Sposób ewidencji ma wpływ na ustalanie wyniku

• Ewidencja kosztów tylko według rodzajów – prowadzona na kontach zespołu 4 „Koszty według rodzajów” oraz na koncie „490 – Rozliczenie kosztów”;
• Ewidencja kosztów tylko według funkcji (miejsc powstawania kosztów) – prowadzona na kontach zespołu 5 „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie”, np. koszty produkcji, koszty działalności handlowej, koszty sprzedaży, koszty zarządu;
• Ewidencja kosztów według rodzajów i równocześnie według funkcji – prowadzona równolegle na kontach zespołu 4 i zespołu 5.

Mechanizm ustalania wyniku finansowego

Do kosztów działalności zalicza się również – niezależnie od wybranego wariantu ewidencji kosztów – wartość sprzedaży danych towarów w cenach zakupu, w wysokości wynikającej z ewidencji na koncie „Wartość sprzedaży danych towarów w cenach zakupu (nabycia)”. Jest to pozycja, którą prezentuje się bez względu na to, czy jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, czy kalkulacyjnym.

Wybór sposobu prowadzenia ewidencji ma wpływ na sposób ustalania wyniku finansowego, co zostanie szczegółowo przedstawione w przykładach.

Rozliczanie kosztów

Ewidencja i rozliczanie kosztów według rodzajów i równocześnie według funkcji polega na tym, że koszty proste działalności operacyjnej księguje się na bieżąco – na podstawie dokumentów źródłowych – na odpowiednich kontach zespołu 4, według rodzajów. Równolegle z ewidencją na kontach zespołu 4 grupuje się te koszty według funkcji na właściwych kontach zespołu 5.

Przeniesienie kosztów na stanowiska w zespole 5 może następować:

• na bieżąco – równolegle do zapisów na kontach zespołu 4, lub
• po zakończeniu każdego miesiąca – na podstawie sporządzonego w tym celu arkusza rozliczeniowego kosztów.

Koszty przenosi się w ciężar kont zespołu 5 za pomocą konta „490 – Rozliczenie kosztów”.

Koszty przypadające na miesiąc bieżący wprowadza się na konta zespołu 5 równolegle z zapisami na kontach zespołu 4. Natomiast koszty zakwalifikowane do rozliczenia w przyszłych okresach księguje się w ciężar konta „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” – w korespondencji z kontem „490 – Rozliczenie kosztów” – i dopiero z tego konta przenosi się je, w części przypadającej na bieżący miesiąc, na odpowiednie stanowisko kosztów w zespole 5.

Schemat postępowania przy ujmowaniu zdarzeń gospodarczych w tym układzie jest następujący:

Ujęcie kosztu według rodzaju:

• Wn konto zespołu 4 „Koszty według rodzajów”,
• Ma odpowiednie konta zespołów 0, 1, 2 lub 3.

Przeniesienie kosztu do układu kalkulacyjnego (dotyczącego okresu sprawozdawczego):

• Wn konto zespołu 5 „Koszty układu kalkulacyjnego”,
• Ma konto „490 – Rozliczenie kosztów”.

Przeniesienie kosztu do rozliczenia w czasie:

• Wn konto „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,
• Ma konto „490 – Rozliczenie kosztów”.

Przeniesienie kosztu rodzajowego na koniec okresu na wynik finansowy:

• Wn konto „Wynik finansowy”,
• Ma konto zespołu 4 „Koszty według rodzajów”.

Przeniesienie kosztu układu kalkulacyjnego na rozliczenie kosztów na koniec okresu:

• Wn konto „490 – Rozliczenie kosztów”,
• Ma konto zespołu 5 „Koszty układu kalkulacyjnego”.

W tym przypadku jednostka może dokonać wyboru sporządzania rachunku zysków i strat albo w wariancie porównawczym, albo w wariancie kalkulacyjnym.

