Dokument ten jest powiązany ze sprawozdaniem finansowym i je uzupełnia, ale nie jest jego częścią. Sprawozdanie z działalności jest trudne do przygotowania, bo nie ma nawet jego wzoru czy powszechnie stosowanego układu. Musi jednak zawierać dodatkowe, użyteczne informacje ilościowe i jakościowe na temat działalności, wyników, aktualnej sytuacji oraz perspektyw rozwoju. Jest sporządzane z perspektywy kierownictwa jednostki i ma pokazać istotne aspekty z punktu widzenia zarządzania podmiotem. Termin przygotowania obu tych dokumentów upływa w tym roku 30 czerwca. W dzisiejszym dodatku specjalnym nie tylko wskazujemy na najważniejsze elementy sprawozdania z działalności, lecz także podajemy w przykładach prawidłowe jego zapisy.

Odpowiedzialność za sporządzenie sprawozdania z działalności zgodnie z ustawą z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2020 r., poz. 2123 – dalej u.r.) spoczywa na kierowniku jednostki oraz członkach rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego, którzy na równi z zarządem odpowiadają za jego prawidłowe sporządzenie. W praktyce najczęściej zaczynają je jednak przygotowywać służby finansowo-księgowe, zaraz po sporządzeniu sprawozdania finansowego. Taka kolejność wynika z faktu, iż sprawozdanie finansowe, za którego przygotowanie odpowiada zarząd, musi być spójne z danymi sprawozdania z działalności. Jest to szczególnie ważne teraz w dobie pandemii, gdy skutki finansowe kryzysu dla jednostki powinny być właśnie objaśnione w sprawozdaniu z działalności.

Warto podkreślić, że sprawozdanie z działalności, zamiennie określane sprawozdaniem zarządu, w rzeczywistości jest formą rozliczenia się zarządu z jego dotychczasowych działań. Celem jego sporządzenia jest przedstawienie aktualnej sytuacji jednostki, kierunków działalności w roku obrotowym, za który sprawozdanie jest robione, oraz przewidywanych kierunków rozwoju w latach następnych. Zawarte w nim informacje powinny pozwolić na stwierdzenie:
1) czy dana jednostka będzie kontynuować działalność w dotychczasowym zakresie w przyszłych okresach,
2) czy i jak będzie się rozwijać oraz
3) czy kontynuacja jej działalności jest zagrożona.
Aby sprawozdanie odegrało swoją rolę, powinno zawierać dane kompletne, prawdziwe oraz jasne i przejrzyste, chodzi o to, by adresat z łatwością mógł się zorientować w sytuacji jednostki. W dokumencie tym należy uwzględnić informacje do dnia jego sporządzenia i ich wpływ na sprawozdanie finansowe, a zatem powinno się podać także stosowne informacje z 2021 r., a nie tylko te, które miały miejsce w 2020 r. [przykłady 1, 2]
PRZYKŁAD 1
Pożyczka i subwencja
„Wydarzeniem nadzwyczajnym w 2020 r. była pandemia koronawirusa SARS-CoV-2, która spowodowała spadek przychodów w pierwszym półroczu. W drugiej połowie 2020 r. pozyskano nowych klientów, co pozwoliło odrobić część strat z początku roku. Spółka na bieżąco obserwowała rozwój sytuacji, weryfikując wszelkie informacje pod kątem ich wpływu na sytuację gospodarczą spółki oraz podejmowała doraźne działania w celu minimalizacji konsekwencji związanych z ww. nadzwyczajnymi okolicznościami. Spółka w ramach tarczy antykryzysowej otrzymała 19 czerwca 2020 r. pożyczkę w kwocie 255 000 zł z Urzędu Pracy m.st. Warszawy oraz 3 listopada 2020 r. subwencję finansową w wysokości 180 000 zł z Polskiego Funduszu Rozwoju S.A.”.
PRZYKŁAD 2
Założenia na rok bieżący
„W 2020 r. MG S.A. rozpoczęła po przerwie działania reklamowe o szerokich zasięgu, które w 2021 r. planuje rozwijać w celu odświeżenia wizerunku marek oraz dotarcia do nowych grup klientów przy jednoczesnym utrzymaniu relacji z dotychczasowymi. W 2021 r. podjęła również intensywne działania w kierunku optymalizacji kanałów marketingowych, jak również analiza dotychczasowych kontraktów z partnerami handlowymi, aby osiągnąć jak najwięcej efektów synergii w działaniach promujących sprzedaż w poszczególnych sklepach. Zarząd kładzie również nacisk na rozszerzenie współpracy o nowych partnerów z nowymi kategoriami, które mają największy potencjał generowania wzrostu przychodów oraz marży”.
Tak więc, sprawozdanie z działalności to swoisty komentarz kierownika jednostki zawierający ocenę warunków, wyników i perspektyw działalności jednostki oraz wyjaśnienia umożliwiające zrozumienie specyfiki jej działalności, dokonań i sytuacji. Nie zastępuje sprawozdania finansowego, nie jest też jego elementem, ale odrębnym sprawozdaniem będącym uzupełnieniem raportu finansowego. Jednostka, realizując postanowienia ustawy o rachunkowości, dostosowuje je do oczekiwań użytkowników, uwzględniając zarazem właściwości jednostki, a w szczególności rodzaj, rozmiary i złożoność prowadzonej działalności oraz formę prawną. Wskazówki zawarte w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 9 „Sprawozdanie z działalności”, odnoszące się do sprawozdań jednostki, mają odpowiednie zastosowanie do sprawozdania grupy kapitałowej. Warto zaznaczyć, że spółki z udziałem Skarbu Państwa co roku otrzymują wytyczne ze wskazówkami dotyczącymi zawartości sprawozdania z działalności.
Ustawa o rachunkowości nakłada obowiązek dołączania sprawozdania z działalności wyłącznie do rocznego sprawozdania finansowego. Od tej zasady obowiązuje jeden wyjątek – emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu sporządzają również sprawozdanie z działalności za pierwsze półrocze roku obrotowego.
Termin
Sprawozdanie z działalności jednostki sporządza się w tym samym czasie co sprawozdanie finansowe – a więc generalnie w terminie trzech miesięcy od dnia bilansowego. Za 2020 r. termin jego przygotowania został przedłużony do 30 czerwca, a termin zatwierdzenia do 30 września (w przypadku podmiotów, których rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym) – przyjmuje się, że data sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności powinny być tożsame. Przy czym w jednostkach wchodzących w skład grup kapitałowych dane jednostkowe musiały być opracowane wcześniej, aby zdążyć z przygotowaniem danych skonsolidowanych. Ma to znaczenie w szczególności dla działów księgowych w jednostkach dominujących, jeżeli ten sam zespół przygotowuje zarówno sprawozdania jednostkowe i skonsolidowane, jak i dane niezbędne do sporządzenia sprawozdania z działalności jednostki i grupy.
