15-latki: skrajnie autokrytyczne, niezadowolone z życia i na ciągłej diecie. W ramach badań HBSC ankieterzy rozmawiali z 200 tys. nastolatków. Pytano, czy mają za sobą inicjację alkoholową, seksualną, jak często sięgają po papierosy, o wsparcie otoczenia, a także stosunek do szkoły.
Polskie nastolatki a ich rówieśnicy z 42 krajów / Dziennik Gazeta Prawna
Miejscami widać poprawę: w aktywności fizycznej 13-latków, więcej uczniów I klasy gimnazjum ma pozytywny stosunek do szkoły.
A teraz realizm: najbardziej pod górkę mają dorastające, 15-letnie dziewczyny. W Europie zadowolenie z życia odczuwa 82 proc. z nich, w Polsce 68 proc., co nas plasuje na przedostatnim miejscu. Radość spada wraz z wiekiem – 85 proc. 11-latek jest szczęśliwych (średnia HBSC jest podobna).
Złe samopoczucie idzie w parze z negatywną oceną swego wyglądu. Aż 61 proc. 15-letnich Polek uważa, że są za grube (obiektywnie to 7 proc.). To samo dotyczy ok. 30 proc. chłopców. – Akurat w przypadku wskaźników dotyczących otyłości i nadwagi odnotowano postęp: epidemia nadprogramowych kilogramów została zahamowana, a trend się odwrócił – mówi prof. Joanna Mazur z Instytutu Matki i Dziecka, koordynatorka badania w Polsce.
Badaczy niepokoją za to wskaźniki dotyczące palenia. Bo choć w innych krajach odsetek palaczy spada, u nas rośnie w grupie dziewcząt. Odsetek inicjacji tytoniowej w wieku 13 lat wśród chłopców spadł z 30 do 26 proc., a u dziewcząt w tym wieku wzrósł z 20 do 22 proc. Jeszcze gorzej jest z regularnym paleniem (raz w tygodniu) – w 2010 r. robiło to 12 proc. 15-latek, w 2014 r. już 15 proc. U chłopców wskaźnik ten spadł z 16 proc. do 15 proc. Dziewczyny upijają się tak samo często jak ich koledzy, ale wcześniej przechodzą inicjację seksualną – w wieku 15 lat dotyczy to 18,5 proc. z nich i ok. 16 proc. chłopców. Przy czym te z terenów wiejskich rzadziej podejmują ryzykowne zachowania.
Zdaniem prof. Anny Kowalewskiej, pedagoga z UW. nasze nastolatki są zagubione w życiu i źle sobie radzą ze stresem, co odbija się na ich zdrowiu. Znów jesteśmy w czołówcepod względem dolegliwości psychosomatycznych odczuwane więcej niż raz w tygodniu. Zdenerwowanie czuje 46 proc. 15-latek, co nas plasuje na 3. miejscu od końca. Bóle brzucha ma co piąta dziewczynka (2. miejsce od końca).
Pochodną napięcia jest potrzeba odreagowania i sięganie po używki. – 15-latki pytane o powody wskazują przyczyny emocjonalne, chęć odstresowania się. W przypadku chłopców chodzi raczej o budowanie pozycji towarzyskiej – tłumaczy prof. Kowalewska.
Nastolatkom brak wsparcia w otoczeniu i rodzinie. W sferze dotyczącej dobrej komunikacji w domu (subiektywna ocena dzieci) jesteśmy na przedostatnim miejscu od końca. Świadczy o tym także brak wspólnych posiłków – 40. miejsce od końca.
Badania nad zachowaniem zdrowotnym młodzieży Health Behaviour in School-aged Children HBSC to testy ankietowe prowadzone wśród uczniów na terenie szkół od 1982 r. co cztery lata. W badaniach biorą udział 44 kraje lub regiony Europy i USA. Polska uczestniczy w nich od 1989 r.