Sprawozdanie śródroczne – obowiązkowe ujawnienia, zmiany i dobre praktyki

Na szczególną uwagę zasługuje jednak nowość, która pojawiła się w rozporządzeniu z 2025 r. – obowiązek informowania o sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. Będzie on dotyczył wszystkich emitentów, ale należy zaznaczyć, że pierwsze sprawozdania w tym zakresie będą wymagane dopiero w raportach rocznych. Oznacza to, że w raportach półrocznych za 2025 r. jednostki nie muszą jeszcze ujmować informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem.

Ponadto trzeba wskazać, że ustawa o rachunkowości nie reguluje zasad sporządzania sprawozdań śródrocznych. W tym zakresie podstawowe znaczenie ma Międzynarodowy Standard Rachunkowości 34 „Śródroczna sprawozdawczość finansowa”. Standard określa minimalną treść raportu śródrocznego oraz zasady ujmowania i wyceny dla pełnego lub skróconego sprawozdania finansowego za okres śródroczny.

Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) podkreśla, że terminowa i wiarygodna sprawozdawczość śródroczna ułatwia inwestorom, wierzycielom i innym interesariuszom ocenę zdolności jednostki do generowania przychodów i przepływów pieniężnych oraz pozwala lepiej zrozumieć jej sytuację finansową i płynność.

Sporządzając raport półroczny – o czym należy pamiętać

Zgodnie z par. 70 rozporządzenia z 2025 r. raport półroczny musi zawierać wszystkie wymagane informacje. Przy jego sporządzaniu należy też stosować kilka podstawowych zasad.

Kontynuacja działalności i analiza ryzyk

Po pierwsze, podobnie jak w raporcie rocznym trzeba przeanalizować wszystkie okoliczności, które mogą zagrozić kontynuacji działalności jednostki.

Obecnie za najistotniejsze czynniki ryzyka uznaje się m.in.:

• konsekwencje polityki prowadzonej za wschodnią granicą Polski,
• skutki decyzji celnych USA.

Przy ocenie, czy założenie kontynuacji działalności jest możliwe, zarówno MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” (obowiązujący dla większości emitentów sporządzających sprawozdania według MSSF), jak i ustawa o rachunkowości (art. 7 i 54) wymagają analizy wszystkich dostępnych informacji aż do dnia sporządzenia sprawozdania finansowego. Szczególne znaczenie mają tu kwestie płynności i koncentracji ryzyka.

Jeśli z analizy wynika, że sprawozdanie powinno być sporządzone przy założeniu kontynuacji działalności, kierownictwo powinno rozważyć dodatkowe ujawnienia. W raporcie warto wyjaśnić, czy i w jakim zakresie działalności jednostki towarzyszy niepewność.

Przykład 1

Dane finansowe i kursy walutowe

Po drugie, raport półroczny musi zawierać co najmniej wybrane dane finansowe – także przeliczone na euro. Obejmują one podstawowe pozycje półrocznego sprawozdania finansowego za półrocze bieżącego i poprzedniego roku obrotowego. W przypadku bilansu należy podać dane na koniec półrocza bieżącego oraz na koniec poprzedniego roku obrotowego.

Należy sprawdzić, czy do przeliczenia danych zastosowano właściwe kursy. O ile na koniec roku zwraca się uwagę na zastosowanie kursu z 31 grudnia, o tyle w przypadku okresów śródrocznych zdarza się stosowanie kursów z dnia poprzedzającego przeprowadzenie operacji. Jest to jednak zasada odnosząca się wyłącznie do przeliczania transakcji na dzień ich dokonania. Tymczasem na koniec okresu śródrocznego trzeba zastosować zasady wyceny takie same jak przy sporządzaniu sprawozdania rocznego.