W procedurze ustalania wyniku finansowego w wariancie porównawczym częstą sytuacją jest, że wartość obrotów zarejestrowanych po stronie Wn konta „490 – Rozliczenie kosztów” nie jest równa obrotom po stronie Ma tego konta. Wówczas mówimy o zmianie stanu produktów.

Różnica ta wynika z tego, że:

• nie wszystkie wyroby wytworzone w danym okresie zostały sprzedane – pozostaje wówczas saldo na koncie „Produkty gotowe” oraz ewentualnie odchylenia od cen ewidencyjnych produktów, jeśli jednostka stosuje koszty planowane,
• występuje produkcja w toku,
• część kosztów ujętych wcześniej na kontach zespołu 4 została zaktywowana na koncie „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” i zostanie odniesiona w koszty działalności operacyjnej w kolejnych okresach sprawozdawczych,
• jednostka utworzyła rozliczenia międzyokresowe bierne w celu zapewnienia współmierności przychodów i kosztów.

Zmiana stanu produktów nie jest trudna

Zmiana stanu produktów może być dodatnia – wynika ona najczęściej z przyrostu produkcji niesprzedanej, w tym niezakończonej, oraz z rozliczeń międzyokresowych czynnych. Zwiększenie stanu produktów (saldo Ma konta „490 – Rozliczenie kosztów”) wystąpi, gdy suma sald kont zespołów 5 i 6 na koniec okresu będzie większa od sumy sald tych kont na początek okresu.

Natomiast zmniejszenie stanu produktów (saldo Wn konta „490 – Rozliczenie kosztów”) pojawi się w sytuacji odwrotnej – gdy suma sald kont zespołów 5 i 6 na koniec okresu będzie mniejsza niż na jego początek. Takie zmniejszenie należy na koncie „Wynik finansowy” ująć po stronie Ma. W tym celu dokonuje się zapisu stornem czerwonym.

Należy przypomnieć, że czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów (RMK) dokonuje się wówczas, gdy dotyczą one przyszłych okresów sprawozdawczych (art. 39 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Stosowanie czynnych rozliczeń międzyokresowych pozwala na wiarygodne ustalenie wyniku finansowego w każdym – także miesięcznym – okresie sprawozdawczym.

Z uwagi na zasadę ostrożności okres dokonywania rozliczeń nie powinien być jednak zbyt długi. Czynne RMK to inaczej koszty opłacone z góry, ponieważ koszt (często również wydatek) poniesiony w bieżącym okresie odnosi się także do okresów przyszłych. Określenie „czynne” można wiązać z ujmowaniem tych rozliczeń w aktywach bilansu, czyli z aktywacją kosztów.

Koszty rozliczane w czasie

Należy podkreślić, że mamy do czynienia z dwoma rodzajami kosztów rozliczanych w czasie:

• dotyczącymi podstawowej działalności operacyjnej,
• dotyczącymi pozostałych zdarzeń.

Rozróżnienie to ma istotne znaczenie z punktu widzenia prawidłowego ewidencjonowania i ustalania tzw. kręgu kosztów.

Do kosztów należących do pierwszej grupy – czyli kosztów podstawowej działalności operacyjnej, które mogą dotyczyć więcej niż jednego okresu sprawozdawczego – zalicza się w szczególności opłacone (poniesione z góry):

• koszty ubezpieczeń składników majątku,
• koszty prenumeraty czasopism fachowych i prasy,
• koszty energii elektrycznej,
• koszty opłat leasingowych, w szczególności opłaty wstępne i opłaty za zawarcie umowy leasingowej – jeśli zgodnie z polityką rachunkowości jednostki podlegają rozliczaniu w czasie,
• opłaty czynszowe, jeżeli dotyczą kolejnych okresów sprawozdawczych,
• koszty szkoleń pracowników, które będą przeprowadzone w następnych okresach sprawozdawczych,
• koszty reklamy, promocji i działań marketingowych poniesione obecnie, a dotyczące przyszłych okresów,
• koszty remontów przeprowadzanych okresowo – np. co kilka lat,
• podatek od nieruchomości opłacony z góry,
• koszty obsługi bankowej i kredytów nieinwestycyjnych, odnoszące się do przyszłych okresów sprawozdawczych.