Format, podpis i udostępnianie
Sprawozdanie z działalności jest sporządzane w formie elektronicznej – nie ma narzuconego jednego formatu – i podpisywane elektronicznie przez kierownika jednostki. Jest to osoba, organ jednoosobowy bądź wieloosobowy (zarząd). Przy czym tego dokumentu nie podpisują osoby sporządzające sprawozdanie finansowe, chyba że można je uznać również za kierownika jednostki lub jednostki dominującej. Z kolei odmowa podpisu, podobnie jak w przypadku sprawozdania finansowego, wymaga pisemnego uzasadnienia. Sprawozdanie z działalności może zostać podpisane, tak jak i sprawozdanie finansowe, podpisem kwalifikowanym, profilem zaufanym lub podpisem osobistym (w elektronicznym dowodzie osobistym).
Należy pamiętać, iż sprawozdanie z działalności podlega przedstawieniu właściwym organom. Trzeba je udostępnić, o czym już wspominałam, łącznie ze sprawozdaniem finansowym, które uzupełnia, w tym samym terminie. Spółki z o.o., spółki akcyjne oraz spółdzielnie są zobowiązane do udostępnienia wspólnikom, akcjonariuszom lub członkom spółdzielni sprawozdania z działalności jednostki najpóźniej na 15 dni przed zgromadzeniem wspólników, walnym zgromadzeniem akcjonariuszy albo walnym zgromadzeniem członków bądź też przedstawicieli członków spółdzielni. Nie podlega ono obowiązkowi publikacji w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”, lecz po zatwierdzeniu jest ono składane wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym w sądzie rejestrowym właściwym dla jednostki. Natomiast sprawozdanie z działalności spółek kapitałowych, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych oraz jednostek dominujących sporządzających skonsolidowane sprawozdania finansowe grupy kapitałowej podlega złożeniu do sądu rejestrowego w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego, a jeśli nie zostało ono zatwierdzone w wymaganym przez prawo terminie, to należy je złożyć w ciągu 15 dni po terminie wymaganym do zatwierdzenia sprawozdania finansowego.
Warto też pamiętać, że jeśli sprawozdanie finansowe podlega badaniu, to wówczas przedmiotem zainteresowania podmiotu badającego (biegłego rewidenta) jest również sprawozdanie z działalności. W opinii z badania biegły powinien stwierdzić, czy informacje zawarte w sprawozdaniu z działalności są zgodne z wymogami określonymi w u.r. oraz z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym.
Kto sporządza, a kto może zostać zwolniony
Ustawa o rachunkowości wymaga sporządzania sprawozdania z działalności od:
1) spółek kapitałowych – czyli spółek z o.o. i akcyjnych,
2) spółek komandytowo-akcyjnych,
3) towarzystw ubezpieczeń wzajemnych i towarzystw reasekuracji wzajemnej,
4) spółdzielni,
5) przedsiębiorstw państwowych oraz
6) spółek jawnych i komandytowych, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej (od 2016 r.).
Przy czym jeśli wymienione wyżej podmioty spełnią kryteria uznania ich za jednostki mikro (art. 3 ust. 1a i 1b u.r.) lub małe (art. 3 ust. 1c i 1d u.r.), mogą nie sporządzać sprawozdania z działalności, o ile taką decyzję podejmą ich organy zatwierdzające sprawozdania finansowe. W takim przypadku konieczne jest jednak przedstawienie informacji uzupełniających do bilansu lub w dodatkowych notach i objaśnieniach dotyczących nabycia udziałów (akcji) własnych. Tak więc małe i mikro jednostki, które zostały zwolnione ze sporządzania sprawozdania z działalności, muszą przedstawić informacje o:
1) przyczynie nabycia udziałów (akcji) własnych dokonanego w roku obrotowym;
2) liczbie i wartości nominalnej nabytych oraz zbytych w roku obrotowym udziałów (akcji), a w przypadku braku wartości nominalnej ich wartość księgową oraz część kapitału podstawowego, którą te udziały (akcje) reprezentują;
3) w przypadku nabycia lub zbycia odpłatnego – równowartości tych udziałów (akcji);
4) liczbie i wartości nominalnej lub, w razie braku wartości nominalnej, wartości księgowej wszystkich udziałów (akcji) nabytych i zatrzymanych oraz części kapitału podstawowego, którą te udziały (akcje) reprezentują.
W przypadku małych jednostek organ uprawniony do zatwierdzania sprawozdania może też podjąć decyzję o sporządzaniu tego sprawozdania, przy czym nie musi ono zawierać wskaźników niefinansowych oraz informacji dotyczących środowiska naturalnego i zatrudnienia.
Sprawozdanie z działalności wykonują również jednostki dominujące, które są zobowiązane sporządzać skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej. Jednostkami dominującymi mogą być przedsiębiorstwa państwowe lub spółki handlowe, czyli spółki jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne, partnerskie, z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjne. Niniejsze opracowanie dotyczy sprawozdań jednostkowych, dlatego poniżej odnosimy się tylko do sprawozdania z działalności jednostki. Wymogi dotyczące sprawozdania z działalności grupy kapitałowej są jednak w dużym stopniu analogiczne z omawianymi poniżej.
Zakres
Obowiązek sporządzenia sprawozdania wynika z art. 49 ust. 1 u.r., który nie zawiera jednak szczegółowych wytycznych związanych z zawartością sprawozdania. Wskazuje jedynie ogólny zakres danych, jakie mają być w nim przedstawione. Jak zostało już wskazane, celem tego dokumentu jest wzbogacenie wiedzy o jednostce dzięki dostarczaniu jego użytkownikom sprawozdania finansowego istotnych informacji uzupełniających sprawozdanie finansowe, z którym jest powiązane, oraz informacji dodatkowych ułatwiających ocenę jednostki – jej działalności, sytuacji i zamierzeń. I tak sprawozdanie z działalności powinno zawierać co najmniej omówienie i ocenę działalności, wyników oraz sytuacji jednostki wraz ze wskazaniem istotnych czynników ryzyka oraz opisem najważniejszych zagrożeń, w obliczu których jednostka się znajduje. A ponieważ sprawozdanie z działalności jest dopełnieniem sprawozdania finansowego, to powinno również przedstawiać dodatkowe, użyteczne informacje ilościowe i jakościowe, a także finansowe i niefinansowe na temat działalności, wyników i sytuacji jednostki, które nie są zawarte w sprawozdaniu finansowym, lecz są istotne dla oceny uzyskanych wyników, aktualnej sytuacji oraz ich zmian w przyszłości. [przykład 3]
PRZYKŁAD 3
Inwestycje
„Plany inwestycyjne ABD sp. z o.o. mają na celu przystosowanie spółki i jej potencjału technicznego do spełnienia wymagań i celów wyznaczonych w strategii inwestycyjnej oraz maksymalizację zysków w długim okresie. Spowodują także obniżkę kosztów działalności oraz wzrost asortymentu oferowanego przez spółkę. Wydatki na powyższe inwestycje wyniosą ok. 500 tys. zł. Struktura finansowania: środki własne + kredyt + leasing. Zarząd spółki nie widzi przeszkód, które mogłyby wpłynąć niekorzystnie na realizację zamierzeń inwestycyjnych”.