Zgodnie z rozporządzeniem dane finansowe podawane w raportach okresowych w przeliczeniu na złote lub euro przelicza się według następujących reguł:

• poszczególne pozycje bilansu – według średniego kursu NBP obowiązującego na dany dzień bilansowy dla danej waluty,
• poszczególne pozycje rachunku zysków i strat oraz rachunku przepływów pieniężnych – według średniej arytmetycznej średnich kursów NBP obowiązujących na ostatni dzień każdego zakończonego miesiąca roku obrotowego; w uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest zastosowanie średniej arytmetycznej kursów obowiązujących na ostatni dzień danego okresu i okresu go poprzedzającego.

Wskazać trzeba, że zgodnie z par. 66 ust. 2 nowego rozporządzenia, jeżeli dane finansowe zamieszczone w raporcie okresowym zostały podane w walucie innej niż złoty lub euro, emitent ma obowiązek zaprezentować co najmniej podstawowe pozycje skonsolidowanego sprawozdania finansowego i jednostkowego sprawozdania finansowego przeliczone na złote i euro. W raporcie należy wskazać zasady przyjęte do przeliczeń oraz podać średnie kursy wymiany ogłoszone przez Narodowy Bank Polski dla waluty, w której sporządzono raport, w stosunku do złotego i euro, w tym w szczególności:

• kurs obowiązujący na ostatni dzień każdego okresu objętego raportem,
• kurs średni dla danego okresu – obliczony jako średnia arytmetyczna kursów obowiązujących na ostatni dzień każdego miesiąca, a w uzasadnionych przypadkach jako średnia arytmetyczna kursów obowiązujących na ostatni dzień danego okresu i okresu go poprzedzającego,
• najwyższy i najniższy kurs w każdym okresie.

Skrócone sprawozdanie finansowe i dane porównawcze

Po trzecie, raport półroczny zawiera skrócone sprawozdanie finansowe obejmujące okres pierwszych sześciu miesięcy roku obrotowego. Powinno ono być sporządzone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości i poddane przeglądowi przez firmę audytorską zgodnie z przepisami i standardami zawodowymi. Ważne jest zapewnienie właściwych przedziałów czasowych dla prezentacji poszczególnych elementów sprawozdania.

W raporcie śródrocznym sporządzonym na dzień 30 czerwca 2025 r. w bilansie należy wykazać dane zarówno na 30 czerwca 2025 r., jak i na 31 grudnia 2024 r. oraz 30 czerwca 2024 r. Z kolei rachunek zysków i strat (a w przypadku jednostek stosujących MSSF – sprawozdanie z przychodów i kosztów oraz innych całkowitych dochodów), rachunek przepływów pieniężnych i zestawienie zmian w kapitale własnym powinny prezentować dane za okres od 1 stycznia 2025 r. do 30 czerwca 2025 r., a porównawczo – za okres od 1 stycznia 2024 r. do 30 czerwca 2024 r.

Jak wskazuje par. 70 ust. 2 rozporządzenia z 2025 r., wszystkie dane zawarte w półrocznym skróconym sprawozdaniu finansowym należy zaprezentować wraz z danymi porównywalnymi za półrocze poprzedniego roku obrotowego. W przypadku bilansu, zestawienia zmian w kapitale własnym oraz zestawienia lokat sporządzanego przez alternatywną spółkę inwestycyjną należy dodatkowo podać dane za poprzedni rok obrotowy. Ma to zapewnić porównywalność prezentowanych informacji między półroczem bieżącego roku a danymi za okresy ubiegłe.

Jakie stosować zasady wyceny przy sporządzaniu sprawozdania śródrocznego

Dane sporządza się zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości, z zastosowaniem zasady wyceny aktywów i pasywów oraz pomiaru wyniku finansowego netto określonych na dzień bilansowy, z uwzględnieniem korekt z tytułu rezerw, rezerwy i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego, o których mowa w ustawie o rachunkowości, oraz odpisów aktualizujących wartość składników aktywów. Oznacza to, że jednostki nie mogą zrezygnować z ujmowania w sprawozdaniu półrocznym skutków trudniejszych zagadnień ani stosować rozwiązań, które powodowałyby, że sposób ujmowania zdarzeń w trakcie roku różniłby się od sposobu ich prezentowania w sprawozdaniu rocznym. Znajduje to odzwierciedlenie w zakresie informacji ujawnianych w raporcie.