Ujęcie czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów (RMK), czyli aktywowanie kosztów, wymaga spełnienia następujących warunków:

• koszty poniesione w bieżącym okresie powinny przyczynić się do powstania w przyszłości korzyści ekonomicznych, które można wiarygodnie określić,
• kwota aktywowanych kosztów musi istotnie wpływać na wynik finansowy jednostki.

Niektóre nakłady są związane z prowadzoną działalnością i z założenia powinny w przyszłości przynieść jednostce korzyści ekonomiczne. Należy jednak pamiętać, że nie można aktywować kosztów, jeżeli nie da się udowodnić, iż przyniosą one oczekiwane korzyści ekonomiczne. Dotyczy to w szczególności kosztów takich jak:

• koszty reorganizacji jednostki,
• koszty reklamy i promocji,
• koszty szkolenia pracowników.

Tego rodzaju wydatki – mimo że odnoszą się do przyszłości – stanowią koszt okresu w momencie ich poniesienia.

Zasady ewidencji

Przepisy bilansowe nie określają szczegółowo zasad ewidencji kosztów. Każda jednostka powinna ustalić je we własnym zakresie i przedstawić przyjęte rozwiązania w dokumentacji opisującej politykę rachunkowości.

Określając zasady rozliczania kosztów w czasie, należy uwzględnić zasadę istotności – czyli przeanalizować, czy dane koszty w istotny sposób wpływają na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, a także na jej wynik finansowy.

Jeżeli jednostka uzna, że rozliczane koszty nie wywierają istotnego wpływu na sytuację majątkową i finansową, może zastosować uproszczenia.

Przed podjęciem decyzji o rozliczaniu kosztów w czasie zawsze należy jednak zweryfikować, czy:

• koszty dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych przyniosą jednostce korzyści ekonomiczne,
• obciążenie wyniku finansowego kosztami w bieżącym okresie nie spowoduje jego zniekształcenia.

Ewidencja kosztów podlegających rozliczaniu w czasie (przy ewidencji w zespołach 4 i 5) przebiega następująco:

Zaksięgowanie kosztu prostego poniesionego w okresie sprawozdawczym:

• Wn konto zespołu 4 „Koszty rodzajowe”,
• Ma odpowiednie konta zespołów 1, 2, 3 lub 8.

Przeniesienie kosztu dotyczącego przyszłych okresów sprawozdawczych:

• Wn konto „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,
• Ma konto „Rozliczenie kosztów rodzajowych”.

Zaksięgowanie kosztu przypadającego na bieżący okres sprawozdawczy (rata miesięczna):

• Wn konto zespołu 5 koszty według typów działalności,
• Ma konto „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”.

Bierne rozliczenia kosztów

Ujmując koszty w działalności operacyjnej, należy pamiętać również o rozliczeniach międzyokresowych biernych (RMB). Są to rezerwy związane bezpośrednio z działalnością operacyjną jednostki – z wytwarzaniem, sprzedażą (handlem), fazą posprzedażną oraz ogólnym zarządem. Istnieje więc bardzo ścisły związek RMB z bieżącą działalnością operacyjną jednostki.

Rozliczenia międzyokresowe bierne dotyczą zdarzeń gospodarczych, w których świadczenia zostały już wykonane, a brakuje jedynie ostatecznego potwierdzenia warunków ich realizacji – np. w postaci faktury. Dotyczy to m.in. rezerw na energię elektryczną, usługi telekomunikacyjne czy inne jeszcze niezafakturowane koszty.

