MEN konsultuje zmiany w kanonie lektur. Ma być więcej współczesnego świata

Na listach szkolnych lektur eksperci proponują mniej archaicznego języka, za to więcej treści dotyczących problemów współczesnego świata. W połowie lutego MEN rozpoczęło prekonsultacje zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Poniedziałek to ostatni dzień na zgłoszenie uwag. Ostatnie zmiany na listach szkolnych lektur wprowadzono rozporządzeniem obowiązującym od 1 września 2021 r., podpisanym przez Przemysława Czarnka, szefa ówczesnego Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Celem zmian jest ograniczenie obowiązkowego zakresu treści nauczania.

19 lutego to ostatni dzień, w którym - poprzez formularz na stronie MEN - można przesłać opinie, spostrzeżenia i sugestie do propozycji ograniczenia wymagań w podstawie programowej. Po ich analizie mają być przygotowane projekty rozporządzeń ministra edukacji w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego. Resort przewiduje, że w kwietniu projekty trafią do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych, a w czerwcu zostaną podpisane przez ministra edukacji.

Nowy wykaz lektur

Nowy wykaz lektur, jak podkreśla MEN, przygotowali eksperci.

W uzasadnieniu propozycji specjaliści wyjaśnili, że zaproponowano usunięcie z listy lektur obowiązkowych lub wpisanie na listę lektur uzupełniających tych tytułów, które dla ucznia były zbyt trudne do zrozumienia ze względu na tematykę czy też archaiczny język. Zaproponowano też, by niektóre lektury obowiązkowe były omawiane we fragmentach, a nie w całości.

W szkole ponadpodstawowej - jak wskazano - niektóre lektury z zakresu podstawowego przeniesiono do rozszerzonego. Eksperci uzasadniają, że utwory, które zaproponowali na listę lektur uzupełniających, zostały wybrane przede wszystkim ze względu na "ich walory edukacyjne i wychowawcze oraz poruszaną tematykę, która dotyczy problemów współczesnego świata".

Trafiły na nią książki wydane w XXI wieku. Wśród nich: "Opowiadania bizarne" i "Bieguni" Olgi Tokarczuk, "Rzeczy, których nie wyrzuciłem" Marcina Wichy i "Nie ma" Mariusza Szczygła.

Z listy wykreślono

Z listy obowiązkowych lektur dla uczniów klas IV-VI wykreślono m.in. "Powrót taty" Adama Mickiewicza, "Katarynkę" Bolesława Prusa i "W pamiętniku Zofii Bobrówny" Juliusza Słowackiego. W wykazie pozostał "Pan Tadeusz" Mickiewicza (fragmenty), ale bez opisów zwyczajów i obyczajów, polowań i koncertu Wojskiego. Eksperci proponują też wykreślenie pieśni i piosenek patriotycznych, a także biblijnych przypowieści o siewcy oraz o pannach roztropnych.

W klasach VII-VIII zaproponowano skreślenie m.in.: "Żony modnej" Ignacego Krasickiego, "Reduty Ordona" i "Śmierci Pułkownika" Adama Mickiewicza, "Syzyfowych prac" Stefana Żeromskiego oraz wierszy Cypriana Kamila Norwida.

Obowiązkowe przepisano do uzupełniających

Obowiązkowe do tej pory "Quo vadis" Henryka Sienkiewicza przepisano do lektur uzupełniających. Zaproponowano, by z listy wykreślić m.in. "Janka Muzykanta" tego autora, a także pozycji: "Król Maciuś Pierwszy" Janusza Korczaka, "Księga dżungli" J.R. Kiplinga, "Nie lękajcie się! Rozmowy z Janem Pawłem II" André Frossarda.

Zmiany w branżowych szkołach

Eksperci proponują też zmiany w branżowych szkołach I i II stopnia. W pierwszych z obowiązkowej listy zniknęłyby m.in. "Pamiętniki" (fragmenty) Jana Chryzostoma Paska, "Romeo i Julia" Williama Szekspira, "Hymn do miłości ojczyzny" Jana Krasickiego oraz tom I ("Jesień") "Chłopów" Władysława Stanisława Reymonta. W drugich m.in. omawiane we fragmentach: "Odyseja" Homera, "Kronika polska" Galla Anonima, "Boska komedia" Dante Alighieriego, a także "Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicza i "Nie-Boska komedię" Zygmunta Krasińskiego.

Powyższych tytułów nie czytaliby też uczniowie techników i liceów ogólnokształcących, choć w ich wypadku część pozycji miałaby dołączyć do uporządkowanych chronologicznie lektur uzupełniających w części podstawowej, np. I tom "Chłopów" Reymonta. Do części rozszerzonej - m.in. "Odyseja" i "Nie-Boska komedię".

Z wykreślenia na poziomie rozszerzonym

Z poziomu rozszerzonego zniknęłyby m.in.: "Chmury" Arystofanesa, "Eneida" (fragmenty) Wergiliusza, "Wyznania" (fragmenty) św. Augustyna, "Lilla Weneda" Słowackiego, a także opowiadania Sławomira Mrożka. Z wybranych utworów poetyckich z romantycznej literatury europejskiej zaproponowano wykreślenie wierszy angielskich poetów jezior.

Czarnka zmiany na listach szkolnych

Ostatnie zmiany na listach szkolnych lektur wprowadzono rozporządzeniem obowiązującym od 1 września 2021 r., podpisanym przez Przemysława Czarnka, szefa ówczesnego Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Zgodnie z wprowadzonym wtedy kanonem lektur, w klasach I-III szkoły podstawowej zniknęły pozycje: Alina Centkiewiczowa i Czesław Centkiewicz "Zaczarowana zagroda", Mira Jaworczakowa "Oto jest Kasia", Leszek Kołakowski "Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca?" i Marcin Pałasz "Sposób na Elfa". W ich miejsce weszły m.in.: Dorota Gellner "Wścibscy", Julita Grodek "Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie", Tom Justyniarski "Psie troski, czyli o wielkiej przyjaźni na cztery łapy i dwa serca", Piotr Kordyasz "Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły" (fragmenty).

Z listy lektur obowiązkowych dla klas VII-VIII zniknęło "Stowarzyszenie Umarłych Poetów" Nancy H. Kleinbaum, zaś "Ziele na kraterze" Melchiora Wańkowicza przesunięto do wykazu lektur uzupełniających, do którego dopisano też m.in. pozycję André Frossard "Nie lękajcie się! Rozmowy z Janem Pawłem II", Bolesław Prus "Placówka" i "Zemsta", które w obecnych propozycjach zostały wykreślone.

W liceach i technikach z wykazu lektur w zakresie podstawowym zniknęły wybrane wiersze Marcina Świetlickiego, a w zakresie rozszerzonym następujące m.in. pozycje: Jan Parandowski "Mitologia", część II "Rzym", François Villon "Wielki testament" (fragmenty), Piotr Skarga "Żywoty świętych" (fragmenty).

Jednocześnie rozszerzono listę lektur uzupełniających w zakresie podstawowym m.in. o pozycje: "Kronika Książąt Polskich" oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski, Juliusz Słowacki "Listy do Matki" (fragmenty), które eksperci proponują obecnie wykreślić, Henryk Sienkiewicz "Listy z podróży do Ameryki" (fragmenty), John Ronald Reuel Tolkien "Władca pierścieni. Drużyna pierścienia".