Informacja dodatkowa

W świetle rozporządzenia z 2025 r. półroczne (podobnie jak kwartalne) skrócone sprawozdanie finansowe, będące składnikiem raportu okresowego, zawiera informację dodatkową obejmującą m.in. informacje o zasadach przyjętych przy sporządzeniu raportu, w tym informacje o zmianach stosowanych zasad (polityki) rachunkowości, a także informacje o istotnych zmianach wielkości szacunkowych. Szczegółowo rozporządzenie wskazuje, że w informacji dodatkowej należy zawrzeć w szczególności:

• informacje o odpisach aktualizujących wartość zapasów do wartości netto możliwej do uzyskania i odwróceniu odpisów z tego tytułu;
• informacje o odpisach aktualizujących z tytułu utraty wartości aktywów finansowych, rzeczowych aktywów trwałych, wartości niematerialnych i prawnych lub innych aktywów oraz odwróceniu takich odpisów;
• informacje o utworzeniu, zwiększeniu, wykorzystaniu i rozwiązaniu rezerw;
• informacje o rezerwach i aktywach z tytułu odroczonego podatku dochodowego;
• informacje o istotnych transakcjach nabycia i sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych;
• informacje o istotnym zobowiązaniu z tytułu dokonania zakupu rzeczowych aktywów trwałych;
• informacje o istotnych rozliczeniach z tytułu spraw sądowych.

Odpisy aktualizacyjne i ich prezentacja

Niezbędne jest przeanalizowanie wszelkich wskazówek dotyczących potrzeby dokonania odpisów aktualizacyjnych oraz objaśnienie okoliczności ich ustalania. Dotyczy to wszystkich składników aktywów, jednak w praktyce najczęściej zapasów. W informacji dodatkowej jednostka powinna wskazać m.in.:

• odpisy aktualizujące wartość zapasów do wartości netto możliwej do uzyskania oraz odwrócenie odpisów z tego tytułu,
• odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości aktywów finansowych, rzeczowych aktywów trwałych, wartości niematerialnych i prawnych lub innych aktywów oraz odwrócenie takich odpisów.

Najwygodniej jest przedstawić te informacje w formie tabelarycznej. Można połączyć dane dotyczące różnych grup aktywów, co ułatwia czytelnikowi analizę.

Komentarz: Z danych wynika, że spółka znacząco zwiększyła poziom odpisów na rzeczowe aktywa trwałe, co może świadczyć o utracie wartości części majątku technicznego. Odpisy na zapasy również wzrosły, odzwierciedlając trudną sytuację rynkową w branży. Jednocześnie zmniejszenie odpisów na należności potwierdza poprawę ściągalności części wierzytelności. Tego rodzaju zestawienie ułatwia ocenę, w jakich obszarach jednostka ponosi największe ryzyko utraty wartości aktywów.

Sytuacja gospodarcza a wycena aktywów i pasywów przy przygotowaniu sprawozdania śródrocznego

Jednostka sporządzająca raport śródroczny ma obowiązek ujawnienia informacji o zmianach sytuacji gospodarczej i warunków prowadzenia działalności, jeżeli mają one istotny wpływ na wartość godziwą aktywów i pasywów, w tym aktywów finansowych oraz zobowiązań finansowych. Obowiązek ten dotyczy wszystkich instrumentów finansowych – niezależnie od tego, czy są ujmowane w wartości godziwej, czy w skorygowanej cenie nabycia (koszcie zamortyzowanym).

W obecnych realiach szczególnego znaczenia nabiera uwzględnienie skutków trwających konfliktów zbrojnych i niepewności politycznej w Europie. Problemy kontrahentów lub emitentów papierów wartościowych posiadanych przez jednostkę mogą bowiem istotnie wpłynąć na wartość wykazywaną w sprawozdaniu. W przypadku rezerw konieczne jest ich utworzenie wg tych samych zasad, co na koniec roku. Zatem należy przeanalizować wszystkie przyszłe obowiązki, jakie mogą ciążyć na jednostkach. Nie ma znaczenia, czy wynikają one z przepisów prawa czy umów lub zwyczajów.