RMB obejmują także zdarzenia, które nastąpią w przyszłości, lecz pozostają ściśle związane z bieżącą działalnością operacyjną jednostki. Przykładowo:

• zwroty towarów lub naprawy gwarancyjne spowodują powstanie operacji gospodarczych w przyszłych okresach, jednak pozostają bezpośrednio związane ze sprzedażą i przychodami bieżącego okresu,

• badanie sprawozdania finansowego odbędzie się w następnym roku, ale dotyczy sprawozdania za rok bieżący.

We wszystkich takich przypadkach można – oczywiście z zastosowaniem odpowiednich szacunków – określić wartość przyszłych zobowiązań, które należy ująć w rozliczeniach międzyokresowych biernych.

Ujęcie w ewidencji księgowej rezerwy (biernego rozliczenia międzyokresowego kosztów) polega na zwiększeniu kosztów działalności operacyjnej – odpowiednio kosztu wytworzenia produktów, kosztów sprzedaży lub kosztów ogólnego zarządu – oraz równoczesnym zwiększeniu pozycji biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Podobnie jak w przypadku czynnych RMK, również przy biernych RMK sposób ewidencji zależy od wybranego wariantu rachunku kosztów. Jeżeli jednostka prowadzi rozwinięty wariant rachunku kosztów – czyli ewidencję w zespołach 4 i 5 – księgowania przebiegają następująco:

Zaksięgowanie planowanego kosztu dotyczącego bieżącego okresu sprawozdawczego, który zostanie zapłacony w przyszłości (rata miesięczna):

• Wn zespół 5 – „Koszty według typów działalności”,
• Ma zespół 6 – „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”.

Zaksięgowanie rzeczywiście poniesionego kosztu:

• Wn zespół 4 – „Koszty według rodzajów”,
• Ma różne konta „Kasa”, „Rachunki bankowe”, „Rozrachunki z dostawcami”,
• „Inne Rozrachunki publicznoprawne”, „Rozrachunki z pracownikami”, „Pozostałe rozrachunki”.

Rozliczenie kosztu prostego:

• Wn zespół 6 – „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,
• Ma 490 – „Rozliczenie kosztów rodzajowych”.

Rozliczenie rzeczywiście poniesionych kosztów z utworzoną rezerwą, koszty planowane niższe niż rzeczywiste:

• Wn zespół 5 – „Koszty według typów działalności”,
• Ma zespół 6 – „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”.

Rozliczenie rzeczywiście poniesionych kosztów z utworzoną rezerwą, koszty planowane wyższe niż rzeczywiste:

• Wn zespół 5 – „Koszty według typów działalności” – zapis stornem czerwonym,
• Ma zespół 6 – „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” – zapis stornem czerwonym.

Podobnie jak w przypadku czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, strona Ma konta „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” służy do księgowania kosztów dotyczących bieżącego okresu sprawozdawczego. Różnica polega jednak na tym, że bierne RMK tworzy się według wartości planowanych, natomiast czynne RMK ujmuje się w wartości rzeczywistej.

Warto pamiętać

W praktyce, przy prowadzeniu ewidencji w zespołach 4 i 5, saldo konta „490 – Rozliczenie kosztów” na koniec okresu powinno wynosić zero. Jeżeli saldo to jest dodatnie lub ujemne, oznacza to, że nie wszystkie koszty zostały prawidłowo przypisane do okresu sprawozdawczego bądź nie rozliczono w pełni kosztów produkcji lub działalności operacyjnej. Kontrola salda tego konta jest więc ważnym elementem wewnętrznej weryfikacji prawidłowości ustalenia wyniku finansowego.

Podsumowanie

Prawidłowe ujęcie i rozliczanie kosztów – zarówno w układzie rodzajowym, jak i kalkulacyjnym – ma kluczowe znaczenie dla rzetelnego ustalenia wyniku finansowego jednostki. Zastosowanie czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów pozwala zachować zasadę współmierności przychodów i kosztów, dzięki czemu wynik finansowy każdego okresu odzwierciedla rzeczywisty obraz działalności gospodarczej.

