Dopiero w kwietniu 2013 roku osoby, które zrezygnowały z łączenia pracy zawodowej z pobieraniem emerytury, wybierając aktywność zawodową, będą mogły ponownie otrzymywać świadczenia z ZUS. Prawo do nich uzyskają po złożeniu wniosku w tej sprawie oraz zwolnieniu się z pracy u dotychczasowego pracodawcy.
Od 1 października 2011 r. obowiązuje tzw. prezydencka nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Wprowadziła ona specjalne zasady przeliczania emerytury dla osób, które od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. na podstawie wtedy obowiązujących przepisów nie rozwiązały stosunku pracy ze swoim dotychczasowym pracodawcom a jednocześnie otrzymywały świadczenia z ZUS.
Z nowych regulacji mogą jednak skorzystać wyłącznie ci ubezpieczeni, którzy do końca września tego roku pobierali emeryturę, łącząc ją z pracą zawodową, a dopiero od 1 października wybrali zatrudnienie. Nowe przepisy – dotyczące ponownego ustalania wysokości emerytury po przepracowaniu 18 miesięcy, tym się różnią o tych obowiązujących dla pozostałych emerytów łączących pracę zawodową z pobieraniem emerytur, że ta ostatnia grupa ma prawo wyłącznie do ponownego przeliczenia emerytury, lecz dopiero po przepracowaniu 30 miesięcy. W przypadku osób korzystających z tzw. prezydenckiej ustawy, osoby te nie mogą pobierać w tym okresie emerytury.
Zasady przeliczeń
Nowelizacja ustawy wprowadza możliwość ponownego ustalenia emerytury przy jednoczesnym wykorzystaniu części rozwiązań obowiązujących w dniu złożenia pierwszego wniosku o emeryturę (w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r.). Trzeba bowiem pamiętać, że takie działanie oznacza obliczenie na nowo wysokości już przyznanego świadczenia. Może to być skutkiem np. zgłoszenia wniosku o doliczenie dodatkowego okresu pracy, nieuwzględnionego okresu ubezpieczenia lub o obliczenie podstawy wymiaru z uwzględnieniem innych zarobków niż te, które wskazano przy ubieganiu się o emeryturę.
W takim przypadku w wyniku przeliczenia zmienia się wysokość świadczenia, do którego osoba zainteresowana była już uprawniona. Obecne regulacje wprowadzają natomiast możliwość otrzymania nowej emerytury, co jest związane z koniecznością zgłoszenia wniosku o takie świadczenie oraz rozwiązania stosunku pracy.
Nowa kwota bazowa
Osoby spełniające warunki do ustalenia wysokości emerytury na nowych zasadach muszą jednak wiedzieć, że z takiego rozwiązania mogą skorzystać tylko raz. Pobierający emeryturę obliczaną, po przepracowaniu 18 miesięcy będą mogli otrzymać świadczenie obliczane na podstawie aktualnej kwoty bazowej. Taki sposób wyliczania dotyczy części socjalnej tej nowej emerytury. Wielkość ta, występująca wyłącznie w przypadku emerytur ze starego systemu, stanowi 24 proc. kwoty bazowej.
W przypadku osób korzystających z tzw. ustawy prezydenckiej będzie więc liczona za 18 miesięcy na podstawie obowiązującej w dniu składania wniosku o nowe świadczenie – kwoty bazowej. Jednak ta grupa ubezpieczonych będzie miała na podstawie nowej kwoty bazowej liczoną nie tylko tzw. część socjalną, ale także część stażową, zależną od okresów składkowych i nieskładkowych oraz podstawy wymiaru. Z takiej możliwości skorzystają osoby urodzone przed 1949 r. oraz kobiety urodzone w latach 1949 – 1953, których emerytura może być obliczona w myśl mieszanego sposobu (w części na nowych, a w części na dotychczasowych regułach). Są to kobiety, które nie pobrały wcześniejszego świadczenia, choć miały ustalone do niego prawo i nie są członkami OFE (albo zgłosiły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w funduszu, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa).
Urodzeni po 1948 roku – z chwilą osiągnięcia tego wieku – uzyskują prawo do emerytury ustalanej według zreformowanych zasad. Przy czym przy ustalaniu wysokości świadczenia będą uwzględniane zarobki z 20 lat kalendarzowych, w których emeryt podlegał ubezpieczeniom, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o przeliczenie albo 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie albo ponowne obliczenie emerytury.