Komentarz: Aktualizacja wartości obligacji wynikała z konieczności odzwierciedlenia zwiększonego ryzyka kredytowego emitenta. Spółka X w raporcie śródrocznym dodatkowo objaśniła wpływ konfliktu zbrojnego na swoją działalność oraz wskazała, że sytuacja kontrahenta może wymagać dalszych korekt w kolejnych okresach sprawozdawczych.

Komentarz: Spadek kursu GBP/PLN spowodował zmniejszenie należności spółki o blisko 2 mln zł, co istotnie wpłynęło na poziom płynności prezentowanej w raporcie półrocznym. W informacji dodatkowej spółka wyjaśniła, że wahania kursowe wynikają z niepewności na rynkach finansowych i napięć geopolitycznych. Ujęcie takich skutków w sprawozdaniu śródrocznym jest niezbędne, aby wiernie odzwierciedlić ryzyka finansowe jednostki. Dodatkowo spółka wskazała, że część ekspozycji została zabezpieczona kontraktami forward, co pozwala użytkownikom raportu ocenić skuteczność przyjętej polityki zarządzania ryzykiem i jej wpływ na płynność finansową.

Komentarz: Zmiana wartości podatku odroczonego odzwierciedla zarówno aktualizację różnic przejściowych, jak i działania spółki związane z optymalizacją podatkową. Wzrost rezerwy o 320 000 zł oznacza dodatkowe obciążenie wyniku finansowego, podczas gdy utworzenie aktywów w wysokości 150 000 zł częściowo kompensuje ten efekt.

W raporcie półrocznym spółka wskazała, że utworzone aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego są uzasadnione prognozowanym poziomem dochodów podatkowych w kolejnych latach. Dzięki temu użytkownicy sprawozdania mogą lepiej ocenić, czy jednostka realistycznie zakłada możliwość wykorzystania strat podatkowych oraz jak różnice przejściowe wpływają na jej wynik i kapitał własny.

Przykład 6

Szczególną uwagę należy zwrócić na rezerwy – zarówno na ryzyka prawne, jak i na świadczenia wobec pracowników – gdyż mają one bezpośredni wpływ na sytuację finansową i wynik netto jednostki.

Przykład 7

Zdarzenia nietypowe w I półroczu 2025 r. na które warto zwrócić uwagę przy sporządzaniu raportu śródrocznego

Jak wskazuje par. 70 rozporządzenia z 2025 r., informacja dodatkowa zawiera również kwotę i rodzaj pozycji wpływających na aktywa, zobowiązania, kapitał własny, wynik netto lub przepływy pieniężne, które są nietypowe ze względu na ich rodzaj, wartość lub częstotliwość. Oznacza to, że spółka nie może ograniczyć się wyłącznie do danych liczbowych – konieczne jest objaśnienie okoliczności i charakteru takich zdarzeń. Ich zakres może być bardzo zróżnicowany. Mogą to być m.in.:

• sprzedaż znaczących składników majątkowych,
• zaciągnięcie lub spłata zadłużenia (np. kredytów, obligacji),
• przejęcia lub połączenia sfinalizowane w danym półroczu,
• restrukturyzacje lub nietypowe jednorazowe koszty,
• nadzwyczajne odpisy aktualizacyjne.

Przy sporządzaniu raportu śródrocznego szczególnie ważne jest prawidłowe zidentyfikowanie i ujawnienie zdarzeń o charakterze nietypowym. Ich brak może istotnie zniekształcić obraz sytuacji finansowej jednostki. Checklista wskazuje najważniejsze obszary, które księgowi powinni każdorazowo zweryfikować przed publikacją raportu.

Do najistotniejszych ujawnień należą m.in. informacje o niespłaceniu kredytu lub pożyczki albo o naruszeniu istotnych postanowień umowy kredytu lub pożyczki, w odniesieniu do których nie podjęto żadnych działań naprawczych do końca okresu sprawozdawczego.