Zawartość sprawozdania z działalności może być kształtowana dosyć dowolnie, choć u.r. narzuca pewien minimalny zakres informacji, których uwzględnienie jest badane przez biegłego rewidenta. I tak w sprawozdaniu tym prezentuje się informacje dotyczące jednostki jako całości, a w miarę potrzeby także te dotyczące poszczególnych obszarów (segmentów) jej działalności, w przypadku zaś skonsolidowanego sprawozdania – kluczowych jednostek grupy kapitałowej.
Jeżeli dana jednostka dla swoich celów zarządczych wyodrębnia segmenty operacyjne, to w sprawozdaniu przedstawia się działalność, wyniki, sytuację i perspektywy rozwoju w podziale na te segmenty.
Z kolei kwestie dotyczące treści oraz układu zostały ujęte w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 9 „Sprawozdanie z działalności”. Standard zawiera jednak tylko wskazówki odnoszące się do pożądanych cech, zawartości i układu sprawozdania z działalności oraz zasad jego sporządzania i prezentacji. W standardzie KSR 9 zwrócono też uwagę, iż w niektórych przypadkach zakres lub szczegółowość informacji ujawnianych w tym sprawozdaniu może ulec ograniczeniu. Wówczas kierownictwo jednostki powinno wziąć pod uwagę:
  • zagrożenie naruszenia słusznego interesu jednostki wynikające z ujawnienia poufnych informacji;
  • charakter informacji uzasadniający opóźnione przekazywanie ich do publicznej wiadomości (np. z uwagi na istotnie szkodliwy wpływ na sytuację rynkową jednostki);
  • prowadzone negocjacje;
  • umowy zawarte pod warunkiem zawieszającym;
  • strony lub warunki niektórych umów itd.;
  • wysoki koszt pozyskania informacji, przewyższający korzyści z nich płynące.
Sprawozdanie z działalności służy objaśnieniu informacji już pozyskanych, które znajdują się w sprawozdaniu finansowym lub były przygotowane do celów zarządzania jednostką.
Ograniczenia informacji nie mogą dotyczyć zagadnień wymienionych w art. 49 ust. 2 i 3 u.r., jeżeli występują one w jednostce i są istotne. I tak zgodnie z art. 49 ust. 2 u.r. sprawozdanie z działalności jednostki powinno obejmować istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej. W ramach tego dokumentu należy też zawrzeć ocenę uzyskiwanych efektów oraz opis zagrożeń dotyczących działalności jednostki, ponadto trzeba też wskazać czynniki ryzyka. [przykład 4–6, 8]
PRZYKŁAD 4
Ocena sytuacji finansowej
„Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i usług w spółce w 2020 r. wyniosły 115 414 tys. zł i były niższe o 6 proc. niż w roku ubiegłym. Marża, tj. stosunek wyniku ze sprzedaży brutto do przychodów ogółem, w 2020 r. wyniosła 10 proc., podczas gdy wynik marży spółki w 2019 r. wynosił 6 proc. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w wyniku netto. W 2020 r. odnotowano spadek kosztów sprzedaży w stosunku do porównywalnego okresu o 13 proc., co jest bezpośrednio wynikiem spadku sprzedaży. Koszty ogólnego zarządu wzrosły o 1 proc., co było wynikiem dążenia spółki w ostatnich latach do osiągnięcia stabilizacji kosztów. Zarówno na pozostałej działalności operacyjnej, jak i finansowej spółka wygenerowała dodatnie salda w 2020 r. Kolejno było to 204 tys. zł i 268 tys. zł. Dla porównania salda na działalności operacyjnej i finansowej w 2019 r. były ujemne i wynosiły odpowiednio –44 tys. zł i –170 tys. zł”.
PRZYKŁAD 5
Istotne ryzyka
„Główne czynniki ryzyka, na jakie podmiot jest bezpośrednio narażony, to:
• ryzyko utraty wartości aktywów na skutek pogorszenia się sytuacji finansowej spółek zależnych;
• ryzyko niewystarczającego dostępu do źródeł finansowania dalszego rozwoju.
Pośrednio podmiot jest też narażony na czynniki ryzyka i zagrożenia opisane poniżej oraz w skonsolidowanym sprawozdaniu z działalności oraz sprawozdaniu z działalności Grupy Kapitałowej, a odnoszące się bezpośrednio do spółek zależnych MG S.A.”.
PRZYKŁAD 6
Ryzyko związane z utratą kluczowych pracowników
„Najważniejszym aktywem spółki X jest wiedza, doświadczenie oraz kompetencje kluczowych pracowników. Jej działalność jest zatem uzależniona od stabilności ich zatrudnienia. Rezygnacja jednej lub kilku osób zajmujących kluczowe stanowiska w spółce może spowodować pogorszenie wyników działalności, a tym samym kondycji finansowej. Spółka X prowadzi politykę zatrudnienia przewidującą wiązanie pracowników z miejscem pracy poprzez zapewnienie atrakcyjnych warunków pracy”.
PRZYKŁAD 8
Umowy
„Przedsiębiorstwo przemysłu spożywczego XYZ S.A. w Ostrołęce w 2020 r. zawarło następujące umowy znaczące dla działalności gospodarczej:
• aneks do umowy dzierżawy gospodarstwa rolnego o powierzchni 500 ha. Zgodnie z postanowieniami aneksu wydłużono okres dzierżawy do 20 lat, a wysokość czynszu za 20 lat dzierżawy – 1 852 000 zł;
• umowa dotycząca zakupu środków ochrony plantacji ziemniaków o wartości 8 mln zł.