Czynne RMK umożliwiają aktywowanie kosztów poniesionych z góry, które przyniosą korzyści w przyszłości, natomiast bierne RMK pozwalają ujmować planowane zobowiązania wynikające z bieżącej działalności operacyjnej. Właściwe stosowanie obu rodzajów rozliczeń zapewnia porównywalność danych finansowych, poprawia jakość sprawozdawczości oraz wzmacnia wiarygodność informacji prezentowanych w sprawozdaniu finansowym. ©℗

przykład

Schemat ustalania wyniku finansowego – w szczególności ze zwróceniem uwagi na konsekwencje rozliczania kosztów w czasie – ilustruje poniższy przykład. Prześledzimy sposób ustalania wyniku finansowego. Przykład został opracowany przy założeniu, że jednostka nie stosuje uproszczeń przy ujmowaniu rozliczeń międzyokresowych kosztów. Oznacza to, że koszty – na podstawie dokumentów źródłowych – jednostka najpierw ujmuje w zespole 4 jako koszty poniesione w danym okresie sprawozdawczym, a następnie, z wykorzystaniem konta „490 – Rozliczenie kosztów”, przenosi je na konto „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”. Tylko ta część kosztów, która dotyczy bieżącego okresu sprawozdawczego, jest następnie ujmowana według miejsc powstawania kosztów. Analogicznie postępuje się w odniesieniu do biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów – ujmuje się je w korespondencji z kontami zespołu 5, ponieważ jednostka nie dysponuje jeszcze dokumentami źródłowymi. Dopiero w kolejnym okresie sprawozdawczym koszty, dla których wcześniej utworzono bierne rozliczenia międzyokresowe, są zarachowywane w zespole 4. W księgowaniach pominięto VAT, aby pokazać wyłącznie wpływ kosztów i przychodów na wynik finansowy.

Uwaga! Na schemacie zapisy przedstawiamy jednostronnie – w celu pokazania przepływu kosztów między poszczególnymi kontami. Oznacza to, że każda operacja ma swój odpowiednik po przeciwnej stronie innego konta zgodnie z zasadą podwójnego zapisu. Schemat ma charakter syntetyczny i służy zobrazowaniu kolejnych etapów ewidencji kosztów – od momentu ich poniesienia, przez rozliczenie, aż do ustalenia wyniku finansowego. Objaśnienia symboli użytych w schematach są następujące:

A – przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych (wartość faktury sprzedaży).

B1–B3 – oznaczenia grup kosztów rodzajowych ujmowanych w zespole 4:

• B1 – zużycie materiałów,
• B2 – wynagrodzenia wraz z narzutami,
• B3 – usługi obce.

C1–C3 – oznaczenia operacji przenoszących koszty układu kalkulacyjnego (zespół 5):

• C1 – koszty produkcji zakończonej i sprzedanej (przeniesienie kosztu własnego sprzedaży),
• C2 – koszty wynagrodzeń przypisane do miejsc powstawania kosztów,
• C3 – koszty usług obcych przypisane do działalności operacyjnej (produkcja, zarząd).

D ustalona zmiana stany produktów czyli koszty dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych, które zostały ujęte w aktywach bilansu.

Rok pierwszy

W pierwszym roku działalności jednostka poniosła następujące koszty i zdarzenia gospodarcze:

1. Materiały wydano do zużycia w kwocie 18 000 zł na potrzeby produkcji oraz 5000 zł na potrzeby zarządu.

2. Wynagrodzenia naliczono w łącznej kwocie 26 000 zł, w tym 20 000 zł dla pracowników produkcji, 5000 zł dla administracji oraz 1000 zł dla działu sprzedaży.

3. Usługi obce związane z produkcją wyniosły 17 000 zł, natomiast dotyczące zarządu – 8000 zł.

4. Jednostka podpisała umowę na transport sprzedanych wyrobów na okres pięciu miesięcy (od października do lutego następnego roku) o łącznej wartości 500 zł.

5. Otrzymano fakturę za czynsz biura za okres od listopada bieżącego roku do października następnego roku na kwotę 2400 zł.