Komentarz: Wzrost rezerwy na spór sądowy z 1,2 mln zł do 2 mln zł pokazuje, że ryzyko prawne spółki istotnie się zwiększyło. Jednocześnie utworzenie i zwiększenie rezerwy na świadczenia pracownicze (odprawy emerytalne i jubileuszowe) wskazuje na konieczność ujęcia przewidywanych przyszłych zobowiązań wobec zatrudnionych. W raporcie półrocznym spółka objaśniła podstawy wyceny rezerw, podkreślając, że zostały one oparte na opiniach ekspertów prawnych i aktuarialnych. Tego rodzaju ujawnienia są kluczowe dla użytkowników raportu, ponieważ dowodzą, że spółka prawidłowo identyfikuje i prezentuje swoje zobowiązania warunkowe oraz długoterminowe. Jednocześnie pozwalają ocenić wpływ ryzyk prawnych i kosztów pracowniczych na stabilność finansową jednostki w kolejnych okresach.

Szczególny nacisk rozporządzenie kładzie także na transakcje z podmiotami powiązanymi zawarte na warunkach innych niż rynkowe. W takim przypadku raport powinien zawierać co najmniej:

a) informacje o podmiocie, z którym została zawarta transakcja,

b) informacje o powiązaniach emitenta lub jednostki zależnej z tym podmiotem,

c) informacje o przedmiocie transakcji,

d) istotne warunki transakcji, z uwzględnieniem specyficznych zapisów odbiegających od standardów rynkowych,

e) inne informacje niezbędne do zrozumienia wpływu transakcji na sytuację jednostki,

f) wszelkie zmiany transakcji z podmiotami powiązanymi opisane w ostatnim sprawozdaniu rocznym, które mogły mieć istotny wpływ na majątek, finanse i wynik emitenta.

Poniższe przykłady pokazują, jak ujawnienia dotyczące zdarzeń nietypowych i o szczególnym znaczeniu mogą wyglądać w praktyce raportu półrocznego.

Przykład 9

Przykład 10

Instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej

Emitenci papierów wartościowych mają obowiązek ujawniać w raportach śródrocznych informacje dotyczące instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej. Kluczowe znaczenie mają objaśnienia sposobu ustalenia wartości godziwej – zwłaszcza w sytuacjach, gdy jednostka zmienia stosowaną metodologię.

Dodatkowo należy wskazać informacje o zmianach w klasyfikacji aktywów finansowych, wynikających np. ze zmiany celu posiadania czy sposobu wykorzystania danych aktywów. Takie zdarzenia muszą być precyzyjnie objaśnione, ponieważ wpływają na sposób prezentacji wyników i ocenę sytuacji jednostki.

Przykład 11

Zmiany w prezentacji i sezonowość działalności w raporcie śródrocznym

Raport śródroczny oprócz informacji o instrumentach finansowych i ich wycenie w wartości godziwej, powinien zawierać również dane dotyczące innych obszarów wymaganych przez przepisy. Szczególne znaczenie mają ujawnienia dotyczące modyfikacji w sposobie prezentacji danych oraz sezonowości działalności. To one pozwalają użytkownikom raportu zrozumieć, dlaczego wyniki półroczne różnią się od danych rocznych. Każda zmiana prezentacji wymaga nie tylko wyjaśnienia, lecz także odpowiedniego przekształcenia danych porównawczych, aby zapewnić ich pełną porównywalność. Z kolei opis sezonowości powinien wskazywać specyfikę branży oraz jej przełożenie na przychody i wynik netto – zarówno w ujęciu liczbowym, jak i narracyjnym.

Przykład 12

Przykład 13

Inne obowiązkowe ujawnienia, które powinien obejmować raport śródroczny

Oprócz danych finansowych i informacji o wycenie aktywów, raport półroczny powinien obejmować także elementy odnoszące się do działalności kapitałowej i polityki właścicielskiej jednostki. Ujawnienia te mają istotne znaczenie dla oceny stabilności spółki oraz dla interesariuszy, w tym inwestorów i wierzycieli.