Zawarto jeszcze kilka umów handlowych o niższej wartości oraz dotyczących modernizacji budynków, budowli, maszyn, urządzeń oraz prac remontowych”.
A to oznacza, że przede wszystkim należy uwzględnić informacje o:
1) zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego;
2) przewidywanym rozwoju jednostki;
3) ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju;
4) aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej;
5) nabyciu udziałów (akcji) własnych, a w szczególności celu ich nabycia, liczbie i wartości nominalnej – ze wskazaniem:
a) jaką część kapitału zakładowego reprezentują,
b) ceny ich nabycia oraz
c) ceny sprzedaży tych udziałów (akcji) w przypadku ich zbycia;
6) posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach);
7) instrumentach finansowych w zakresie:
a) ryzyka zmiany cen, ryzyka kredytowego, istotnych zakłóceń przepływów środków pieniężnych oraz utraty płynności finansowej, na jakie jest narażona jednostka,
b) przyjętych przez jednostkę celów i metod zarządzania ryzykiem finansowym, łącznie z metodami zabezpieczenia istotnych rodzajów planowanych transakcji, dla których stosowana jest rachunkowość zabezpieczeń.
Jak wskazano w KSR 9, informacje na temat działalności jednostki w okresie sprawozdawczym stanowią informacje na temat:
  • branży, w której prowadzona jest działalność, i jej specyfiki;
  • istotnych uwarunkowań makroekonomicznych i prawnych wpływających na działalność branży i jednostki;
  • głównych wyrobów, towarów i usług, które jednostka sprzedaje, oraz kluczowych procesów wewnętrznych;
  • głównych rynków, na których jednostka prowadzi działalność, i jej pozycji na tych rynkach;
  • głównych zasobów warunkujących prowadzenie działalności.
Zgodnie z art. 49 ust. 3 u.r. sprawozdanie z działalności jednostki powinno też obejmować – o ile jest to istotne dla oceny rozwoju, wyników i sytuacji jednostki – co najmniej:
1) kluczowe finansowe wskaźniki efektywności związane z działalnością jednostki,
2) kluczowe niefinansowe wskaźniki efektywności związane z działalnością jednostki.
Mierniki finansowe…
Elementem, który zwykle jest wnikliwie analizowany, są wskaźniki. Kluczowe wskaźniki efektywności to mierniki finansowe i niefinansowe służące do oceny i scharakteryzowania działalności, wyników i sytuacji jednostki. Nie ma zamkniętego katalogu tych wskaźników, nie ma też jednolitego uniwersalnego sposobu ich liczenia, dlatego poszczególne mierniki wymagają opisu ze wskazaniem celu ich stosowania, zasad obliczania, źródeł danych, gdy nie pochodzą ze sprawozdania finansowego. Powinien je wybrać kierownik jednostki, oceniając ich przydatność dla czytelników sprawozdania.
Wybrane wskaźniki finansowe i niefinansowe wynikające z przeprowadzonej analizy finansowej czy też statystycznej należy przytoczyć wtedy, gdy jest to istotne dla oceny sytuacji jednostki. [przykład 7]
PRZYKŁAD 7
Wskaźniki i ich ocena
Wskaźnik 2020 r. 2019 r.
Rentowność sprzedaży netto (zysk netto × 100 proc./przychody netto ze sprzedaży) 1 proc. wartość ujemna
Szybkość obrotu należności(należności z tytułu dostaw i usług × 365/przychody netto) 85 75
Stopa zadłużenia(zobowiązania i rezerwy/suma pasywów) 40,3 65,0
Wskaźnik płynności(aktywa obrotowe/zobowiązania krótkoterminowe) 1,6 0,2
Rentowność kapitału własnego(zysk netto/kapitał własny) 2,8 wartość ujemna
Rentowność sprzedaży netto oraz rentowność kapitału własnego wykazują po raz pierwszy wartość dodatnią, z uwagi na osiągnięty w roku bieżącym zysk netto. Należy jednak zauważyć, że te wielkości nie są bardzo korzystne, zwłaszcza ze względu na wysokie koszty stałe, pozostałe koszty operacyjne (związane z odpisami aktualizującymi wartość należności i zapasów) oraz koszty odsetek bankowych. Szybkość obrotu należności uległa pogorszeniu, z uwagi na wydłużenie przez spółkę terminów płatności swoim klientom w celu zachowania pozycji na rynku. Stopa zadłużenia znacząco spadła, głównie za sprawą spłaty większości zadłużenia z tytułu kredytów bankowych oraz dzięki znacznemu obniżeniu zobowiązań wobec spółek powiązanych. Przy prawie niezmienionym poziomie aktywów obrotowych w stosunku do roku ubiegłego zobowiązania krótkoterminowe uległy istotnemu spadkowi. W związku z powyższym – głównie z powodu dofinansowania spółki, poprzez podwyższenie kapitału zakładowego – wskaźnik płynności znacząco się poprawił
Należy zawrzeć dodatkowe wyjaśnienia do kwot wykazanych w sprawozdaniu finansowym, a istotnych dla oceny sytuacji jednostki. Nie ma potrzeby powtarzania w sprawozdaniu z działalności informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym (np. w dodatkowych informacjach i objaśnieniach) lub innych dokumentach, do których udostępniania jednostka jest zobowiązana, jeżeli nie stanowią one przedmiotu komentarza lub pogłębionej analizy. Ponowna publikacja tych samych informacji nie przynosi bowiem dodatkowych korzyści dla czytelników.
W praktyce mniejsze jednostki przede wszystkim przedstawiają wskaźniki finansowe – te, które służą analizie struktury aktywów i pasywów, analizie rentowności, płynności i zadłużenia. Samo przedstawienie wskaźników jest jednak niewystarczające. Zarząd powinien objaśnić zmiany ze szczególnym zwróceniem uwagi na te obszary, które albo istotnie zmieniły się w jednostce, albo w branży. [przykład 9] Warto też, aby kierownictwo jednostki podsumowało kondycję podmiotu w roku objętym sprawozdaniem. [przykład 10]
PRZYKŁAD 9
Zmiany
„Na dzień 31 grudnia 2020 r. w spółce wystąpiła nadwyżka zobowiązań bieżących nad aktywami obrotowymi, co jest typowe dla branży detalicznej i jej sezonowości, w której przeważająca część sprzedaży jest dokonywana na warunkach gotówkowych, minimalizowany jest stan zapasów, a dostawcy udzielają odroczonych terminów płatności. Na dzień bilansowy 31 grudnia 2020 r. warunki umów kredytowych i emisji obligacji nie zostały złamane, ponadto w ocenie zarządu nie ma ryzyka wypowiedzenia przez banki tych umów lub wezwania przez obligatariuszy do wcześniejszego wykupu obligacji w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, czyli 31 grudnia 2020 r. Nie stwierdza się istnienia okoliczności wskazujących na zagrożenie kontynuowania działalności przez spółkę”.
