Zakup od zagranicznych kontrahentów usług, których miejsce świadczenia ustalone na podstawie odrębnych przepisów znajduje się w Polsce, a do takich zaliczymy np. usługi szkolenia online, zasadniczo zobowiązuje nabywcę do rozliczenia VAT.

Import usług obciążony VAT

Zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy o VAT import usług to świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, czyli także osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:
a) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca jej prowadzenia na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
b) usługobiorcą jest:
  • w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b ‒ podatnik VAT lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
  • w przypadku transferu bonów jednego przeznaczenia, których miejscem świadczenia usług, których te bony dotyczą, jest terytorium kraju ‒ podatnik VAT lub osoba prawna niebędąca podatnikiem,
  • w pozostałych przypadkach ‒ podatnik VAT, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce jej prowadzenia na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.
Ważne jest też, czy zagraniczny podmiot jest uznawany w świetle ustawy o VAT za podatnika wykonującego samodzielnie działalność gospodarczą. Jeśli nie ma na fakturze polskiego NIP sprzedawcy, to oznacza, że kupujący powinien rozliczyć VAT z tytułu importu usług.

Ujęcie na kontach

W przypadku importu usług zwykle kwota, która jest do zapłaty zagranicznemu kontrahentowi, jest kwotą netto, zatem to ona podlega opodatkowaniu VAT. Dlatego tego typu faktury księguje się:
  • Wn „Rozliczenie zakupu – kwota do kontrahenta”,
  • Ma „Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi”.
Potem ujęcie w koszty kwoty brutto:
  • Wn „Rozliczenie zakupu”,
  • Wn „Usługi obce lub inne konto kosztów rodzajowych”.
Ujęcie w kręgu kosztów:
  • Wn „Koszty układu kalkulacyjnego”,
  • Ma „Rozliczenie kosztów”.
Natomiast VAT wyliczony od kwoty na rzecz kontrahenta księguje się:
  • Wn „Rozliczenie zakupu”,
  • Ma „VAT należny”.
VAT naliczony (ta sama kwota) księguje się:
  • Wn „VAT naliczony”,
  • Ma „Rozliczenie zakupu”.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy

Należy zaznaczyć, że obowiązek podatkowy w przypadku importu usług zasadniczo powstaje w tych samych terminach, co w przypadku usług świadczonych przez podmioty krajowe, czyli z chwilą wykonania usługi. Jeżeli usługa przyjmowana jest częściowo i dla każdej części określono zapłatę, to usługę uznaje się za wykonaną, czyli od tej części powstaje obowiązek podatkowy. Usługę, dla której w związku z jej świadczeniem są ustalane następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się zaś za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Jeśli przed wykonaniem usługi uiszczono zaliczkę, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej uiszczenia. Oznacza to, że księgowania związane z VAT zarówno należnym, jak i naliczonym należy dokonać w sierpniu, a ujęcie kosztu we wrześniu.
Warto podkreślić, że brak faktury nie zwalnia przedsiębiorcy z obowiązku naliczenia VAT od importu usług. W przypadku braku faktury import usług ewidencjonuje się na podstawie dowodu wewnętrznego, który w części ewidencyjnej sprzedaży i zakupu pliku JPK_VAT należy oznaczyć symbolem WEW.
Z racji tego, że faktury dotyczące nabycia usług za granicą są wystawiane z reguły w walucie obcej, należy przypomnieć, iż zasady dokonywania przeliczenia kwot wyrażonych w walutach obcych na złote na potrzeby rozliczania VAT są określone w art. 31a ustawy o VAT. Czyli przeliczenia na złote co do zasady dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może również wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W takim przypadku waluty inne niż euro należy przeliczyć z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.
Natomiast w sytuacji, gdy podatnik wystawi fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, zastosowanie znajdzie zasada przeliczenia na złote według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury (i odpowiednio ostatni kurs wymiany opublikowany przez EBC na ostatni dzień poprzedzający dzień wystawienia faktury). Tak określa art. 31a ust. 2 ustawy o VAT. Tu warto zaznaczyć, że minister finansów w interpretacji z 4 grudnia 2013 r., nr PT8/033/324/1034/WC/13/RD-125816, uznał, że przepis ten nie dotyczy faktur wystawianych przez kontrahentów zagranicznych. To oznacza, że kurs, jaki należy zastosować do przeliczenia importu usług, nie jest uzależniony od daty wystawienia faktury. Istotny jest tylko termin powstania obowiązku podatkowego.
Z kolei koszt z tytułu nabycia usługi będzie w rachunkowości i podatku dochodowym obliczany za pomocą kursu z dnia poprzedzającego poniesienie kosztu, czyli w omawianym przypadku wykonania usługi szkoleniowej na rzecz klienta. A więc wartość VAT należnego (a potem naliczonego) będzie obliczana od podstawy przeliczonej po kursie z dnia poprzedzającego zapłatę za usługę (tu zaliczkowej zapłaty). Z kolei koszt będzie ustalany z wykorzystaniem kursu z dnia poprzedzającego szkolenie, czyli tu z 31 sierpnia. ©℗
Podstawa prawna
ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1488)
art. 2 pkt 9, art. 17 ust. 1 pkt 4, art. 28b, art. 28e, art. 31a, art. 96 ust. 4, art. 97 ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)