Nowa emerytura
Według nowych przepisów po 18 miesiącach dodatkowej pracy wnioski będą mogły złożyć osoby pobierające emeryturę ustalaną metodą kapitałową. Dotyczy to świadczeń, których wysokość jest uzależniona od składek zewidencjonowanych na koncie i odpowiednio zwaloryzowanych, w stosunku do kapitału początkowego oraz od średniego dalszego trwania życia w chwili przechodzenia na emeryturę.
Przy jej obliczaniu nie bierze się pod uwagę części socjalnej. Natomiast każdy okres opłacania składek po 1 października 2011 r. powiększa stan posiadania na indywidualnym koncie ubezpieczonego, a tym samym wpływa na wysokość kolejnego świadczenia. W takim przypadku ponowne jej ustalenie polega na powiększeniu o kwotę dodatkowo wpłaconych składek. Tak uzyskana suma jest dzielona przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalane w dniu ponownego złożenia wniosku o nową emeryturę.
Jednak ze względu na to, że o nowe emerytury po 18 miesiącach dodatkowej pracy będą się ubiegać osoby, które przed 1 październikiem 2011 r. łączyły pracę zawodową z pobieraniem świadczenia, to już wypłacone pieniądze muszą być odjęte z konta emerytalnego. Nie można bowiem zaliczać na poczet przyszłej emerytury środków już wypłaconych z konta emerytalnego.
Mieszana emerytura
Prawo do ponownego ustalania wysokości emerytury mają osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które wiek emerytalny osiągnęły w latach 2009 – 2010, nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego i nie pobrały wcześniej świadczenia. Faktycznie dotyczy to więc kobiet urodzonych w latach 1949 i 1950, które w tym okresie ukończyły 60 lat. Ta grupa osób miała ustalane świadczenia na zasadach mieszanych. Przysługujące im należności składają się z odpowiedniej części emerytury ustalonej według nowych zasad oraz z części obliczanej zgodnie z poprzednimi regułami.
Osoby przechodzące na emeryturę w 2009 roku miały przyznawaną emeryturę składającą się w 80 proc. ze świadczenia liczonego według starych zasad (z częścią socjalną), a w 20 proc. – według nowych. Natomiast kobiety nabywające prawa do emerytury w 2010 roku miały 70 proc. emerytury liczonej według starych procedur, a 30 proc. – zgodnie z nowymi. Ponieważ w 2013 roku kończy się przyznawanie świadczeń według zasad mieszanych, po 18 miesiącach ZUS ponownie ustali wysokość emerytur. Będą one wyliczane według takich proporcji jak w dniu pierwszego jej otrzymania.
Aby dostać nową emeryturę, pracownik musi się zwolnić z pracy
Osoba zatrudniona w prywatnej firmie nabyła prawo do emerytury w wieku powszechnym w 2009 roku. Skorzystała więc z możliwości, jakie dawały ówcześnie obowiązujące przepisy i łączyła pobieranie świadczenia z pracą zawodową. Do końca września nie zwolniła się z pracy, więc po upływie 18 miesięcy będzie mogła wystąpić do ZUS o ponowne ustalenie emerytury. Do wniosku o przyznanie świadczenia będzie musiała dołączyć świadectwo pracy potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy. Dopiero wówczas ZUS ustali jej nową emeryturę na podstawie wówczas obowiązującej nowej kwoty bazowej.
Ważne!
Osoba ubiegająca się o ponowne ustalenie emerytury po 18 miesiącach pracy liczonych od 1 października 2011 r. musi dołączyć do wniosku świadectwo pracy od swojego pracodawcy potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy
Kobieta zachowa prawo do emerytury mieszanej
Ubezpieczona urodzona w 1950 roku nabyła prawo do emerytury w 2010 r. Do końca września tego roku otrzymywała świadczenie z ZUS w 80 proc. ustalone na starych zasadach, a tylko w 20 proc. – nowych. Nadal pracuje. Z tego powodu od 1 października ZUS zawiesił jej wypłatę emerytury. W tej sytuacji ubezpieczona po 18 miesiącach pracy nabędzie prawo do ponownego ustalenia wysokości świadczenia. Musi jednak dostarczyć do ZUS świadectwo pracy potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy oraz złożyć wniosek o emeryturę. Zakład ustali jej emeryturę według zasad obowiązujących w 2010 r. , czyli otrzyma ona 80 proc. emerytury liczonej według starych zasad (w oparciu o nową kwotę bazową), a 20 proc. po doliczeniu składek oraz odjęciu już wypłaconej w przeszłości emerytury. Suma obu części będzie nowym świadczeniem wypłacanym ubezpieczonej.
Podstawa prawna
Art. 1 – 2 ustawy z 10 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 168, poz. 1001).