PRZYKŁAD 10
Kondycja jednostki
„W 2020 r. spółka osiągnęła przychody o 32,7 proc. większe niż w 2019 r. Wzrost ten był zasługą wzrostu przychodów netto ze sprzedaży towarów i materiałów w prowadzonej sieci sklepów, co z kolei było następstwem zarówno większej liczby sklepów, jak i wyższych przychodów rok do roku w istniejących sklepach. Koszty działalności operacyjnej zwiększyły się o 32,2 proc. Wzrost ten był spowodowany głównie wzrostem skali działalności w związku z ekspansją sieci sklepów oraz rosnącym poziomem sprzedaży w istniejącej sieci sklepów. Zysk netto za 2020 r. jest większy o 47,1 proc. w stosunku do 2019 r. Wzrost zysku netto wynika ze wzrostu skali działalności spółki oraz z wyższego tempa wzrostu przychodów ze sprzedaży niż kosztów działalności operacyjnej. Spadek kosztów finansowych o 9,0 proc. rok do roku jest związany z obniżką stóp procentowych w Polsce”.
…i niefinansowe
Z kolei wykorzystanie mierników niefinansowych pozwala przezwyciężać część słabości mierników finansowych. Mierniki niefinansowe są wyrażone w jednostkach naturalnych (np. sztukach, tonach) lub są opracowane na podstawie opinii (np. wskaźnik satysfakcji klientów). Mogą to być też np. dane dotyczące inflacji, stóp procentowych, kursów walutowych, cen surowców itp. Na przykład można wskazać:
  • mierniki wynikowe – należy do nich większość wskaźników finansowych, m.in.: wartość przepływów pieniężnych, wartość przedsiębiorstwa, kurs akcji, wartość dla akcjonariuszy (ang. shareholder value), ale również część wskaźników niefinansowych, takich jak: czas dostawy, jakość, wartość użytkowa produktu, cena. Pokazują one sytuację aktualną podmiotu;
  • mierniki wyprzedzające (przyszłego sukcesu) – np. zadowolenie i lojalność klientów, wskaźnik szybkości pozyskiwania nowych klientów, czas gotowości personelu, czas trwania cyklu produkcyjnego, wskaźnik odchyleń od standardów, jakości, poprawa umiejętności personelu, liczba zgłaszanych innowacji. Ich wartość ma wpływ na sytuację przedsiębiorstwa w przyszłości.
W KSR 9 wskazano, iż mierniki przedstawia się co najmniej dla bieżącego i poprzedniego roku obrotowego, przy czym dobrą praktyką jest prezentowanie danych za okresy dłuższe. Ponadto kierownictwo powinno wyjaśnić przyczyny ewentualnych zmian oraz je zinterpretować. [przykład 11, tabela 1] Przydatne może być wskazanie trendu i omówienie możliwego kształtowania się poszczególnych wielkości w przyszłości, a także porównanie mierników do wielkości uznanych za wzorcowe (o ile takie istnieją) lub przeciętnych dla branży bądź sektora. KSR zaleca, aby przy doborze mierników wykorzystać ich zestawy opracowane przez różne polskie lub międzynarodowe instytucje lub organizacje środowiskowe, ponieważ korzystanie z takich wzorców ułatwia porównywanie wyników jednostki oraz interpretację i ocenę. W załączniku do KSR zawarto listę przykładowych standardów, ramowych koncepcji, norm i wytycznych, jakie mogą być zastosowane przy sporządzaniu oświadczenia (sprawozdania) na temat informacji niefinansowych. Załącznik zawiera odniesienia do stron internetowych, które te standardy zawierają.
PRZYKŁAD 11
Wskaźniki
„W 2020 r. wzrosły wskaźniki rentowności w związku z osiągnięciem przez spółkę wyższego zysku netto w stosunku do roku poprzedniego. Poprawiły się również wskaźniki płynności, co oznacza, że spółka dobrze gospodaruje swoim majątkiem. Wskaźnik obrotu należnościami nieznacznie wzrósł w stosunku do roku ubiegłego. Okres spłaty zobowiązań zmalał o ponad 2 dni. Wskaźnik szybkości obrotu zapasami jest w spółce zawsze wysoki z uwagi na sezonowość produkcji. Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym jest wysoki, ponieważ z uwagi na duży udział kapitału własnego w strukturze finansowania przekracza 1,0”.
Tabela 1. Horyzont czasowy
Struktura przychodów jednostki w latach 2017–2020
Rodzaj przychodów 2020 r.( w zł) Struktura w 2020 r. 2019 r. (w zł) Struktura w 2019 r. 2018 r. (w zł) Struktura w 2018 r. 2017 r. (w zł) Struktura w 2017 r.
Przychody ze sprzedaży towarów kraj 5 296 000,00 0,32 4 253 000,00 0,39 2 235 600,00 0,34 2 356 200,00 0,40
Przychody ze sprzedaży towarów eksport 6 953 200,00 0,42 3 223 200,00 0,30 2 320 000,00 0,35 2 035 620,00 0,35
Przychody ze sprzedaży towarów WNT 2 085 960,00 0,13 1 063 250,00 0,10 742 400,00 0,11 753 984,00 0,13
Przychody ze sprzedaży usług 1 390 640,00 0,08 676 872,00 0,06 558 900,00 0,09 386 767,80 0,07
Przychody ze sprzedaży produktów 834 384,00 0,05 1 616 140,00 0,15 715 392,00 0,11 339 292,80 0,06
Razem 16 560 184,00 1,00 10 832 462,00 1,00 6 572 292,00 1,00 5 871 864,60 1,00
Wskazany w art. 49 u.r. zakres informacji ma również zastosowanie przy sporządzaniu sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, jednak z zastrzeżeniem, że zamiast informacji o nabyciu udziałów (akcji) własnych należy podać informacje o udziałach (akcjach) własnych posiadanych przez jednostkę dominującą, jednostki wchodzące w skład grupy kapitałowej oraz osoby działające w ich imieniu. Ze względu na fakt, że układ i forma sprawozdania z działalności jest dowolna, wymienione obligatoryjne informacje mogą być przedstawione zgodnie z chronologią lub zaprezentowane w inny spójny sposób. Układ tego sprawozdania może wynikać np. ze zwyczajów (norm) obowiązujących w określonej branży oraz z doświadczenia tworzących je osób. Jeżeli jednostka publikuje kilka sprawozdań opisowych zawierających dodatkowe ujawnienia, to odesłanie do takiego dokumentu w celu uzyskania informacji celowo pominiętych w sprawozdaniu z działalności nie jest właściwe. Takimi dodatkowymi raportami mogą być np.:
  • raport na temat wpływu jednostki na środowisko naturalne,
  • raport na temat kapitału intelektualnego,
  • raport na temat społecznej odpowiedzialności,
  • raport na temat ryzyka.
