniej 10 proc. kapitału zakładowego mogą zwrócić się do sądu rejestrowego z wnioskiem o wyznaczenie firmy audytorskiej w celu zbadania rachunkowości oraz działalności grupy spółek. Przy czym umowa albo statut spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może przewidywać ograniczenie zakresu badania tylko do tej spółki oraz jej stosunków z pozostałymi spółkami uczestniczącymi w grupie spółek.
• Spółka dominująca odpowiada wobec spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek za szkodę, która została wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia i która nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu, chyba że nie ponosi winy. Przy czym za szkodę wyrządzoną jednoosobowej spółce zależnej spółka dominująca odpowiada, tylko jeżeli wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do jej niewypłacalności.
► Zmodyfikowane regulacje dotyczące zarządów i rad nadzorczych spółek kapitałowych
• Członek zarządu oraz członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.
• Ponadto członek zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej nie może ujawniać tajemnic spółki także po wygaśnięciu mandatu.
• Kadencje zarządu oraz rady nadzorczej (komisji rewizyjnej) oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
• Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie naruszają obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działają w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.
• Uchwały zarządu i rady nadzorczej spółki z o.o. muszą być protokołowane.
• Informacje, dokumenty, sprawozdania lub wyjaśnienia żądane przez radę nadzorczą są jej przekazywane niezwłocznie, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia żądania do organu lub osoby obowiązanej, chyba że w żądaniu określono dłuższy termin. Zarząd nie może ograniczać członkom rady nadzorczej dostępu do żądanych przez nich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.
• W przypadku gdy sprawozdanie finansowe spółki podlega badaniu ustawowemu, rada nadzorcza jest zobowiązana, z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, zawiadomić kluczowego biegłego rewidenta, który przeprowadzał badanie sprawozdania finansowego spółki, o terminie posiedzenia, którego przedmiotem są sprawy dotyczące sprawozdań z działalności spółki. Spółka zapewnia uczestnictwo kluczowego biegłego rewidenta lub innego przedstawiciela firmy audytorskiej w posiedzeniu rady nadzorczej. W trakcie posiedzenia kluczowy biegły rewident lub inny przedstawiciel firmy audytorskiej przedstawia radzie nadzorczej sprawozdanie z badania, w tym ocenę podstaw przyjętego oświadczenia odnoszącego się do zdolności spółki do kontynuowania działalności, oraz udziela odpowiedzi na pytania członków rady nadzorczej.
• Rada nadzorcza może ustanowić doraźny lub stały komitet rady nadzorczej, składający się z członków rady nadzorczej, do pełnienia określonych czynności nadzorczych. Skorzystanie przez radę nadzorczą z powyższego uprawnienia nie zwalnia jej członków z odpowiedzialności za sprawowanie nadzoru.
• Jeżeli umowa spółki tak stanowi, rada nadzorcza może podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę. Doradca rady nadzorczej może zostać wybrany również w celu przygotowania określonych analiz oraz opinii.
• Zakaz pełnienia obowiązków członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora oraz prokurenta rozszerzono na osoby skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w art. 228–231 kodeksu karnego, dotyczące m.in. przyjmowania i wręczania korzyści majątkowych czy przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych.
► Przepisy karne
• Wprowadzono odpowiedzialność karną za nieprzekazanie – wbrew obowiązkom wynikającym ze wskazanych regulacji k.s.h. – informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień w terminie lub przekazanie ich niezgodnie ze stanem faktycznym, lub zatajanie danych wpływających w istotny sposób na treść tych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.
od 30 października
Nowe możliwości dla przedsiębiorstw społecznych
Ustawa z 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej (Dz.U. poz. 1812) wejdzie w życie 30 października 2022 r. Zgodnie z tym aktem status przedsiębiorstwa społecznego będzie mógł uzyskać podmiot ekonomii społecznej, taki jak: spółdzielnia socjalna, spółdzielnia pracy (w tym spółdzielnia inwalidów i spółdzielnia niewidomych), spółdzielnia produkcji rolnej, organizacja pozarządowa i inny podmiot prowadzący działalność pożytku publicznego albo jednostka tworząca podmiot ekonomii społecznej, jeżeli prowadzą działalność odpłatną pożytku publicznego, działalność gospodarczą lub inną działalność o charakterze odpłatnym. Uzyskanie statusu przedsiębiorstwa społecznego będzie następowało na wniosek podmiotu ekonomii społecznej albo jednostki tworzącej podmiot ekonomii społecznej, w drodze decyzji wojewody właściwego ze względu na siedzibę tego podmiotu albo tej jednostki. Przedsiębiorstwo społeczne zobowiązane zostało do zatrudnia co najmniej trzech osób na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę (w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy). W przypadku przedsiębiorstwa społecznego działającego w celu reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem, co najmniej 30 proc. ogółu osób zatrudnionych stanowić muszą osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę.