6. W wyniku procesu produkcyjnego wytworzono 120 szt. wyrobów, w tym 100 zakończonych oraz 20 w toku, zaawansowanych w 50 proc. z punktu widzenia poniesionych kosztów.

7. W tym samym roku sprzedano 95 wyrobów po cenie powiększonej o 30 proc. marży (narzutu). Na tę sprzedaż wystawiono fakturę VAT i dokument WZ.

Podsumowanie kosztów produkcji (rok 1): Łączny koszt wytworzenia produktów wyniósł 55 000 zł. Produkcja objęła łącznie 110 jednostek kalkulacyjnych, w tym: 100 wyrobów zakończonych, 20 wyrobów w toku (zaawansowanych w 50 proc. kosztów). Na tej podstawie ustalono koszt wytworzenia 1 szt. wyrobu na poziomie 500 zł.

Komentarz: Wynik finansowy roku pierwszego został ustalony zgodnie z zasadą współmierności przychodów i kosztów. Dodatnia zmiana stanu produktów w wysokości 9200 zł wynika z przyrostu wartości wyrobów gotowych, produkcji niezakończonej oraz czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów przy jednoczesnym zmniejszeniu rezerw (biernych RMK). Zwiększenie stanu produktów oznacza, że część kosztów poniesionych w bieżącym okresie nie obciąża wyniku roku pierwszego, lecz zostanie rozliczona w kolejnych okresach sprawozdawczych. W efekcie rzeczywisty wynik finansowy roku pierwszego – 5450 zł – odzwierciedla jedynie tę część działalności, która przyniosła przychody w tym samym okresie.

Rok drugi

Na początku roku drugiego jednostka dysponuje saldami wynikającymi z rozliczeń międzyokresowych i zmian stanu produktów z roku poprzedniego. W kolejnym okresie zostają one rozliczone – część kosztów odnosi się teraz do bieżącego wyniku finansowego. W drugim roku działalności jednostka zrealizowała następujące operacje gospodarcze:

1. Przekazano do dalszego przetworzenia produkcję niezakończoną z poprzedniego roku w kwocie 5000 zł.

2. Wydano materiały do zużycia w kwocie 17 000 zł na potrzeby produkcji oraz 5000 zł na potrzeby zarządu.

3. Naliczono wynagrodzenia w łącznej wysokości 30 000 zł, w tym: 24 000 zł dla pracowników produkcji, 5000 zł dla administracji oraz 1000 zł dla działu sprzedaży.

4. Ujęto koszty usług obcych: produkcyjnych – 15 000 zł, dotyczących zarządu – 8000 zł.

5. Rozliczono umowę transportu z poprzedniego roku; otrzymano fakturę na kwotę 520 zł.

6. Rozliczono czynsz dotyczący poprzedniego roku oraz otrzymano nową fakturę za czynsz biura za kolejny rok – okres od listopada bieżącego roku do października następnego – na kwotę 2640 zł.

7. W wyniku procesu produkcyjnego wytworzono 120 wyrobów zakończonych oraz 4 wyroby niezakończone, zaawansowane w 50 proc. z punktu widzenia poniesionych kosztów.

8. W tym samym roku sprzedano 121 wyrobów po cenie powiększonej o 30 proc. marży (narzutu). Na tę sprzedaż wystawiono fakturę VAT i dokument WZ.

Podsumowanie kosztów produkcji (rok drugi): Łączny koszt wytworzenia produktów wyniósł 61 000 zł. Produkcja objęła łącznie 122 jednostki kalkulacyjne, w tym: 120 wyrobów zakończonych, 4 wyroby w toku (zaawansowane w 50 proc. kosztów). Na tej podstawie ustalono koszt wytworzenia 1 sztuki wyrobu na poziomie 500 zł.