Powyższe raporty mogą zarówno stanowić odrębną część sprawozdania, jak i zostać powtórzone w osobnych publikacjach jednostki. Jednak wskazywanie, że opis czynników ryzyka i zagrożeń jednostki zawiera odrębny raport, np. na temat ryzyka, nie jest właściwe.
Nie ma technicznych wytycznych co do układu i postaci sprawozdania z działalności, ale dobrą praktyką jest przedstawianie zarówno informacji wymaganych przez ustawę o rachunkowości, jak i ujawnień dobrowolnych, ponieważ takie sprawozdanie jest wówczas dokumentem kompleksowym.
W KSR 9 dodatkowo zwrócono uwagę na ograniczenia związane z zakresem ujawniania informacji, które nie mogą dotyczyć zagadnień wymienionych w art. 49 ust. 2 i 3 u.r., jeżeli występują w jednostce i są istotne. W pozostałych wypadkach dopuszczalne są ograniczenia z uwagi na:
1) zagrożenie naruszenia słusznego interesu jednostki wynikające z ujawnienia poufnych informacji;
2) charakter informacji uzasadniający opóźnione przekazywanie ich do publicznej wiadomości; te informacje mogą dotyczyć np. prowadzonych negocjacji, umów zawartych pod warunkiem zawieszającym, stron lub warunków niektórych umów itd.;
3) wysoki koszt pozyskania informacji, który przewyższa korzyści z nich płynące.
Należy mieć na względzie, że sprawozdanie z działalności służy objaśnieniu informacji już pozyskanych, które znajdują się w sprawozdaniu finansowym lub były przygotowane dla celów zarządzania jednostką.
Skutki COVID-19
Pandemię COVID-19 należy potraktować jako zdarzenie istotne z punktu widzenia osiągniętych wyników finansowych, sytuacji w zakresie płynności czy sytuacji majątkowo-finansowej jednostki oraz stanowiące istotny czynnik ryzyka w przyszłości. Tym bardziej że z pandemią wiążą się także zmiany prawno-regulacyjne wpływające na całą gospodarkę. Zatem w sprawozdaniu z działalności należy także odnieść się do skutków, jakie pandemia wywołała dla działalności jednostki, mimo że żaden przepis tego bezpośrednio nie wymaga. Uwaga! W rekomendacjach Komitetu Standardów Rachunkowości zawarto wskazówki dotyczące obszarów, w zakresie których należy uwzględnić rozważenie skutków pandemii. [tabela 2, s. D4]
Tabela 2. Obszary ujawnień
Obszar Zagadnienia
Otoczenie zewnętrzne Kształtowanie się głównych wskaźników makroekonomicznych w 2020 r., które miały wpływ na rynek/rynki/segmenty rynku.
Wskazanie zmian prawno-legislacyjnych istotnych z punktu widzenia jednostki poprzez podanie kluczowych aktów prawnych wprowadzonych w 2020 r. w związku ze stanem pandemii i działaniami mającymi na celu zwalczanie pandemii lub ograniczenie jej negatywnego wpływu na gospodarkę.
Rentowność i wyniki finansowe jednostki Skomentowanie wyników z działalności operacyjnej i wyniku finansowego ze wskazaniem wpływu jednorazowych transakcji lub operacji oraz podanie i skomentowanie wskaźników finansowych wyliczonych na bazie danych zawartych w sprawozdaniu finansowym.
Płynność i/lub wypłacalność jednostki Skomentowanie sytuacji w zakresie płynności lub wypłacalności z podaniem wskaźników płynności lub wypłacalności na bazie danych zawartych w sprawozdaniu finansowym wraz z opisem źródeł braku płynności lub czynników ryzyka/powodów zagrożenia utraty płynności, zwięzłe opisanie podjętych działań zarządczych w reakcji na ryzyko płynności/utraty wypłacalności oraz wskazanie celów i skutków tych działań.
Rynki działalności jednostki Ocena sytuacji na rynku/segmentach rynku, na którym/których jednostka działa lub zamierza działać, lub z jakiego się wycofała, lub jest w trakcie wycofywania w związku z pandemią i brakiem możliwości przeciwdziałania jej negatywnym skutkom.
Czynnik ryzyka i niepewność COVID-19 jako czynnik ryzyka istniejącego na dzień bilansowy oraz na wynikające z działania w warunkach pandemii zwiększone ryzyko wiarygodności wszelkich wielkości szacunkowych/szacunków księgowych.
Ryzyko rynkowe instrumentów finansowych Odniesienie się do tego, czy nastąpił czy wystąpi wzrost ekspo-zycji instrumentów finansowych na ryzyko rynkowe, tj. ryzyko zmian cen czy kursów walutowych, ryzyko kredytowe z powodu COVID-19 ze wskazaniem niepewności wyceny i wrażliwości na ryzyko, a także ocenę ryzyka utraty płynności wynikającego z posiadanego portfela instrumentów finansowych.
Kontynuacja działalności Wskazanie przyczyn zaniechania działalności lub istotnego jej ograniczenia w przyszłości z powodu COVID-19.
Działania w celu ograniczenia negatywnego wpływu pandemii Przedstawienie podjętych działań jednostki, np.: w zakresie ciągłości działania, w tym działań w obszarze zarządzania personelem i organizacji pracy zdalnej w odniesieniu do pracowników czy obsługi klientów, innych działań podejmowanych w reakcji na COVID-19, w tym np.: innowacji produktowych lub technologicznych, które prowadzono w 2020 r., bądź działań restrukturyzacyjnych.