Przedsiębiorstwu społecznemu będzie mogło zostać udzielone wsparcie w formie:
• jednorazowych środków na utworzenie stanowiska pracy;
• środków na finansowanie kosztów wynagrodzenia lub kosztów płacy.
Przedsiębiorstwo społeczne nie może m.in.:
• udzielać pożyczek osobom prawnym organizacyjnie z nim powiązanym ani swoim członkom, członkom organów tego przedsiębiorstwa, osobom zatrudnionym w tym przedsiębiorstwie ani osobom, z którymi osoby zatrudnione w tym przedsiębiorstwie pozostają w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo są związane z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, ani zabezpieczać ich zobowiązań mieniem przedsiębiorstwa społecznego;
• przekazywać majątku na rzecz ww. osób na zasadach innych niż w przypadku osób trzecich, w szczególności jeżeli przekazanie to następuje nieodpłatnie lub na preferencyjnych warunkach;
• wykorzystywać majątku na rzecz ww. osób na zasadach innych niż w przypadku osób trzecich, chyba że to wykorzystanie wynika bezpośrednio z celu statutowego;
• dokonywać zakupu towarów lub usług od osób prawnych organizacyjnie z nim powiązanych na zasadach innych niż w przypadku osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe,
• przeznaczać zysku albo nadwyżki bilansowej uzyskanych z wykonywanej działalności, o której mowa w art. 3 ust. 1 ustawy, do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i osoby w nim zatrudnione.
Ustawa nałożyła też na przedsiębiorstwo społeczne obowiązek sporządzania rocznego sprawozdania i przekazywania go w formie elektronicznej wojewodzie właściwemu ze względu na siedzibę przedsiębiorstwa społecznego w terminie do 31 marca roku następującego po roku, za który jest składane to sprawozdanie.
Obowiązki i uprawnienia
Przekazanie sprawozdań
Termin na zatwierdzenie sprawozdania finansowego upłynął 30 września br. Obecnie w październiku trzeba pamiętać, aby przekazać je do odpowiedniego organu.
Podatnicy CIT, niewpisani do rejestru przedsiębiorców KRS, powinni w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego przesłać sprawozdania finansowe za 2021 r. naczelnikowi Zachodniopomorskiego Urzędu Skarbowego w Szczecinie. Ten organ przejął zadania szefa KAS w tym zakresie – na podstawie rozporządzenia ministra finansów z 9 maja 2022 r. w sprawie wyznaczenia organu Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie przyjmowania i obsługi oraz udostępniania sprawozdań finansowych podatników podatku dochodowego od osób prawnych (Dz.U. poz. 986). Warto też zwrócić uwagę, że wraz ze sprawozdaniem trzeba przesłać, jeżeli zostały sporządzone: odmowę podpisu (o której mowa w art. 52 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1488; dalej: u.r.), oświadczenie lub odmowę złożenia oświadczenia (o których mowa w art. 52 ust. 2b u.r.). Ponadto spółki objęte obowiązkiem badania sprawozdania przekazują także sprawozdanie z badania. Dodatkowo spółki przekazują też odpis uchwały zgromadzenia zatwierdzającej sprawozdanie finansowe. Obowiązek ten nie dotyczy podmiotów zwolnionych podmiotowo z CIT oraz podmiotów, które na podstawie odrębnych przepisów mają obowiązek przekazywania sprawozdań finansowych do KRS.
Właśnie te jednostki wpisane do rejestru przedsiębiorców KRS powinny złożyć sprawozdanie finansowe za 2021 r. wraz z innymi wymaganymi dokumentami we właściwym rejestrze sądowym w ciągu 15 dni od dnia jego zatwierdzenia. Obowiązek ten wynika z art. 69 ustawy o rachunkowości.
Z kolei kierownik jednostki niepodlegającej wpisowi do KRS i zobowiązanej do badania rocznego sprawozdania finansowego ma obowiązek złożyć wprowadzenie do tego sprawozdania stanowiące część informacji dodatkowej, bilans, rachunek zysków i strat, zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych za rok obrotowy, do ogłoszenia w ciągu 15 dni od dnia ich zatwierdzenia, wraz ze sprawozdaniem z badania oraz odpisem uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty. Ogłoszenie następuje w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG).
Wydawca wyraża zgodę na udostępnianie treści ściągawki klientom biur rachunkowych. Stan prawny na 29 września 2022 r.