Komentarz: W roku drugim jednostka rozliczyła salda otwarcia wynikające z rozliczeń międzyokresowych i zmiany stanu produktów z poprzedniego roku. W efekcie część kosztów przeniesionych z roku pierwszego została ujęta w kosztach bieżącego okresu. Ujemna zmiana stanu produktów w wysokości 4000 zł oznacza, że stan aktywów produkcyjnych (wyrobów gotowych, produkcji w toku i czynnych RMK) zmniejszył się w stosunku do roku poprzedniego. Zmniejszenie to powoduje zwiększenie kosztów bieżącego okresu, ponieważ rozliczone zostają pozycje ujęte wcześniej jako dotyczące przyszłych korzyści ekonomicznych. W roku drugim jednostka osiągnęła przychody ze sprzedaży w wysokości 78 650 zł oraz poniosła łączne koszty operacyjne w kwocie 82 160 zł. Wynik finansowy za ten okres to strata 3510 zł. Strata jest konsekwencją zmniejszenia stanu produktów oraz pełnego rozliczenia kosztów, które w poprzednim roku zostały odroczone w czasie.

Rok trzeci

W trzecim roku działalności jednostka kontynuuje rozliczanie kosztów z poprzednich okresów oraz ujmuje nowe zdarzenia gospodarcze, które wpływają na ustalenie wyniku finansowego. W roku tym wystąpiły następujące operacje:

1. Przekazano produkcję niezakończoną do dalszego przetworzenia – przeniesienie wartości produkcji w toku z poprzedniego roku do kosztów bieżącego okresu.

2. Wydano materiały do zużycia – 25 000 zł na potrzeby produkcji oraz 5000 zł na potrzeby zarządu.

3. Naliczono wynagrodzenia – 20 000 zł dla pracowników produkcji, 3000 zł dla administracji oraz 1000 zł dla działu sprzedaży.

4. Usługi obce – 16 000 zł związane z produkcją i 3000 zł z działalnością zarządu.

5. Oszacowano koszty badania sprawozdania finansowego – utworzono bierne rozliczenie międzyokresowe kosztów w wysokości 600 zł.

6. Rozliczono czynsz biura z poprzedniego roku oraz otrzymano fakturę za kolejny okres rozliczeniowy (od listopada bieżącego roku do października następnego) na kwotę 2760 zł.

7. Wytworzono 120 zakończonych wyrobów oraz 8 w toku, zaawansowanych w 50 proc. z punktu widzenia kosztów.

8. Sprzedano 50 wyrobów po cenie podwyższonej o 30 proc. marży (narzutu). Na sprzedaż wystawiono fakturę VAT i dokument WZ.

9. Przekazano 70 wyrobów do sklepu firmowego – przeniesienie między magazynem produkcji a magazynem handlowym.

10. Sprzedano w sklepie firmowym 65 wyrobów po cenie 780 zł/szt. – wystawiono fakturę VAT i dokument WZ.

11. Dwie sztuki wyrobów przekazano na potrzeby zarządu jako środki trwałe. Przewidywany okres użytkowania – 5 lat.

Podsumowanie kosztów produkcji (rok trzeci): Łączny koszt wytworzenia produktów wyniósł 62 000 zł. Produkcja objęła łącznie 124 jednostki kalkulacyjne, w tym: 120 wyrobów zakończonych, 4 wyroby w toku (zaawansowane w 50 proc. kosztów). Na tej podstawie ustalono koszt wytworzenia 1 sztuki wyrobu na poziomie 500 zł.

Komentarz: W roku trzecim wystąpiła niewielka ujemna zmiana stanu produktów (–500 zł), wynikająca głównie ze spadku stanu wyrobów gotowych i produkcji w toku. Zmiana ta obniżyła wynik finansowy. W ewidencji pojawiły się dodatkowo operacje związane ze sprzedażą w sklepie firmowym oraz przekazaniem części wyrobów na potrzeby zarządu. Dzięki temu zachowano zasadę współmierności kosztów i przychodów oraz prawidłowo ustalono wynik finansowy za okres.