Zakres tych danych obejmuje m.in.:

• emisję, wykup i spłatę papierów wartościowych,
• politykę dywidendową (wypłaty i deklaracje),
• zmiany stosowanych zasad rachunkowości i prezentacji danych.

Takie informacje mają charakter opisowy, ale często muszą być powiązane z liczbami, aby odbiorca mógł ocenić ich wpływ na kondycję jednostki.

Emisja i wykup papierów wartościowych

Czytelnicy raportu powinni znaleźć w nim informacje dotyczące emisji, wykupu lub spłaty nieudziałowych i kapitałowych papierów wartościowych. Dane te są istotne dla oceny struktury finansowania i poziomu zadłużenia jednostki. Informacje te powinny obejmować zarówno nowe emisje papierów wartościowych, jak i operacje związane z ich wykupem lub umorzeniem.

Przykład 14

Przykład 15

Wypłata dywidendy

Raport śródroczny powinien zawierać także informacje o wypłaconej lub zadeklarowanej dywidendzie – zarówno w ujęciu łącznym, jak i w przeliczeniu na jedną akcję. Niezbędne jest wskazanie podziału na akcje zwykłe i uprzywilejowane, co pozwala użytkownikom raportu właściwie ocenić politykę dywidendową spółki.

Przykład 16

Oprócz kwoty i terminu wypłaty, sprawozdawcy muszą pamiętać o pełnym ujawnieniu wszystkich elementów formalnych i finansowych dotyczących dywidendy. Pomocna będzie poniższa lista kontrolna.

Zmiany zasad i porównywalność danych

Zgodnie z rozporządzeniem, jeżeli jednostka w trakcie pierwszych miesięcy 2025 r. zmieniła sposób wyceny aktywów lub pasywów albo sposób grupowania zdarzeń, skutki takiego postępowania należy ująć jako zysk/stratę z lat ubiegłych. Jednocześnie konieczne jest zapewnienie porównywalności danych za poprzedni okres poprzez odpowiednie przekształcenie informacji porównawczych.

Przykład 17

Informacja dodatkowa

Obowiązkiem każdej jednostki sporządzającej raport śródroczny jest ujawnienie zdarzeń, które wystąpiły po dniu bilansowym, a nie zostały ujęte w skróconym sprawozdaniu finansowym, jeżeli mogą w istotny sposób wpłynąć na przyszłe wyniki finansowe. Do takich zdarzeń mogą należeć m.in.: zmiany w składzie organów zarządczych lub nadzorujących, zawarcie istotnych umów lub porozumień, rozpoczęcie procesów restrukturyzacyjnych lub programów oszczędnościowych.

Katalog ten nie jest zamknięty – istotne mogą być także inne zdarzenia, które w ocenie kierownictwa jednostki powinny zostać ujawnione, aby raport śródroczny dawał wierny i rzetelny obraz sytuacji spółki.

Przykład 18

Przykład 19

Przykład 20

Zobowiązania i aktywa warunkowe

W raporcie półrocznym trzeba też ująć informacje dotyczące zmian zobowiązań warunkowych lub aktywów warunkowych, które nastąpiły od czasu zakończenia ostatniego roku obrotowego. Jest to szczególnie istotne w warunkach zwiększonej niepewności gospodarczej i ryzyka finansowego. Wiele jednostek, którym spółka poręczyła kredyty lub udzieliła gwarancji finansowych, może mieć trudności ze spłatą zobowiązań. W takiej sytuacji wzrasta ryzyko, że obecne zobowiązania warunkowe przekształcą się w rezerwy lub rzeczywiste zobowiązania. W informacji dodatkowej trzeba wskazać, czy istnieje takie ryzyko. To kluczowe z punktu widzenia wierzycieli i inwestorów.

W raporcie śródrocznym należy ująć również inne informacje, które mogą w istotny sposób wpłynąć na ocenę sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego jednostki. Dzięki temu raport będzie pełniejszy i bardziej transparentny dla odbiorców.