KSR zaleca też, aby w sprawozdaniu z działalności uzupełnić informacje ze sprawozdania finansowego o zagadnienia dotyczące:
  • utworzenia odpisów z tytułu utraty wartości aktywów z powodu COVID-19 (np. utrata wartości zapasów, udziałów w podmiotach nienotowanych, utrata wartości pożyczek udzielonych i należności);
  • obniżenia wolumenów lub zmiany struktury przychodów ze sprzedaży, obniżenia marży zysku z wyjaśnieniem przyczyn np. spadku czy załamania popytu z powodu pandemii lub wzrostu kosztów, udzielenia wsparcia kontrahentom lub klientom – ze zwięzłym objaśnieniem podjętych działań i ich skutków finansowych dla jednostki;
  • zaniechania działalności na określonych segmentach rynku lub rynkach, w tym rynkach zagranicznych w wyniku pandemii i wpływ na wynik finansowy;
  • pozyskania wsparcia ze strony instytucji rządowych lub kredytowych z opisem form wsparcia, kwot ich wykorzystania i wpływu na wyniki z działalności (patrz też rozdział IV),
  • innych skutków COVID-19, które kierownictwo uzna za istotne (zarówno negatywnych skutków pandemii, jak i działań zakończonych pozytywnie dla jednostki, w tym np. rozpoczęta restrukturyzacja). [przykłady 12, 13, s. D4]
PRZYKŁAD 12
Ryzyko związane z pandemią
„Skutki gospodarcze pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 są na ten moment niemożliwe do precyzyjnego oszacowania. Zarząd spółki na bieżąco monitoruje wpływ rozprzestrzeniania się koronawirusa na działalność Spółki oraz podejmuje działania mające na celu ograniczenie negatywnych skutków finansowych, ale nie można wykluczyć, iż ewentualny kryzys gospodarczy spowodowany pandemią wpłynie na wyniki finansowe Spółki”.
PRZYKŁAD 13
Koronawirus SARS-CoV-2
„W 2020 r. na wyniki finansowe spółki SYZ istotny wpływ miały nietypowe, bezprecedensowe okoliczności. Okoliczności te spowodowane były wybuchem i rozprzestrzenianiem się pandemii COVID-19 w krajach, w których spółka jest obecna. Od połowy marca do początku maja ubiegłego roku nasza spółka była zmuszona zamknąć swoje sklepy stacjonarne w prawie wszystkich krajach działalności. Zamknięcia te były spowodowane decyzjami administracyjnymi i wprowadzonymi restrykcjami przez rządy krajów objętych pandemią. W czasie całego roku w wyniku nasilających się fal pandemii poszczególne rządy wprowadzały później kolejne lockdowny, co powodowało ponowne zamknięcia naszych salonów w krajach objętych restrykcjami. W czasie zamknięć sklepów stacjonarnych zakupy internetowe dla wielu klientów stały się alternatywą wobec tradycyjnego kanału zakupu, co wymogło na spółce konieczność szybkiego zwiększenia przepustowości e-commerce i logistyki, a w rezultacie trzycyfrowy wzrost przychodów ze sklepów internetowych.
Skutki pandemii wpłynęły również na koszty działalności operacyjnej. W 2020 r. koszty te zmalały o 2,3 proc. Spadek ten był wynikiem niższych kosztów czynszu uzyskanych dzięki zwolnieniu z obowiązku zapłaty czynszów najmu w galeriach handlowych w okresie zakazu handlu na mocy rozporządzenia rządu polskiego oraz dzięki upustom wynegocjowanym z właścicielami centrów handlowych za granicą. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na spadek kosztów operacyjnych była czasowa redukcja wynagrodzenia wszystkich pracowników grupy. Jednocześnie, ze względu na znaczący udział kosztów stałych w strukturze kosztów operacyjnych grupy, spadek kosztów operacyjnych w 2020/21 r. był niższy niż spadek sprzedaży w tym okresie”.
Dodatkowe części
Obecnie sprawozdanie z działalności może też zawierać dodatkowo dwie odrębne części, tj.:
  • oświadczenie o stosowaniu ładu korporacyjnego – ujmowane jest ono w sprawozdaniu z działalności emitenta, którego papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jego zakres określają przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2080) lub regulaminy wydane na podstawie art. 61 tej ustawy;
  • oświadczenie na temat informacji niefinansowych sporządzane przez niektóre największe podmioty – może też być sporządzane jako zupełnie oddzielne sprawozdanie pod warunkiem umieszczenia go na stronie internetowej jednostki w terminie sześciu miesięcy od dnia bilansowego.
Oświadczenie na temat informacji niefinansowych sporządza jednostka, o której mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1–6 u.r. (np. instytucje finansowe, emitenci papierów wartościowych), a więc będąca spółką kapitałową, spółką komandytowo-akcyjną lub taką spółką jawną lub komandytową, której wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej, pod warunkiem że w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok przekracza następujące wielkości:
1) 500 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty, oraz
2) 85 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, lub 170 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy.
Oświadczenie o informacjach niefinansowych to prezentacja kluczowych, lecz szeroko pokazanych relacji jednostki z otoczeniem, spojrzenie na zmiany prawne i technologiczne, które dotyczą podmiotu. Artykuł 49b ust. 2 u.r. wskazuje, że powinno ono zawierać:
1) zwięzły opis modelu biznesowego jednostki;
2) kluczowe niefinansowe wskaźniki efektywności związane z działalnością jednostki;
3) opis polityk stosowanych przez jednostkę w odniesieniu do zagadnień społecznych, pracowniczych, środowiska naturalnego, poszanowania praw człowieka oraz przeciwdziałania korupcji, a także opis rezultatów stosowania tych polityk;
4) opis procedur należytej staranności – jeżeli jednostka je stosuje w ramach polityk, o których mowa w pkt 3;
5) opis istotnych ryzyk związanych z działalnością jednostki mogących wywierać niekorzystny wpływ na zagadnienia, o których mowa w pkt 3, w tym ryzyk związanych z produktami jednostki lub jej relacjami z otoczeniem zewnętrznym, w tym z kontrahentami, a także opis za-rządzania tymi ryzykami.
Układ
Układ sprawozdania, czyli przede wszystkim kolejność przedstawianych informacji, może być swobodnie kształtowany przez jednostkę. Istotne jest, aby uwzględnione zostały w nim wszystkie wymagane u.r. informacje, natomiast sposób ich grupowania i prezentacji zależy od specyfiki jednostki, oczekiwań użytkowników i koncepcji kierownika jednostki.
WAŻNE W sprawozdaniu przydatne jest wskazanie trendu i omówienie możliwego kształtowania się poszczególnych wielkości w przyszłości, a także porównanie mierników do wielkości uznanych za wzorcowe (o ile takie istnieją) lub tych przeciętnych dla branży bądź sektora.
Tematyka sprawozdania z działalności w zależności od obszerności i szczegółowości może być zgrupowana w wyodrębnione części (np. rozdziały i podrozdziały). Wówczas celowe jest nadanie im odpowiednich tytułów lub nagłówków oraz zamieszczenie spisu treści, gdyż to ułatwi użytkownikom orientację w układzie sprawozdania z działalności i umożliwi szybkie znalezienie pożądanych informacji.
