Od 1 czerwca br. pracodawcy muszą przed powierzeniem pracy wysyłać kopię umowy zawartej z obcokrajowcem do urzędu, który wydał zezwolenie na pracę lub wpisał oświadczenie o powierzeniu pracy migrantowi do ewidencji. Tak stanowi art. 17 ust. 1 pkt 2 i art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 marca 2025 r. o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. poz. 621). W praktyce jednak obowiązek ten nie jest możliwy do spełnienia. Wciąż bowiem nie działa system teleinformatyczny dedykowany do elektronicznej obsługi postępowań, za pośrednictwem którego kopie umów mają być przesyłane przez pracodawców. Co więcej, taka sytuacja potrwa jeszcze jeden–dwa miesiące w zależności od rodzaju dokumentu. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS), które jest odpowiedzialne za uruchomienie systemu, wydało bowiem komunikat, zgodnie z którym dla zezwoleń wydanych przez starostę, czyli dotyczących umów sezonowych, oraz dla oświadczeń system ma być gotowy od 1 lipca 2025 r. Natomiast w przypadku zezwoleń, dla których organem wydającym był wojewoda, ma zacząć działać od 1 sierpnia tego roku.

Zaniepokojeni pracodawcy

Do organizacji zrzeszających pracodawców napływają w związku z tym zapytania od zaniepokojonych firm, co mają w tej sytuacji zrobić. Czy zatrudniając dziś cudzoziemców, mają przesyłać kopie umów i w jaki sposób? Szczególnie że od niektórych urzędów pracy słyszą, że nowy obowiązek jest obligatoryjny. Obawiają się w związku z tym sankcji za jego niespełnienie. Zgodnie z nowymi przepisami naruszenie wymogu przekazania umowy do urzędu będzie stanowić wykroczenie karane grzywną od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Ponadto niedopełnienie tego obowiązku w przypadku zezwolenia na pracę stanowi podstawę do jego uchylenia i odmowy wydania kolejnych zezwoleń w przyszłości.

– Zgłaszają się do nas pracodawcy z pytaniami, co w obecnej sytuacji. Obowiązek bowiem jest, ale narzędzia do jego wypełnienia już nie ma – tłumaczy Nadia Winiarska, ekspertka ds. zatrudnienia w departamencie pracy w Konfederacji Lewiatan, i dodaje, że organizacja zwróciła się do MRPiPS o wyjaśnienie tej kwestii. A dokładnie o odpowiedź na pytanie, jak będą traktowane umowy zawarte z cudzoziemcami po wejściu w życie ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy, ale przed dostosowaniem systemu teleinformatycznego oraz czy pracodawca powinien wysłać kopię umów do urzędu używając innego sposobu niż za pośrednictwem systemu teleinformatycznego przed wdrożeniem nowych rozwiązań.

Resort pracy w odpowiedzi na pytania przyznał, że nowy obowiązek dotyczy wszystkich pracodawców, którzy uzyskali zezwolenie na pracę – także sezonowe oraz oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Za jego niedopełnienie jest przewidziana kara, którą będą wymierzać organy kontrolne. Urzędy nie mają jednak podstaw prawnych, aby żądać takiej umowy.

– „Do 1 lipca tego roku oraz 1 sierpnia tego roku z uwagi na brak rozwiązań technicznych pracodawcy nie będą mieli obowiązku przekazywania kopii umowy zawartej z cudzoziemcem do organu, który wydał zezwolenie lub dokonał wpisu oświadczenia do ewidencji. Nie będą również ponosić negatywnych konsekwencji niewypełnienia wymogu wynikającego z ustawy ”– czytamy w stanowisku urzędu.

Pismo to, jak wynika z informacji DGP, zostało przesłane również do urzędów pracy.

– Otrzymaliśmy je i zamieściliśmy na swojej stronie internetowej. Odsyłamy do niego też pracodawców, którzy mają pytania o to, jak postępować z umowami – mówi Sylwia Dymnicka-Iwaniuk, kierownik działu zatrudnienia cudzoziemców w Urzędzie Pracy w Gdańsku.

PIP analizuje

Pracodawcy jednak nadal mają obawy.

– Pozostaje jeszcze pytanie, co w sytuacji ewentualnej kontroli ze strony inspektorów pracy. Czy stanowisko resortu również ich obowiązuje? – zastanawia się przedstawiciel firmy działający w branży transportowej.

To, że wokół wymogu przekazywania do urzędu kopii umowy z cudzoziemcem jest tyle wątpliwości, nie zaskakuje prawników.

– Z jednej strony przepisy nie przewidują żadnych wyjątków ani regulacji przejściowych. Formalnie obowiązek już obowiązuje. Z drugiej strony, nie została jeszcze uruchomiona funkcjonalność w systemie teleinformatycznym, która umożliwiałaby jego realizację. W praktyce oznacza to, że przepis ten jest obecnie niewykonalny – zaznacza Karolina Schiffter, partnerka w kancelarii PCS i dodaje, że nie rekomenduje jednak przesyłania umów w wersji papierowej – przepisy wymagają przekazania ich za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, a inne formy nie spełniają tego warunku.

– Poza tym, nawet jeśli Państwowa Inspekcja Pracy zdecydowałaby się nałożyć karę za niespełnienie tego obowiązku, trudno sobie wyobrazić, by taka kara utrzymała się przed sądem. Byłoby to sprzeczne z podstawowymi zasadami państwa prawa i konstytucyjną zasadą legalizmu – podkreśla Karolina Schiffter.

Co na to Państwowa Inspekcja Pracy? DGP nie otrzymał oficjalnej odpowiedzi w tej sprawie. Usłyszeliśmy jedynie, że sprawa jest wciąż analizowana.

Eksperci podkreślają, że organy kontrolne związane są przede wszystkim przepisami prawa, a nie stanowiskiem resortu pracy. Od inspektorów pracy słyszymy natomiast nieoficjalnie, że nie będą nakładać kar na przedsiębiorców, bo mają świadomość, iż sytuacja nie wynika z ich winy.

Pozostaje jeszcze pytanie, co w sytuacji, gdy kontrola u pracodawcy będzie miała miejsce za kilka miesięcy?

– Dlatego doradzałabym przesłanie zaległych kopii umów do urzędu już po tym, jak system teleinformatyczny zacznie działać – doradza kierowniczka działu zatrudnienia cudzoziemców jednego z urzędów pracy. ©℗

ikona lupy />
Nowe wymogi dla firm / Dziennik Gazeta Prawna - wydanie cyfrowe