Jak podpowiedziano w KSR 9, wszelkie tabele, wykresy i schematy wymagają opisu, który będzie zawierał następujące dane:
  • opatrzenia tytułem,
  • oznaczenia treści kolumn, wierszy, wykresów,
  • a w przypadku danych liczbowych – wskazania jednostki miary oraz w niektórych przypadkach źródła danych.
Rozsądne jest przyjęcie tego samego poziomu dokładności prezentacji danych liczbowych, a także zastosowanej w sprawozdaniu finansowym kolejności prezentowanych danych (od okresów późniejszych do wcześniejszych lub odwrotnie).
Od 2017 r. konieczne jest wyraźne zaznaczenie powiązania pomiędzy takimi samymi danymi prezentowanymi w różnych sprawozdaniach, tj.: sprawozdaniu finansowym, sprawozdaniu z działalności czy sprawozdaniu o informacjach niefinansowych. Przykładem mogą być wykazane w sprawozdaniu finansowym inwestycje, które mają związek z realizacją przez jednostkę jej polityki w zakresie ochrony środowiska.
Sprawozdanie z działalności powinno mieć formę opisową. Wartości liczbowe w sprawozdaniu powinny pojawiać się jako opis konkretnego zjawiska gospodarczego. Istotne jest, iż to kierownictwo jednostki ze swojej perspektywy przedstawia odbiorcom tego dokumentu ocenę działalności i perspektywy rozwoju podmiotu. O ile sprawozdanie finansowe skupia się na danych liczbowych, pokazanych w sposób syntetyczny, to w sprawozdaniu z działalności jest miejsce, aby je objaśnić i pokazać kontekst oraz wskazać czytelnikom możliwe konsekwencje zdarzeń. Jest to komentarz kierownika jednostki zawierający ocenę warunków, wyników i perspektyw działalności jednostki oraz wyjaśnienia umożliwiające zrozumienie specyfiki jej działalności, dokonań i sytuacji. Zatem należy zwrócić uwagę na czynniki, które wpływały na działalność, wyniki i sytuację jednostki w okresie objętym sprawozdaniem, a także na te, które prawdopodobnie będą miały wpływ na rozwój działalności, wyniki i sytuację w przyszłości, w tym również na zagrożenia.
Przy czym kierownictwo jednostki musi oczywiście zadbać, aby informacje prezentowane w sprawozdaniu z działalności spełniały kryteria jakościowe, tj. były użyteczne. Informacje ujawniane w sprawozdaniu z działalności powinny zatem być:
  • wiarygodne – oznacza to, że prezentowane w nim informacje są prawdziwe, obiektywne, poprawne i zgodne ze sprawozdaniem finansowym. Wiarygodność mogą wzmacniać informacje pochodzące z zewnętrznych, uznanych i rzetelnych źródeł. Mogą to być np. informacje dotyczące warunków makroekonomicznych i rynkowych, zewnętrzne analizy, oceny i rekomendacje;
  • prawdziwe – czyli fakty przedstawiono rzetelnie, zaś przewidywania wynikają z realistycznych przesłanek i ustalono je przy zastosowaniu poprawnych metod;
  • obiektywne – oznacza to, iż dobór i prezentacja danych nie są stronnicze, przedstawione zostały zarówno dobre, jak i złe informacje (korzystne i niekorzystne aspekty). Nie można dopuścić się jakiejkolwiek manipulacji (np. celowego pominięcia, zaakcentowania bądź osłabienia znaczenia informacji lub jednostronnego przedstawienia określonych zagadnień);
  • poprawne – takie są informacje wolne od błędów (zarówno dotyczących wyboru informacji i sposobu ich prezentacji, jak i samego procesu ich tworzenia) oraz możliwe do sprawdzenia. Bezbłędności nie należy utożsamiać z pełną poprawnością. Przykładowo: przedstawiane przez jednostkę prognozy nie mogą zostać określone jako poprawne lub niepoprawne, jednak można je uznać za wiarygodne, jeżeli nie popełniono istotnych błędów przy przyjęciu założeń oraz doborze metod i przeprowadzaniu szacunku, a także odpowiednio je opisano i wyjaśniono;
  • możliwe do sprawdzenia – dokładne odzwierciedlenie danego zagadnienia lub racjonalna ocena przyszłości mogą zostać zweryfikowane. ©℗
O jakich elementach trzeba pamiętać – podsumowanie
Segmenty
W sprawozdaniu z działalności prezentuje się informacje dotyczące jednostki jako całości, a w miarę potrzeby także dotyczące poszczególnych obszarów (segmentów) jej działalności. Jak zostało podkreślone w KSR 9, jeżeli jednostka wyodrębnia dla celów zarządczych segmenty operacyjne, to powinna przedstawić działalność, wyniki, sytuację i perspektywy rozwoju w podziale na te segmenty.
Dłuższy horyzont
Zaznaczyć należy, iż sprawozdanie finansowe zwykle prezentuje informacje tylko dla dwóch okresów. Dobrą praktyką jest jednak, aby rozpatrywane okresy wydłużyć – jeśli jest to zasadne – do 3 lub 5 lat, co umożliwia ocenę tendencji i trendów. Rozpatrywany horyzont czasowy zależy od branży, charakteru danego zagadnienia itp., a także posiadania danych porównawczych.
Mierniki
Dla scharakteryzowania działalności, wyników i sytuacji jednostki w sprawozdaniu przytacza się kluczowe, służące do oceny mierniki finansowe i niefinansowe. Poszczególne mierniki wymagają opisu ze wskazaniem celu ich stosowania, zasad obliczania oraz źródeł danych, o ile nie pochodzą ze sprawozdania finansowego. Są to np. dane dotyczące inflacji, stóp procentowych, kursów walutowych, cen surowców itp. Mierniki przedstawia się co najmniej dla bieżącego i poprzedniego roku obrotowego (dobrą praktyką jest prezentowanie danych za okresy dłuższe, np. 3- lub 5-letnie) wraz z wyjaśnieniem przyczyn zmian oraz interpretacją.
Dokumenty zewnętrzne
Jeżeli kierownictwo jednostki w sprawozdaniu z działalności odwołuje się do dokumentów zewnętrznych, wówczas konieczne jest jednoznaczne wskazanie, gdzie są one dostępne. W przypadku publikacji sprawozdania w wersji elektronicznej przydatne jest zawarcie w nim np. hiperłączy ułatwiających odnalezienie owych dokumentów lub konkretnych informacji w nich zawartych.